ما شما را برای موفقیت در فضای پیچیده و پررقابت امروز، آماده می‌کنیم

اسید فسفریک به دلیل خواص شیمیایی در صنایع مختلفی کاربرد دارد و یک عامل مهم در تولید کودها، خوراک دام و طیور است. هند یزرگ‌ترین واردکننده اسید فسفریک در جهان در سال ۲۰۲۳ بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن وارد کرده است. مبدا اصلی واردات آن مراکش است.

حدود ۶۳ درصد واردات مواد نسوز ایران در سال ۱۴۰۲ مربوط به اشکال نسوز (شامل محصولاتی مانند آجر، بلوک و چهارگوش نسوز) بوده؛ در حالی‌که سهم اشیا سرامیکی نسوز ۱۴.۵ درصد و سهم انواع سیمان نسوز ۲۲.۵ درصد از تجارت مواد نسوز ایران در سال ذکر شده بوده است.

کنگو به‌واسطه دسترسی به ذخایر عظیم مس و عمدتا مس اکسیدی، بزرگ‌ترین تولیدکننده مس آفریقا و سومین تولیدکننده بزرگ مس جهان در سال ۲۰۲۳ است. این کشور همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده جهانی کبالت است که این موضوع تقاضای زیاد اسید سولفوریک این کشور را به دنبال داشته است.

در سال ۲۰۲۲ حدود ۸ میلیون و ۸۳۰ هزار تن مواد نسوز به کشورهای جهان صادر شد. چین، هند و آلمان به‌ترتیب بزرگ‌ترین صادرکنندگان این مواد در سال ۲۰۲۲ بودند. چین با صادرات ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تن، با اختلاف زیادی نسبت به دو کشور دیگر در صدر جدول صادرکنندگان این مواد قرار دارد.

شرکت BHP در زمینه زغال‌سنگ، مس، سنگ آهن و نفت در سراسر جهان فعالیت می‌کند. نیکل و پتاس نیز از جمله دیگر فعالیت‌های تولیدی این شرکت محسوب می‌شود. این شرکت با تصویب سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلاری در سال ۲۰۲۱ به بازار پتاس ورود کرد.

چین به‌عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان پس از هند در سال ۲۰۲۲ و بزرگ‌ترین تولیدکننده کودهای شیمیایی، بیشترین میزان تقاضا را برای این محصولات دارا است. در این سال مصرف کود به‌دنبال کاهش تولید و سقوط وادرات کودهای فسفات و نیترات توسط چین، کاهش یافت.

ظرفیت تولید سود سوزآور جهان در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۰۲ میلیون تن است و چین به‌عنوان اصلی‌ترین تولیدکننده آن حدود ۴۵ درصد از سهم ظرفیت تولید جهان را به‌خود اختصاص داده است. بیش از ۱۵۸ شرکت چینی در بازار سدیم هیدروکسید با یکدیگر رقابت دارند.

چین بزرگ‌ترین تولیدکننده اسید سولفوریک با اختلاف زیادی از سایر نقاط جهان است. واحدهای ذوب فلزات، پالایشگاه‌های نفت و برخی صنایع معدنی به‌عنوان مصرف‌کننده‌های اصلی اسیدسولفوریک برای کنترل تولید آلایندگی از جمله گاز گوگرد، خود تولیدکنندگان عمده اسید سولفوریک محسوب می‌شوند. حدود ۳۶ درصد اسید سولفوریک چین در این صنایع تولید می‌شود.

مراکش با در اختیار داشتن ۷۱ درصد از ذخایر فسفات جهان، بزرگ‌ترین کشور غنی از ذخایر فسفات بوده و همچنین دارای رتبه دوم تولید فسفات در دنیا است. به علاوه با صادرات ۴۹ درصد از ماده معدنی در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ رتبه اول را در زمینه صادرات این محصول به‌خود اختصاص داده است.

طی نیمه دوم سال ۲۰۲۲، تجارت بین‌المللی اسید سولفوریک با میانگین نرخ ماهانه ۰.۶ درصد کاهش یافت، اگر چه طی این بازه نوسانات بسیاری را ثبت کرد. با این حال، به‌دلیل افزایش فعالیت بازار مس در شیلی و فسفات در ایالات متحده، تقاضای وارداتی اسید افزایشی بود.

مصرف اسیدسولفوریک در دنیا به‌عنوان یک از شاخص‌های شناسایی درجه پیشرفتگی یک کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. معادلات بازار اسیدسولفوریک در ایران با جهان متفاوت است و اگرچه سهم تولیدکنندگان انتخابی در دنیا ۳۱ درصد است، اما بخش اعظمی از تولید اسیدسولفوریک کشور به‌صورت اجباری انجام می‌شود.

آلومینیوم فلوراید ماده‌ای است که به‌صورت ترکیب شیمیایی و معدنی وجود دارد و در طیف گسترده‌ای از صنایع مانند پزشکی، تولید شیشه، محصولات سرامیکی نسوز و … مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما به‌طور عمده در تولید آلومینیوم استفاده می‌شود؛ به‌طوری‌که این ماده به‌عنوان مهم‌ترین ماده افزونی برای تولید آلومینیوم شناخته می‌شود.

اسید فسفریک، به‌عنوان دومین اسید پرمصرف جهان شناخته می‌شود و یکی از مواد شیمیایی ضروری در کشور است که کشاورزی و دامداری کشور تحت سیطره آن است، با این حال بازار اسید فسفریک کشور در حالت کسری قرار دارد و این مورد کارکرد برخی از صنایع کودهای شیمیایی را تحت تاثیر قرار داده است.

کلسیم‌کربنات یکی از پرکاربردترین ماده معدنی شناخته‌شده در جهان است که ۴ درصد از پوسته زمین را تشکیل داده و همراه با سنگ آهن، کلسیت، آراگونیت، تراورتن، مرمریت و سنگ گچ در معادن یافت می‌شود، ولی غالبا طی فرآیند استخراج معادن سنگ آهک و سپس کوبش در کارخانجات تولیدی به دست می‌آید.

کک نفتی پس از فرآیند تولید، کلسینه شده و با افزایش درصد وزنی کربن به کک سوزنی تبدیل می‌شود که منجر به خصوصیات الکتریکی مطلوب جهت تولید آند و الکترود می‌شود که در صنایع آلومینیوم‌سازی، آند سازی، صنایع فولاد، صنایع ریخته‌گری، حفاظت کاتدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کشور چین با در اختیار داشتن ۴ درصد از ذخایر سنگ فسفات در جهان و ۳۹ درصد از سهم تولید سنگ فسفات، دومین کشور دارنده ذخایر فسفات و بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ فسفات در جهان محسوب می‌شود که میزان تولید آن به‌طور متوسط سالیانه حدود ۲۵ میلیون تن برآورد می‌شود.

کودهای شیمیایی در سه دسته کلی ازته، فسفاته و پتاسه تولید می‌شوند که کشور آلمان در سال ۱۸۶۰ احداث واحد تولیدی کود شیمیایی فسفات از فسفات اوره، به عنوان اولین کشور تولیدکننده کود شیمیایی در مقیاس صنعتی شروع به فعالیت کرد و در حال حاضر تولید این کشور به ۱۷۵ میلیون تن رسیده است.

صنایع تولید کودهای شیمیایی، غذایی و نوشیدنی، شوینده‌ها، تصفیه آب، بهداشتی و دارویی و فرآوری فلزات، مهم‌ترین صنایع مصرف‌کننده سنگ فسفات شناخته می‌شوند که از بین آن‌ها، کودهای شیمیایی با مصرف بیش از ۹۰ درصد از سنگ فسفات تولیدی در جهان، بزرگ‌ترین صنعت مصرف‌کننده در زنجیره فسفات محسوب می‌شود.

افزایش قیمت سیلیس در سال ۲۰۱۷ منجر به کاهش تولید سیلیس در سطح جهانی شد؛ چراکه تقاضای بازار در پی افزایش قیمت، به‌شدت کاهش یافته بود. کاهش تولید جهانی سیلیس در این سال متاثر از کاهش تولیدات در چین بود.

میزان واردات و مصرف پتاس در جهان، در سال ۲۰۲۱، هریک حدود ۶۳ میلیون تن بوده‌ است که آمریکا با در اختیار داشتن حدود ۲۲ درصد از سهم بازار، بزرگ‌ترین واردکننده و کشور برزیل با مصرف حدود ۲۱ درصد از پتاس جهان، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده پتاس شناخته می‌شود.

با افزایش ظرفیت واحدهای ذوب چین و کاهش قیمت داخلی اسید، صادرات اسید سولفوریک این کشور در سال ۲۰۲۱ افزایش پیدا کرد. افزایش صادرات این کشور، کاهش تقاضای وارداتی این کشور را به همراه داشت و بر قیمت اسید تاثیر‌گذار بود.

میزان صادرات کودهای شیمیایی در جهان، در سال ۲۰۲۱، حدود ۲۳۲ میلیون تن و ۱۵۵ میلیون تن بوده است که کشورهای روسیه با سهم ۲۷ درصد از صادرات کل به عنوان بزرگترین صادرکننده در جهان شناخته می‌شود. از دلایل این امر می‌توان به میزان تولید بالا این کشور و دسترسی به آب‌های آزاد اشاره کرد.

میزان صادرات پتاس در جهان، با حدود ۱.۲ درصد رشد سالانه، از حدود ۴۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کانادا با در اختیار داشتن سهم ۴۸ درصدی از بازار پتاس در جهان، بزرگ‌ترین صادرکننده،در سال ۲۰۲۱ شناخته می‌شود.

مغرب یا مراکش به‌دلیل داشتن بیشترین ذخایر و تولید سنگ فسفات، بزرگ‌ترین صادرکننده آن در جهان شناخته می‌شود. علی‌رغم برخورداری چین از منابع فسفات و تولید بالا سنگ فسفات در این کشور، به‌سبب تقاضا بالا، جزو صادرکنندگان بزرگ سنگ فسفات در جهان محسوب نمی‌شود.

مغرب با در اختیار داشتن حدود ۷۰ درصد از ذخایر سنگ فسفات، به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور دارای ذخایر سنگ فسفات در دنیا شناخته می‌شود. برخلاف میزان ذخایر مغرب، میزان تولید این کشور و سهم آن از تولید جهانی محدود بوده و تنها ۱۷ درصد از تولید دنیا را به خود اختصاص داده است.

سالانه حدود ۷ درصد از عرضه جهانی اسید سولفوریک در مسیرهای دریایی مبادله می‌شود. اگرچه این رقم سهم کوچکی از بازار این ماده شیمیایی خطرناک را تشکیل می‌دهد، اما به‌دلیل ماهیت این صنعت، مهم‌ترین پارامتر تاثیرگذار بر جهت‌گیری قیمت است.

بورس کالای ایران، یکی از محل‌های عرضه اسید سولفوریک از سال ۱۳۸۷ بوده است؛ اگرچه در نیمه نخست سال ۱۴۰۰، هیچ گونه عرضه‌ای از این ماده شیمیایی انجام نگرفت. در بررسی روند عرضه و فروش اسید سولفوریک طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹، افت قابل توجه فروش در مقایسه با جهش میزان عرضه، کاملا محسوس است.

با توجه به آمار منتشر شده توسط پایگاه داده‌های تجارت بین‌الملل، میزان صادرات سولفید سدیم در سال ۲۰۲۰، حدود ۴۵۰ هزار تن و واردات آن حدود ۴۹۰ هزار تن گزارش شده است. کشورهای چین و آمریکا با سهم مجموع ۷۹ درصدی از صادرات سدیم سولفید در سال ۲۰۲۰، به‌عنوان بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده آن شناخته می‌شود.

چین با تولید و مصرف ۳۱ درصدی از کودهای شیمیایی تولید شده در جهان در سال ۲۰۱۹، بزرگ‌ترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده در جهان محسوب می‌شود. از حدود۲۶۰ میلیون تن کود شیمیایی عرضه‌شده در جهان، حدود ۶۰ درصد آن به کودهای نیتراته و مابقی با نسبت تقریبا مساوی به کودهای پتاسه و فسفاته تعلق دارد.

تکنولوژی نوین تولید این محصول منحصرا در دست سه کشور چین، آمریکا و هند بوده که از بین آن‌ها چین با اکتساب سهم حدود ۶۶ درصد در جایگاه نخست از صادرات پرمنگنات پتاسیم در جهان قرار گرفته است. هند و آمریکا بعد از چین در رتبه دوم و سوم صادرکنندگان جهان قرار دارند.

با توجه به آمار منتشر شده توسط پایگاه داده‌های تجارت بین‌الملل، میزان صادرات سولفات آلومینیوم ماده شیمیایی تولیدشده از سنگ معدن کریولیت در سال ۲۰۲۰، حدود ۵۱۵ هزار تن بوده است. چین با اکتساب سهم حدود ۲۳ درصدی در جایگاه نخست از صادرات سولفات آلومینیوم در جهان قرار دارد.

افت تولید جهانی اسید سولفوریک در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ که عمدتا از محل واحدهای اختیاری تولید اسید بوده است، باعث محدودیت دسترسی بازار جهانی به این محصول شد. در نتیجه، قیمت اسید در سال ۲۰۲۰، روند صعودی خود را آغاز کرد و در سال ۲۰۲۱، رکوردهای پیشین خود، حتی ۲۰۱۱ را نیز شکست.