تولید سنگ آهن در سطح جهان؛ استرالیا بزرگ‌ترین تولید‌کننده سنگ‌آهن

بخش اعظمی از سنگ آهن استخراجی در صنعت فولادسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تولید سالیانه سنگ آهن طی چند سال اخیر حدود ۲.۵ میلیارد تن گزارش شد. تولید سنگ آهن در سطح جهانی در ۲ سال اخیر ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به‌ترتیب با کاهش ۰.۴ و ۲ درصد مواجه شد.

در سال ۲۰۲۰ استرالیا در صدر بزرگ‌ترین تولید‌کننده سنگ آهن جهان قرار گرفت. مطابق با آمارهای بین‌المللی منتشر شده در سال ۲۰۲۰، از بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین کشورهای دارای ذخایر سنگ آهن به‌ترتیب می‌توان به استرالیا، برزیل، روسیه، چین، اکراین، کانادا و هند اشاره نمود. این کشورها به‌ترتیب سهم ۲۸، ۱۹ ،۱۴، ۱۱ و ۳ درصدی از کل ذخایر سنگ ‌آهن جهان در سال ۲۰۲۰ را به‌خود اختصاص دادند. فراوانی ذخایر سنگ آهن در کشور استرالیا، این کشور را به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان سنگ ‌آهن در سال ۲۰۲۰ تبدیل کرد. سهم این کشور از صادرات سنگ آهن حدود ۵۶ درصد در سال ۲۰۲۰ گزارش شد.

عمده آهن استخراج شده (حدود ۹۸ درصد) در فولادسازی استفاده می‌شود و بخش اندکی از انواع سنگ‌های کم‌کیفیت در صنایع دیگری همچون شستشوی زغال‌سنگ و تولید سیمان مصرف می‌شود. مطابق آمارها سنگ آهن در حدود ۵۰ کشور جهان استخراج می‌شود که ۷ کشور بزرگ، حدود سه‌چهارم کل تولید جهان را تشکیل می‌دهند.

عمده سنگ آهن در سراسر جهان به‌صورت روباز استخراج می‌شود. سنگ آهن استخراج شده از معدن عموما دارای عیاری کمتر از ۵۰ درصد است، هر چند که استفاده از چنین سنگ آهنی برای تولید فولاد از لحاظ فنی امکان‌پذیر است، اما هزینه‌های بالای تولید و پایین بودن نرخ بازیابی در صورت استفاده از چنین سنگ آهنی، اقتصادی بودن آن را کاملا از بین می‌برد. بدین ترتیب، به‌منظور اقتصادی شدن فعالیت فولادسازی، عمده فولادسازان از سنگ آهنی با عیار بیش از ۶۰ درصد استفاده می‌کنند.

استرالیا، جایگاه نخست بازار سنگ آهن جهان

مطابق با آمارهای بین‌المللی منتشرشده در سال ۲۰۲۰، از بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین کشورهای دارای ذخایر سنگ آهن می‌توان به استرالیا، برزیل، روسیه، چین، اکراین، کانادا و هند اشاره نمود. استرالیا با ذخایر ۵۰ میلیارد تنی در صدر بزرگ‌ترین کشور دارای ذخایر سنگ آهن قرار دارد. سهم ذخیره سنگ آهن این کشور از کل ذخایر سنگ آهن جهان حدود ۲۸ درصد به‌دست آمد. گفتنی است نسبت برداشت سنگ آهن در استرالیا از ذخیره گزارش شده در این کشور حدود ۲ درصد بود.

عمده منابع سنگ آهن این کشور در استرالیای غربی، به‌ویژه منطقه پیلبارا واقع شده است و مابقی آن در جنوب استرالیا مستقر است. با توجه به این فراوانی طبیعی، استرالیا بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ آهن در جهان به‌شمار می‌آید. حجم بالای استخراج و تولید سنگ آهن در این کشور آن را به بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ آهن جهان تبدیل کرده است. گفتنی است که سنگ آهن بزرگ‌ترین منبع درآمد صادراتی استرالیا به‌حساب می‌آید که ارزش آن در سال مالی ۲۰۲۰ بالغ بر ۷۸ میلیون دلار میلیون دلار آمریکا بود. عمده صادرات سنگ آهن استرالیا به کشور چین جهت خوراک در صنعت فولادسازی این کشور است. از مهم‌ترین شرکت‌های بزرگ معدنی فعال در صنعت سنگ آهن استرالیا می‌توان بهRio Tinto ، BHP و Fortescue Metals اشاره نمود.

پس از استرالیا به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور دارای ذخیره سنگ آهن، برزیل با در اختیار داشتن حدود ۳۴ میلیارد تن ذخیره سنگ آهن رتبه دوم بزرگ‌ترین کشور دارای ذخیره سنگ آهن در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داد. سهم این کشور از کل ذخیره این ماده ‌معدنی حدود ۱۹ درصد است. در کشور برزیل نسبت برداشت سنگ آهن از ذخیره آن حدود یک درصد به دست آمد. همچنین روسیه، چین، اکراین، کانادا و هند با داشتن به‌ترتیب ۲۵، ۲۰، ۶.۵ ،۶ و ۵.۵ میلیارد تن از دیگر کشورهای مهم دارای ذخیره ماده‌ معدنی سنگ آهن هستنند. از میان کشورهای نام‌برده نسبت برداشت سنگ آهن از ذخیره آن کشور، در هند بیشتر از سایر کشورها و حدود ۴ درصد تخمین زده شد.

در نیمه اول دوره مورد بررسی یعنی در سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۱۵ متوسط نسبت برداشت کل جهان سنگ آهن از ذخایر کل حدود ۱.۲ درصد به‌دست آمد، اما این مقدار درصد در سال‌های بعدی یعنی ۲۰۱۵ الی ۲۰۲۰ به حدود ۱.۴ درصد افزایش یافت. درمورد افزایش نسبت برداشت کل سنگ آهن از ذخایر کل در نیمه دوم دوره مورد بررسی می‌توان بیان کرد، با افزایش تولید فولاد در سطح جهان و به‌تبع آن تقاضای بالا برای سنگ آهن به‌‌عنوان اصلی‌ترین ماده اولیه مصرفی در صنعت فولادسازی، نسبت برداشت سنگ آهن از ذخایر طی این سال‌ها نیز افزایش یافت. گفتنی است با وجود افزایش نسبت برداشت سنگ آهن طی دوره مورد بررسی، در سال ۲۰۲۰ این نسبت برداشت با کاهش ۰.۱ درصدی نسبت به سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۹ مواجه شد.

افت تولید جهان در سال‌های اخیر

مطابق آمارهای بین‌المللی تولید سالیانه سنگ آهن به‌طور متوسط طی ۳ سال اخیر حدود ۲.۵ میلیارد تن به دست آمد. تولید کل سنگ آهن در سال ۲۰۲۰، حدود ۲.۴ میلیارد تن گزارش شد که حدود ۲ درصد نسبت به سال قبل کاهش داشت. در سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۹ تولید جهانی سنگ آهن حدود ۲.۴۵ میلیارد تن گزارش شد. روند کلی تولید جهانی سنگ آهن طی سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۲۰ افزایشی بود و با متوسط نرخ رشد سالیانه ۲ درصدی تولید سنگ آهن افزایش یافت. طی دوره مورد بررسی بیش‌ترین تولید جهانی سنگ آهن در سال ۲۰۱۸ رقم خورد که در این سال تولید معادن سنگ آهن حدود ۲.۵ میلیارد تن گزارش شد که تنها حدود یک درصد افزایش نسبت به سال قبل داشت. گفتنی است طی دوره مورد بررسی بیش‌ترین جهش در رشد تولید سنگ آهن در سال ۲۰۱۴ رقم خورد، در این سال رشد تولید حدودا ۱۴ درصدی نسبت به سال قبل یعنی ۲۰۱۳ رقم خورد. اما در سال بعدی آن یعنی در سال ۲۰۱۵ تولید جهانی سنگ آهن با کاهش حدودا ۲ درصدی مواجه شد. پس از آن تولید جهانی سنگ آهن روند افزایشی را طی کرد اما در ۲ سال اخیر تولید جهانی سنگ آهن روند نزولی را در پیش گرفت. در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ تولید سنگ آهن در سطح جهان به‌ترتیب حدود ۰.۴ و ۲ درصد کاهش یافت.

مطابق با آمارهای بین‌المللی به‌ترتیب استرالیا، برزیل، چین، هند، روسیه، آفریقای‌جنوبی، اکراین، کانادا، آمریکا و سوئد ۱۰ کشور مهم تولیدکننده سنگ آهن در سال‌ ۲۰۲۰ بودند. از میان کشورهای ذکر شده استرالیا با اختصاص سهم تولید ۳۸ درصدی از تولید کل سنگ آهن رتبه اول در تولید جهانی سنگ آهن را در سال ۲۰۲۰ از آن خود کرد. در سال ۲۰۲۰ کشورهای استرالیا، برزیل، هند، چین و روسیه مجموع سهم ۸۲ درصدی از تولید سنگ آهن در سطح جهانی را به خود اختصاص دادند. گفتنی است، در سال نخست دوره مورد بررسی یعنی ۲۰۱۱ نیز بیشترین سهم تولید سنگ آهن متعلق به کشور استرالیا بود، در این سال سهم استرالیا از تولید جهانی سنگ آهن حدود ۲۵ درصد به دست آمد. پس از آن کشورهای برزیل و چین به‌ترتیب با سهم ۱۹ و ۱۸ درصدی از تولید جهانی سنگ آهن رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص دادند. در سال ۲۰۱۱ مجموع سهم کشورهای استرالیا، برزیل، هند، چین و روسیه از تولید جهانی سنگ آهن حدود ۸۰ درصد به‌دست آمد.

مطابق آمارهای بین‌المللی، کشور استرالیا در سال ۲۰۲۰ در صدر بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ آهن و برزیل در رتیه دوم قرار گرفت. پس از آن آفریقای‌جنوبی، کانادا و اکراین از مهم‌ترین کشورهای صادرکننده سنگ آهن بودند. استرالیا در این سال با سهم ۵۶ درصدی عمده تجارت جهانی سنگ آهن را در اختیار خود گرفت. پس از آن برزیل، آفریقای‌جنوبی، کانادا و اکراین از دیگر کشورهای بزرگ صادرکننده سنگ آهن مجموع سهم ۳۰ درصدی را از کل سنگ آهن تجارت شده به خود اختصاص دادند.

در نیمه اول دوره مورد بررسی یعنی در سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۱۵ متوسط نسبت برداشت کل جهان سنگ آهن از ذخایر کل حدود ۱.۲ درصد به‌دست آمد، اما این مقدار در سال‌های بعدی یعنی ۲۰۱۵ الی ۲۰۲۰ به حدود ۱.۴ درصد افزایش یافت.

سنگ‌آهن بزرگ‌ترین منبع درآمد صادراتی استرالیا به‌حساب می‌آید که ارزش آن در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۷۸ میلیارد دلار آمریکا بود. عمده صادرات سنگ‌آهن استرالیا به کشور چین جهت خوراک در صنعت فولادسازی این کشور است.