تولید آلومینیوم در جهان؛ بررسی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان

مطابق گزارش انجمن بین‌المللی آلومینیوم، حجم کل تولید آلومینیوم در جهان در سال ۲۰۲۰ برابر ۶۵ میلیون تن برآورد شد و بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم، کشور چین است که حدود ۳۷ میلیون تن شمش پرایمری آلومینیوم در سال ۲۰۲۰ تولید و ۵۷ درصد آلومینیوم جهان را تامین کرده است. 

بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده این محصول در جهان نیز در کشور چین واقع شده است و چین‌آلکو نام دارد. ظرفیت تولید آلومینیوم این شرکت ۶.۶ میلیون تن گزارش شده است. هم‌چنین در خاورمیانه کشورهای امارات، بحرین، عربستان سعودی و قطر از مهم‌ترین تولیدکنندگان این محصول به‌شمار می‌روند. ایران نیز در رتبه ۵ کشورهای تولیدکننده خاورمیانه قرار دارد.

فرآیند تولید آلومینیوم به این صورت است که سنگ معدن بوکسیت که معمولا در خاک‌های مختلف مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری یافت می‌شود، طی فرآیند بایر به آلومینا تبدیل می‌شود. سپس آلومینای به‌دست آمده به روش هال هرولت ذوب و احیا شده و به آلومینیوم خالص تبدیل می‌شود.

امروزه آلومینیوم به دلیل دارا بودن خصوصیات و ویژگی‌های مطلوب، در بسیاری از صنایع مانند حمل و نقل و خودروسازی، ساختمان‌سازی، بسته‌بندی، صنایع نظامی و لوازم مصرفی بادوام کاربرد دارد و به‌دلیل گسترش این صنایع در سال‌های آتی رشد مصرف آلومینیوم چشمگیر خواهد بود. هم‌چنین آلومینیوم به دلیل ارزان بودن نسبت به دیگر فلزات کاربردی مانند مس، در بسیاری از صنایع توانایی جایگزینی با آن‌ها را دارد. به عنوان مثال امروزه هادی‌های آلومینیومی در نیروگاه‌های برق را به دلیل سبک بودن و رسانایی مطلوب در واحد جرم نسبت به فلز مس، می‌توان جایگزین هادی‌های مسی کرد.

با توجه به این‌که امروزه کشورهای جهان در مسیر توسعه و پیشرفت صنایع قرار دارند و به دلیل کاربردهای گسترده آلومینیوم نیاز به این فلز بیش از پیش احساس می‌شود. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ حجم تولید آلومینیوم در جهان سالانه به‌طور متوسط برابر با ۸۵ میلیون تن بود. هم‌چنین به گزارش انجمن بین‌المللی آلومینیوم در سال ۲۰۱۹ حجم تولید آلومینیوم در جهان برابر۶۳.۶ میلیون تن برآورد شد و در سال ۲۰۲۰ نیز این مقدار برابر ۶۵ میلیون تن بود که نسبت به سال ۲۰۱۹  حدود ۲.۵ درصد رشد داشت. از مناطق بزرگ تولیدکننده آلومینیوم می‌توان به کشور چین، کشورهای اروپایی، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آمریکا اشاره کرد که در سال ۲۰۲۰ حجم تولیدی این مناطق به ترتیب برابر ۳۷ میلیون تن، ۷ میلیون تن، ۵.۸ میلیون تن و ۴.۹ میلیون تن گزارش شد. در بین کشورهای مناطق آسیایی، اقیانوسی( که تنها کشور استرالیا تولید کننده آلومینیوم است) و آفریقا نیز به ترتیب حجم تولید برابر  با ۴ میلیون تن، ۱.۹ میلیون تن و ۱.۶ میلیون تن را به خود اختصاص دادند.

به‌این ترتیب چین به تنهایی حدود ۵۷ درصد از کل تولید آلومینیوم را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص داد. کشورهای روسیه و هند نیز با حجم تولید آلومینیوم برابر با ۳.۶ میلیون تن و کانادا با حجم تولید برابر با ۳ میلیون تن بعد از چین به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. در خاورمیانه نیز حجم تولید این محصول تقریبا نزدیک به ۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ برآورد شد که بیش از ۹۵ درصد از حجم تولید آن توسط کشورهای امارات متحده عربی، بحرین، عربستان سعودی، قطر و عمان انجام شد و میزان تولید آن‌ها به ترتیب برابر ۲.۶ میلیون تن، ۱.۵ میلیون تن، ۷۵۰ هزار تن، ۶۰۰ هزار تن و ۳۵۰ هزار تن در این سال گزارش شده است. ایران نیز در سال ۲۰۲۰ با حجم تولید برابر با ۳۸۲ هزار تن در بین ۵ کشور اول خاورمیانه در این حوزه قرار گرفت. هم‌چنین ایران از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰  سالانه به‌طور متوسط ۳۳۳ هزار تن شمش آلومینیوم تولید کرد و تولید آن در سال ۲۰۲۰ با رشد ۵۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ همراه بود.

پتانسیل افزایش تولید آلومینیوم در کشورهای همسایه چین

بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در سال ۲۰۲۰ با حجم تولید به ترتیب برابر ۶.۶ میلیون تن و ۵.۷ میلیون تن، شرکت‌های چین‌آلکو و هنگ‌چیائو بودند که هردو در کشور چین واقع شده‌اند و در رتبه اول و دوم جهان از نظر تناژ تولید قرار دارند. شرکت روسال روسیه نیز با حجم تولید ۳.۸ میلیون تن در رتبه سوم قرار گرفت. شرکت‌های آل‌کوآ در آمریکا و نورسک‌هیدرو در نروژ نیز از دیگر شرکت‌های مهم در این زمینه شناخته شدند. در خاورمیانه نیز شرکت اماراتز گلوبال آلومینیوم (EGA) با حجم تولید برابر با ۲.۶ میلیون تن واقع در امارات متحده عربی و شرکت آلبا در بحرین با حجم برابر ۱.۵ میلیون تن آلومینیوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این منطقه به شمار می‌روند. هم‌چنین شرکت‌ معادن عربستان سعودی و قط آلوم یا آلومینیوم قطر از دیگر تولیدکنندگان بزرگ آلومینیوم در منطقه خاورمیانه به‌حساب می‌آیند. در ایران نیز شرکت‌های ایرالکو، المهدی، سالکو و آلومینای جاجرم با مجموع ظرفیت تولید بیش از ۵۶۰ هزار تن آلومینیوم، تولیدکنندگان اصلی شمش‌های آلومینیومی به‌شمار می‌روند.

تولید آلومینیوم علاوه بر آلومینا به عنوان ماده اولیه، به انرژی برق نیز بسیار وابسته است. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد در مناطقی که توسعه صنعت برق به کندی پیش ‌رود، قادر به توسعه صنعت آلومینیوم نخواهد بود. پیش‌تر بیان شد که چین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلومینیوم در جهان به‌شمار می‌رود و برق تامینی آن بیش‌تر از سوخت‌های فسیلی است. از طرفی قانون به صفر رساندن خالص انتشار گازهای کربن دی‌اکسید در چین تا سال ۲۰۶۰، به‌طور سخت‌گیرانه‌ای اجرا می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود کارخانه‌های تولیدکننده‌ای که از سوخت‌های فسیلی برای تولید برق استفاده می‌کنند متوقف شوند و تنها کارخانه‌هایی که از منبع برق‌آبی استفاده کنند پایدار بمانند. بنابراین پیش‌بینی می‌شود حجم تولید آلومینیوم در چین در سال‌های آینده کاهش یابد و بر حجم واردات این کشور افزوده شود. در این‌صورت کشورهای همسایه شمالی چین مانند قزاقستان و کشورهای همسایه جنوبی مانند ویتنام، مالزی و اندونزی پتانسیل بالایی برای تولید آلومینیوم و صادرات آن به چین خواهند داشت، به‌خصوص آن‌که کشور مالزی از ظرفیت نیروگاهی مناسبی جهت تولید آلومینیوم برخوردار است، بنابراین شانس بیش‌تری در این حوزه خواهد داشت.

 از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ حجم تولید آلومینیوم در جهان سالانه به‌طور متوسط برابر با ۸۵ میلیون تن بود. هم‌چنین به گزارش انجمن بین‌المللی آلومینیوم در سال ۲۰۱۹ حجم تولید آلومینیوم در جهان برابر۶۳.۶ میلیون تن برآورد شد و در سال ۲۰۲۰ نیز این مقدار برابر ۶۵ میلیون تن بود که نسبت به سال ۲۰۱۹  حدود ۲.۵ درصد رشد داشت. از مناطق بزرگ تولیدکننده آلومینیوم می‌توان به کشور چین، کشورهای اروپایی، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آمریکا اشاره کرد.

بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در سال ۲۰۲۰ با حجم تولید به ترتیب برابر ۶.۶ میلیون تن و ۵.۷ میلیون تن، شرکت‌های چین‌آلکو و هنگ‌چیائو بودند که هردو در کشور چین واقع شده‌اند و در رتبه اول و دوم جهان از نظر تناژ تولید قرار دارند. شرکت روسال روسیه نیز با حجم تولید ۳.۸ میلیون تن در رتبه سوم قرار گرفت.