کشمکش در تجارت فرومولیبدن؛ کره جنوبی، گوی رقابت را از رقیب و تامین‌کننده خود ربود

کره جنوبی یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان فرومولیبدن در جهان شناخته می‌شود. این کشور عمده ماده اولیه مورد نیاز خود را از یکی از مهم‌ترین رقبای خود در بازار تجارت، یعنی شیلی تامین می‌کند. قیمت پایین‌تر عرضه فرومولیبدن از سوی کره جنوبی، به افزایش سهم آن در بازار تجارت جهانی کمک شایانی کرده است.

از بین محصولات مختلف مولیبدنی، فرومولیبدن در بازار تجارت جهانی جایگاه چندان مهمی ندارد و به‌جای آن، عمده مولیبدن در حال تجارت به‌صورت اکسید مولیبدن است. در سال ۲۰۲۰ که قیمت مولیبدن و محصولات آن در کف قیمتی قرار داشت، حجم تجارت جهانی فرومولیبدن کاهش یافت و به‌جای آن، بر حجم تجارت اکسید مولیبدن افزوده شد.

فرومولیبدن عمدتا در تولید فولادهای ابزار و آلیاژی کاربرد دارد. از آن‌جا که غلظت مولیبدن در این نوع از فولادها بسیار اندک است، تقاضای جهانی برای فرومولیبدن نیز در مقایسه با سایر فروآلیاژها همچون فروسیلیسیم، فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز اندک و جزیی است. با وجود این میزان اندک از مصرف این فروآلیاژ، اما ضرورت استفاده از آن در تولید فولادهای آلیاژی و باکیفیت در کنار عرضه اندک آن، سبب شده تا قیمت بسیار بیشتری در مقایسه با سایر فروآلیاژهای عنوان شده داشته باشد. به‌عنوان مثال در شرایطی که قیمت فروآلیاژهایی همچون فروسیلیسیم، فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز در رنج بین ۱،۰۰۰ تا ۱،۷۰۰ دلار بر تن است، قیمت فرومولیبدن در رنج ۱۳،۰۰۰ تا ۱۸،۰۰۰ دلار بر تن قرار دارد.

چنین محصول با ارزشی، عموما در ابعاد و حجم کمتری بین کشورها تجارت می‌شود. با توجه به داده‌های تجارت جهانی، حجم تجارت جهانی فرومولیبدن طی ۱۰ سال گذشته، به‌طور متوسط حدود ۸۹ هزار تن در هر سال بوده است. این در حالی است که تمایل به تجارت این محصول در مقایسه با سایر محصول‌های مولیبدن، در سطح پایینی ارزیابی می‌شود. از مهم‌ترین محصولات مولیبدن تجارت شده در جهان، می‌توان به کنسانتره مولیبدن (سولفید مولیبدن)، اکسید مولیبدن و فرومولیبدن اشاره کرد.

نمودار ۱، حجم تجارت فرومولیبدن و اکسید مولیبدن را در کنار مجموع تجارت مهم‌ترین محصولات مولیبدنی بر اساس فلز محتوی نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار نشان داده شده است، حجم فرومولیبدن تجارت شده در جهان، به‌مقدار قابل توجهی کمتر از اکسید مولیبدن است؛ در صورتی که عیار بین ۶۰ تا ۷۵ درصد مولیبدن محتوی برای فرومولیبدن استاندارد در نظر گرفته شود، می‌توان اذعان کرد که تجارت فرومولیبدن در جهان تنها حدود یک‌چهارم از کل مولیبدن تجارت شده را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که قریب به ۴۵ درصد از مولیبدن محتوی تجارت شده در جهان، به‌صورت اکسید مولیبدن است. از این رو اکسید مولیبدن را می‌توان مهم‌ترین محصول مولیبدن دانست که در جهان تجارت می‌شود که علت آن کاربردهای گسترده‌تر این محصول است.

حجم تجارت جهانی فرومولیبدن در سال ۲۰۲۰ حدود ۷۶.۴ هزار تن برآورد شد که نسبت به سال پیش از آن بالغ بر ۱۳ درصد افت داشت. این افت در تجارت فرومولیبدن در حالی بود که قیمت این محصول در جهان حدود ۲۳ درصد کاهش یافت  و این کاهش قیمتی هم‌راستا با افت قیمت سایر کامودیتی‌ها ناشی از همه‌گیری جهانی ویروس کووید-۱۹ بود. این امر تمایل به فروش و صادرات فرومولیبدن را کاهش داد و به‌جای آن، بر حجم تجارت اکسید مولیبدن افزوده شد.

لازم به‌ذکر است که عمده واحدهای تولیدکننده فرومولیبدن، به‌صورت یکپارچه به تولید اکسید مولیبدن نیز می‌پردازند. از این رو، در صورت کاهش حاشیه سود در هر یک از این حلقه‌ها، به فروش در حلقه دیگر تمرکز می‌کنند. هر چند که مشابه با افت قیمت فرومولیبدن، قیمت اکسید مولیبدن نیز افت داشت، اما باید اذعان کرد که در شرایطی که قیمت فرومولیبدن به کف قیمتی نزدیک است، تمرکز به فروش اکسید مولیبدن افزایش خواهد یافت که نه‌تنها حاشیه سود بیشتری در مقایسه با تولید فرومولیبدن دارد، بلکه به‌واسطه کاربردهای گسترده‌تری که دارد، تقاضا برای این محصول بالاتر است. بر این اساس، تجارت اکسید مولیبدن در سال ۲۰۲۰، بر خلاف تجارت فرومولیبدن که کاهشی بود، افزایش داشت و با رشد ۵ درصدی به حدود ۱۸۵ هزار تن رسید.

بررسی مهم‌ترین کشورهای صادرکننده فرومولیبدن، تنها یک کشور مهم تولیدکننده مس معدنی را در بین صادرکنندگان مطرح فرومولیبدن نشان می‌دهد. از آن‌جا که بخش قابل توجهی از مولیبدن معدنی، به‌عنوان محصول جانبی مس معدنی تولید می‌شود، انتظار می‌رود که کشورهای مطرح در بخش مس معدنی، از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان مطرح مولیبدن معدنی نیز باشند. نمودار شماره ۲، مهم‌ترین صادرکنندگان فرومولیبدن را در جهان برای سال ۲۰۲۰ و سهم آن‌ها از تجارت جهانی در سال ۲۰۱۱ را نشان می‌‌دهد.

همان‌طور که در این نمودار مشاهده می‌شود در سال ۲۰۲۰، صادرات کشورهای کره جنوبی و بلژیک در مجموع نزدیک به نیمی از کل تجارت جهان را تشکیل دادند، در حالی سهم این ۲ کشور در سال ۲۰۱۱، کمی بیشتر از یک‌چهارم کل تجارت فرومولیبدن بود. جالب توجه است که کره جنوبی، ماده اولیه برای تولید فرومولیبدن، یعنی مولیبدن معدنی (به‌صورت اکسید یا سولفید مولیبدن) را از طریق واردات تامین می‌کند که عمده آن از مبدا شیلی است. در مقابل شیلی که در سال ۲۰۱۱، پس از بلژیک، بزرگ‌ترین صادرکننده فرومولیبدن در جهان بود به جایگاه پنجم در سال ۲۰۲۰، تنزل پیدا کرد. این کشور همچنان پس از چین در رده بزرگ‌ترین تولیدکننده مولیبدن معدنی جهان قرار دارد. چنان‌که اطلاعات صادرات این کشور نشان می‌دهد، در طی ۱۰ سال گذشته، بر خلاف صادرات فرومولیبدن، صادرات مولیبدن معدنی آن افزایش داشته است.

بدین ترتیب، کره جنوبی در رقابت با شیلی که یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان آن نیز به‌حساب می‌آمد، بخش عمده‌ای از سهم آن را در بازار تجارت جهانی تصاحب کرد. یکی از مهم‌ترین رموز موفقیت تولیدکنندگان کره جنوبی در بازار تجارت جهانی را می‌توان قیمت پایین‌تر عرضه آن‌ها نسبت به مهم‌ترین رقیب، یعنی شیلی دانست. متوسط قیمت FOB صادراتی فرومولیبدن کره جنوبی در سال ۲۰۲۰، حدود ۱۳،۳۷۵ دلار به‌ازای هر تن بود، در صورتی که این میزان برای شیلی در این سال برابر با ۱۴،۳۷۸ دلار به‌ازای هر تن بود.

از دیگر صادرکنندگان مطرح فرومولیبدن، کشورهای ارمنستان و انگلستان بودند که از این میان، ارمنستان به‌عنوان یکی از کشورهای مطرح در تولید مولیبدن معدنی، سالانه حدود ۷ هزار تن صادرات فرومولیبدن دارد. گفتنی است که این کشور، عمده مولیبدن معدنی تولیدی خود را به فرومولیبدن تبدیل می‌کند و تنها در سال‌های اخیر، با ورود به بازار چین، بخشی از مولیبدن معدنی خود را به چین صادر می‌کند. انگلستان نیز به‌عنوان دیگر صادرکننده مطرح فرومولیبدن، در سال ۲۰۲۰، با افت ۴۰ درصدی صادرات مواجه شد که عمدتا ناشی از مسایل همه‌گیری کووید-۱۹ بود.

در شرایطی که قیمت فرومولیبدن به کف قیمتی نزدیک است، تمرکز به فروش اکسید مولیبدن افزایش خواهد یافت که نه‌تنها حاشیه سود بیشتری در مقایسه با تولید فرومولیبدن دارد، بلکه به‌واسطه کاربردهای گسترده‌تری که دارد، خریدار بیشتری برای این محصول در دسترس است. بر این اساس، تجارت اکسید مولیبدن در سال ۲۰۲۰، بر خلاف تجارت فرومولیبدن که کاهشی بود، افزایش داشت.

کره جنوبی، ماده اولیه برای تولید فرومولیبدن، یعنی مولیبدن معدنی را از طریق واردات تامین می‌کند که عمده آن از مبدا شیلی است. در مقابل شیلی که در سال ۲۰۱۱، پس از بلژیک، بزرگ‌ترین صادرکننده فرومولیبدن در جهان بود به جایگاه پنجم در سال ۲۰۲۰، تنزل پیدا کرد و بر خلاف صادرات فرومولیبدن، صادرات مولیبدن معدنی آن افزایش داشته است.