چین، یکه‌تاز بازار تولید و مصرف؛ بررسی تولید جهانی روی تصفیه‌شده

بر اساس آمار ارایه شده توسط موسسه ILZSG، آسیا (به واسطه حضور چین) بزرگ‌ترین مصرف‌کننده روی تصفیه‌شده در دنیا به‌شمار می‌رود. چین با مصرف نیمی از روی تصفیه‌شده در جهان و بعد از آن قاره اروپا و ایالات‌متحده آمریکا، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان روی تصفیه‌شده در جهان شناخته می‌شوند.

کشورهای چین، کره جنوبی، هند و کانادا به ترتیب بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی تصفیه در جهان هستند. روی تصفیه‌شده با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود، کاربردهای مختلفی چون گالوانیزه کردن فولاد و آلیاژسازی دارد؛ با توجه به موارد مصرف متعدد آن، این فلز به یکی از فلزات پراهمیت در صنعت بخصوص صنعت فولادسازی بدل شده است.

فلز روی با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود کاربردهای مختلفی چون گالوانیزه کردن فولاد و آلیاژسازی (به صورت ویژه آلیاژ برنج) دارد و در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سطح جهانی، گالوانیزه کردن فولاد، اصلی‌ترین مورد استفاده نهایی از فلز روی است که نیمی از مصرف روی تصفیه‌شده در جهان را به خود اختصاص داده است. در جایگاه بعدی از مصرف روی تصفیه‌شده، صنایع آلیاژسازی قرار دارد که تولید آلیاژ برنج ۱۷ درصد و سایر آلیاژ‌ها نیز ۱۷ درصد از مصرف جهانی روی تصفیه‌شده را به خود اختصاص داده است. صنایع ساختمان‌سازی و زیرساخـت‌ها از اصلی‌ترین صنایع مصرف‌کننده روی محسوب می‌شوند و صنعت خودروسازی در جایگاه سوم قرار دارد.

روی تصفیه‌شده به دو روش پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی تولید می‌شود. در روش پیرومتالورژی محصول استخراج شده از معادن روی، پس از یک سری عملیات خردایش و پرعیارسازی، به روش فلوتاسیون، به کنسانتره روی تبدیل می‌شود و پس از آن بر روی کنسانتره تولیدی به روش فرآیند فلوتاسیون، فرآیند ذوب و سپس پالایش صورت می‌گیرد. در روش هیدرومتالورژی، فرآیند لیچینگ (معمولا با کمک اسیدسولفوریک) بر روی معدنی صورت می‌گیرد.

۹۰ درصد از روی مورد استفاده در جهان از طریق تولید معدنی و ۱۰ درصد از محل بازیافت تامین می‌شود. این میزان بازیافت بیشتر از طریق بازیافت فولاد گالوانیزه شده و روی مورد استفاده در باتری‌ها، تولید می‌شود. لازم به ذکر است که فولاد گالوانیزه شده به وسیله روی، دارای طول عمر بسیار بالا است؛ لذا روی مورد استفاده در گالوانیزه کردن فولاد بعد از گذشت زمان نسبتا زیادی وارد چرخه بازیافت روی خواهد شد.

در نمودار ۱ میزان تولید جهانی روی تصفیه‌شده در بازه زمانی سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ارایه شده است. بر اساس این نمودار، تولید روی تصفیه‌شده در جهان طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ شاهد رشد ۰.۲ درصدی بوده است و از ۱۳.۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ به ۱۳.۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ رسیده است. بر اساس نمودار ارایه شده بیشترین تولید روی تصفیه‌شده در سال ۲۰۲۰ و کمترین مقدار آن مربوط به سال ۲۰۱۸ بوده است.

از دلایل عمده افزایش تولید در سال ۲۰۲۰، افزایش تولید روی تصفیه‌شده در چین است. ذکر این نکته حایز اهمیت است که در سال ۲۰۲۰، به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و در پی آن قرنطینه‌های دولتی، منجر به کاهش تولید روی تصفیه‌شده در تمامی کشورهای تولیدکننده به جز چین شد و تنها در چین میزان تولید افزایش یافت. میزان افزایش تولید در چین به قدری بود که درصد افزایش تولید چین در مقایسه با کاهش سایر کشورهای تولیدکننده در مجموع، موجب افزایش تولید جهانی روی تصفیه‌شده در سال ۲۰۲۰ شده است.

چین بزرگ‌ترین تولیدکننده روی تصفیه‌شده در جهان محسوب می‌شود. چین با سهم حدود ۴۶ درصد، کره جنوبی با سهم حدود ۶ درصد و در نهایت هند و کانادا با سهم حدود ۵ درصد، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی تصفیه‌شده در جهان به‌شمار می‌روند. کشورهای قزاقستان، اسپانیا، استرالیا، مکزیک و پرو در رتبه‌های بعدی در تولید روی تصفیه‌شده قرار دارند.

پیش‌بینی می‌شود که به دنبال کاهش مسایل پیش‌آمده ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و افزایش تقاضا در صنایع مصرف‌کننده، میزان تولید روی تصفیه‌شده در سال‌های آتی افزایش داشته باشد. از سوی دیگر با پیشرفت روزافزون صنایع مصرف‌کننده روی، پیش‌بینی می‌شود که استفاده از روی به دلیل خواص ضد خوردگی آن در آلیاژهای مختلف، در صنایع خودروسازی و لوازم‌خانگی افزایش پیدا کند که این امر موجب افزایش تقاضا این فلز پایه خواهد شد.

در نمودار ۲ میزان مصرف روی تصفیه‌شده بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ارایه شده است. با توجه به نمودار ۲، میزان مصرف روی تصفیه‌شده با کاهش سالانه یک درصد، از ۱۳.۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ به ۱۳.۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ کاهش پیدا کرده است. بیشترین مقدار مصرف روی تصفیه شده در سال‌های مورد بررسی مربوط به سال ۲۰۱۷ بوده که میزان مصرف روی تصفیه‌شده حدود ۱۳.۷ میلیون تن گزارش شده است.

به گزارش موسسه ILZSG، در سال ۲۰۱۶ و به دنبال کاهش تولید و عدم تغییر مصرف روی تصفیه‌شده نسبت به سال قبل، بازار دچار کسری عرضه شد. این کاهش تولید، در نتیجه کاهش تولید معدنی روی در سال ۲۰۱۶ روی داده است. علی‌رغم افزایش تولید معدنی روی تصفیه‌شده در سال ۲۰۱۷، میزان تولید روی تصفیه‌شده تغییر قابل‌توجهی را شاهد نبود.

به دنبال عدم تغییر حجم تولید روی تصفیه‌شده و افزایش مصرف آن در سال ۲۰۱۷، میزان کسری بازار این فلز افزایش قابل‌توجهی پیدا کرد و کسری عرضه این فلز به حدود ۴۵۰ هزار تن رسید. مشابه با سال ۲۰۱۷، در سال ۲۰۱۸ نیز علی‌رغم افزایش تولید معدنی روی، تولید روی تصفیه‌شده به کمترین مقدار تولید این فلز طی پنج سال گذشته رسیده است و با توجه میزان مصرف روی تصفیه‌شده، کسری عرضه در بازار این فلز در حدود ۵۵۰ هزار تن و بیش‌ترین میزان طی پنج سال گذشته است. در پی افزایش نسبتا زیاد تولید و افزایش نسبتا کم تقاضا در سال ۲۰۱۹، کسری عرضه این فلز به حدود ۲۵۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.

در پی شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا و طبق گزارش گروه مطالعات بین‌المللی سرب و روی، مصرف فلز روی با کاهش ۵ درصدی، حدود ۱۳ میلیون تن برآورد شد که با توجه افزایش تولید، بازار این فلز تصفیه‌شده شاهد تغییر جهت بازار از کسری عرضه به سمت مازاد عرضه در حدود ۵۰۰ هزار تن بود.

در سال ۲۰۲۰ میزان مصرف روی تصفیه‌شده در جهان کاهش داشت، که کشورهای آمریکا، ژاپن، کره و همچنین قاره اروپا بیشترین تاثیر را در کاهش مصرف روی تصفیه‌شده در این سال بر عهده داشتند. لازم به ذکر است که میزان مصرف روی تصفیه‌شده در چین در سال ۲۰۲۰، شاهد افزایش بوده است؛ ولی کاهش مصرف در سایر کشورها بیش از افزایش مصرف در چین و در کل تقاضای این فلز در سال ۲۰۲۰ شاهد کاهش بوده است. چین با ۵۰ درصد، قاره اروپا با ۱۶ درصد، ایالات‌متحده آمریکا با ۶ درصد، ژاپن ۴ درصد و کره جنوبی با ۴ درصد به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان روی تصفیه‌شده در جهان مطرح هستند.

چین بزرگ‌ترین تولیدکننده روی تصفیه‌شده در جهان محسوب می‌شود. چین با سهم حدود ۴۶ درصد، کره جنوبی با سهم حدود ۶ درصد و در نهایت هند و کانادا با سهم حدود ۵ درصد، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی تصفیه‌شده در دنیا محسوب می‌شوند. کشورهای قزاقستان، اسپانیا، استرالیا، مکزیک و پرو در رتبه‌های بعدی در تولید روی تصفیه‌شده قرار دارند.

در پی شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا و طبق گزارش گروه مطالعات بین‌المللی سرب و روی، مصرف فلز روی با کاهش ۵ درصدی، حدود ۱۳ میلیون تن برآورد شد که با توجه افزایش تولید، بازار این فلز تصفیه‌شده شاهد تغییر جهت بازار از کسری عرضه به سمت مازاد عرضه در حدود ۵۰۰ هزار تن بود.