مازاد عرضه در بازار نقره؛ تولید نیمی از نقره معدنی در سه کشور

عرضه نقره در ۱۰ سال گذشته روند کم نوسانی را طی کرده است؛ به‌طور میانگین بیش از ۸۰ درصد از عرضه جهانی نقره معدنی، از محل تولید معدنی اتفاق می‌افتد و سه کشور مکزیک، پرو و چین در مجموع حدود ۵۰ درصد از کل عرضه معدنی جهانی نقره را در اختیار دارند.

نقره در بین تمامی عناصر دارای بیشترین رسانایی الکتریکی و در بین تمامی فلزات دارای بیشترین رسانایی گرمایی است؛ این ویژگی‌ها موجب شده‌اند تا تقاضای نستبا با ثباتی در بخش صنعت برای این فلز وجود داشته باشد. زیبایی ظاهری و گران‌بها بودن آن نیز برخی دیگر از کاربردها را موجب شده‌اند.

نقره از جمله فزات گران‌بها با ویژگی‌های منحصر به فرد فیزیکی و شیمیایی به‌شمار می‌رود؛ نقره با رنگ خاص و براق، دارای بیشترین رسانایی الکتریکی بین تمامی عناصر و بیشترین رسانایی گرمایی بین تمامی فلزات است. عرضه نقره از محل تولید معدنی و بازیافت آن از ضایعات صنعتی، جواهرات و ظروف نقره انجام می‌شود؛ تولید معدنی نقره دارای یک ویژگی خاص است؛ چراکه حدود سه چهارم از کل نقره معدنی تولید شده در جهان به‌عنوان محصول جانبی از معادن دیگر فلزات همچون مس، سرب و روی به‌دست می‌آید.

نقره به مانند بسیاری از فلزات گران‌بها در جهان مصارف سرمایه‌گذاری نیز دارد؛ در گذشته برخی از بانک‌های مرکزی به‌طور محدود نقره را نیز به‌مانند طلا نگهداری می‌کردند؛ اما با توجه به ارزش واحد بسیار بیشتر طلا نسبت به نقره، هزینه نگهداری نقره در ارزش یکسان، بسیار بیشتر از طلا بوده و از این رو در سال‌های گذشته و به‌خصوص بعد از سال ۲۰۱۴، بانک‌های مرکزی دیگر نقره ذخیره نکرده و ذخایر پیشین خود را به بازار عرضه کرده‌اند. از این رو عرضه بانک‌های مرکزی و برخی دیگر از صندوق‌های رسمی، تحت عنوان بخش رسمی، یکی دیگر از محل‌های عرضه نقره به بازار جهانی بوده است؛ البته این بخش در کنار خالص عرضه پوشش ریسک، سهم بسیار اندکی از مجموع عرضه جهانی نقره داشته‌اند. در نمودار ۱ مجموع عرضه جهانی نقره طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ قابل مشاهده است.

همان‌طور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، عرضه نقره در جهان طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ یک افزایش ملایم و سپس یک کاهش ملایم را تجربه کرده است؛ به‌طوری که مجموع عرضه ۳۰،۳۶۵ تنی در سال ۲۰۲۰ تنها حدود ۳ درصد کمتر از مجموع عرضه سال ۲۰۱۱ است؛ البته شایان ذکر است که عرضه سال ۲۰۲۰، متاثر از شرایط ناشی از کروناویروس بوده است. طی سال‌های مورد بررسی، به‌طور میانگین حدود ۸۲ درصد از عرضه از محل تولید معدنی و ۱۸ درصد از محل تولید بازیافتی بوده و سهم سایر بخش‌ها قابل اغماض است.

کشورهای مکزیک، پرو و چین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نقره جهان به‌شمار می‌روند. این سه کشور در مجموع حدود ۵۰ درصد از کل تولید معدنی نقره جهان را به ثبت رسانده‌اند؛ در رده‌های بعدی کشورهایی همچون شیلی، استرالیا، روسیه و ایالات متحده آمریکا قرار دارند.

رسانایی الکتریکی بسیار بالای نقره یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از آن در صنعت است؛ به‌طوری که صنایع الکترونیک یکی از مهم‌ترین صنایع مصرف نقره به‌شمار می‌روند. خواص دیگری مانند مقاومت مناسب در برابر خوردگی و جذابیت ظاهری موجب به‌کارگیری این فلز ارزشمند در ساخت جواهرات و ظروف مختلف شده است. نقره به‌کار رفته در تولید جواهرات عموما نقره استرلینگ نامیده می‌شود که آلیاژی از ۹۲.۵ درصد نقره و ۷.۵ درصد مس است. ضرب مدال و سکه نیز بخش‌های مهمی از مصرف نقره به‌شمار می‌روند.

یکی از کاربردهای جالب نقره استفاده از آن در عکاسی است که عمدتا به‌صورت نیترات نقره و هالیدهای نقره استفاده می‌شود؛ اگرچه در سال‌های گذشته با توسعه چشمگیر تکنولوژی دیجیتال، کاربرد نقره در عکاسی با کاهش چشم‌گیر روبه‌رو شده است. در سال‌های پیش از سال ۲۰۰۰ میلادی بعضا تا ۳۰ درصد کل نقره تولیدی در بخش عکاسی به‌ مصرف می‌رسید. در نمودار ۲ تغییرات تقاضای نقره از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ به‌تفکیک بخش‌های مصرف‌کننده قابل مشاهده است.

همان‌طور که در نمودار ۲ قابل مشاهده است، تقاضای جهانی نقره پیش از سال ۲۰۱۵، از روند خاصی تبعیت نکرده و به‌تناوب با افزایش و کاهش‌های متوالی روبه‌رو شده است؛ بعد از سال ۲۰۱۵ کاهش به‌نسبت محسوسی در تقاضای نقره به‌چشم می‌خورد که تاکنون جبران نشده و در سال ۲۰۲۰، تحت تاثیر همه‌گیری کرونا، کاهش به‌نسبت شدید در تقاضا به‌وجود آمده است. تقاضای حدود ۲۷.۸ هزار تنی سال ۲۰۲۰، مبین متوسط نرخ رشد سالانه حدود منفی ۲ درصدی برای تقاضای نقره طی سال‌های مورد بررسی است.

بخش صنعت سهم حداکثری از تقاضای نقره را به خود اختصاص می‌دهد؛ به‌طور میانگین طی ۱۰ سال گذشته حدود نیمی از تقاضای جهانی نقره از بخش صنعت ناشی شده است؛ اگرچه بعضا و به‌خصوص در شرایط رکود اقتصادی، تقاضای صنعت با کاهش روبه‌رو شده، اما کمتر سهم خود از کل تقاضا را از دست داده است. همان‌طور که پیشتر شرح آن رفت، نقره کمتر مورد توجه بخش‌های رسمی مانند بانک‌های مرکزی به‌عنوان یک ذخیره است، اما کماکان به‌عنوان یک دارایی امن در سرمایه‌گذاری خرد مورد توجه است؛ به‌طوری که بخش سرمایه‌گذاری فیزیکی، طی بازه مورد بررسی تقاضای سالانه حدود ۷.۳ هزار تنی معادل ۲۳ درصد از تقاضای کل را به ثبت رسانده است. جواهرات با میانگین سهم ۱۸ درصد، دیگر بخش بزرگ مصرف‌کننده نقره است.

بررسی روند عرضه و تقاضای بازار جهانی نقره طی ۱۰ سال گذشته موید آن است که این بازار در سال‌های ابتدای بازه مورد بررسی با تناوب دوساله با کسری عرضه روبه‌رو بوده است؛ به‌طوری که در سال ۲۰۱۱ کسری عرضه حدود ۱.۱ هزار تنی به ثبت رسیده است. این کسری در سال ۲۰۱۵ به ۱۳۲ تن تنزل پیدا کرده و پس از آن بازار به‌طور ثابت با شرایط مازاد عرضه مواجه شده است؛ در سال ۲۰۲۰ سمت تقاضا بیش از سمت عرضه از کووید- ۱۹ متاثر شد و کاهش شدید تقاضا به‌خصوص در بخش‌های صنعت و جواهرات موجب شد تا مازاد عرضه حدود ۲.۵ هزار تنی در بازار نقره به ثبت برسد.

عرضه نقره در جهان طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ یک افزایش ملایم و سپس یک کاهش ملایم را تجربه کرده است؛ به‌طوری که مجموع عرضه ۳۰،۳۶۵ تنی در سال ۲۰۲۰ تنها حدود ۳ درصد کمتر از مجموع عرضه سال ۲۰۱۱ است؛ البته شایان ذکر است که عرضه سال ۲۰۲۰، متاثر از شرایط ناشی از کروناویروس بوده است.

بخش صنعت سهم حداکثری از تقاضای نقره را به خود اختصاص می‌دهد؛ به‌طور میانگین طی ۱۰ سال گذشته حدود نیمی از تقاضای جهانی نقره از بخش صنعت ناشی شده است؛ اگرچه بعضا و به‌خصوص در شرایط رکود اقتصادی، تقاضای صنعت با کاهش روبه‌رو شده، اما کمتر سهم خود از کل تقاضا را از دست داده است.