میزان صادرات پتاس در جهان، با حدود ۱.۲ درصد رشد سالانه، از حدود ۴۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کانادا با در اختیار داشتن سهم ۴۸ درصدی از بازار پتاس در جهان، بزرگ‌ترین صادرکننده،در سال ۲۰۲۱ شناخته می‌شود.
تولید معدنی پتاس در جهان، در سال ۲۰۲۱، حدود ۴۶ میلیون تن بوده است که کانادا با در اختیار داشتن سهم ۳۰ درصد از تولید پتاس در جهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده پتاس، در سال ۲۰۲۱ محسوب می‌شود. پتاس به طور عمده برای مصارف کشاورزی به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گیرد که چین و هند بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آن در جهان شناخته می‌شوند.
پتاس نامی است که برای نمک‌های مختلف استخراج‌شده و ساخته‌شده که حاوی پتاسیم به شکل محلول در آب هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنگ معدن پتاس، به طور معمول، غنی از کلرید پتاسیم (KCl)، کلرید سدیم (NaCl) و خاک رس است که بخش اعظم آن به‌عنوان کود، تولید می‌شود و در صنایع کشاورزی به مصرف می‌رسد؛ لذا با توجه به روند افزایشی جمعیت و رشد روزافزون صنعت کشاورزی در جهان، روند تولید و صادرات این محصول، طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ مورد بررسی قرار گرفته است.
ذخیره پتاس، در جهان، در سال ۲۰۲۱، به بیش از ۱۱ میلیارد تن (۳.۵ میلیارد تن معادل که روند آن، طی بازه زمانی ده ساله، مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۱ ارایه شده است.
روند افزایشی تولید معدنی پتاس در جهان
مطابق با نمودار ۱، میزان تولید معدنی پتاس، با رشد سالانه حدود ۳.۵ درصدی، از ۳۲.۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۴۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کانادا با در اختیار داشتن سهم ۳۰ درصد از تولید پتاس در جهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده پتاس، در سال ۲۰۲۱محسوب می‌شود که میزان تولید آن، با رشد سالانه حدود ۴.۵ درصدی، از حدود ۹ میلیون در سال ۲۰۱۲، به حدود ۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
روسیه، بلاروس و چین، نیز در جایگاه‌های بعدی تولیدکنندگان پتاس در جهان قرار گرفته‌اند که هر یک به ترتیب سهم ۲۰ درصد، ۱۷ درصد و ۱۳ درصد از میزان تولید پتاس، در سال ۲۰۲۱ را در اختیار داشته‌اند که میزان تولید معدنی روسیه، با ۵.۱ درصد رشد سالانه، از حدود ۵.۵ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۹ میلیون در سال ۲۰۲۱ رسیده است. هم‌چنین طی این بازه زمانی، میزان تولید معدنی بلاروس با ۵.۳ درصد رشد سالانه، از حدود ۴.۷ میلیون تن، به حدود ۸ میلیون تن و میزان تولید معدنی چین با ۳.۹ درصد رشد سالانه، از حدود ۴.۱ میلیون تن، به حدود ۶ میلیون تن رسیده است.
مازاد عرضه در پی افزایش تولید
علت افزایش روند تولید معدنی پتاس، از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، مربوط به کشف و تولید معادن جدید بوده است، اما از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶، بازار جهانی پتاس با تقاضای ضعیف، عمدتا در چین و هند، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان پتاس، روبه‌رو شد که علت آن، موجودی بالای پتاس در جهان و پیش‌بینی کاهش قیمت‌ها توسط کشاورزان بوده است، این امر باعث ایجاد وضعیت مازاد عرضه و کاهش قیمت‌ها و در نتیجه کاهش تولید از تامین‌کنندگان عمده بلاروس، کانادا و روسیه شد.
از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ به دلیل افزایش تولید سولفات پتاس (SOP) و سولفات منگنز پتاسیم (SOPM) برای تولید کودهای شیمیایی، میزان تولید پتاس افزایش یافت؛ اما مصرف جهانی پتاس، در سال ۲۰۱۹، تحت تاثیر شرایط نامطلوب آب‌و‌هوایی در بسیاری از کشورها قرار گرفت؛ شرایط موجود، صنعت کشاورزی را در فصول کاشت، با مشکل مواجه کرد که منجر به فروش کمتر پتاس، افزایش موجودی انبار و در نتیجه منجر به کاهش تولید پتاس در سراسر جهان شد؛ اما همان طور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، پس از عبور از آن شرایط، تولید معدنی پتاس، با افزایش مصرف در مناطق آسیا و آمریکای جنوبی، مجددا روند صعودی پیدا کرده است.
همان‌طور که گفته شده است، بخش اعظم پتاس در غالب کودهای شیمیایی و مابقی آن برای کاربرد‌های شیمیایی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شایان ذکر است که پتاسیم کلراید، بزرگ‌ترین گروه پتاس تجارت شده در غالب کودهای شیمیایی بوده است و هم‌چنین پتاسیم نیترات، به عنوان محصول کاربردی پتاس در صنعت شیمیایی تجارت می‌شود که روند صادرات مجموع آن‌ها، طی بازه زمانی ذکر‌شده مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۲ ارایه شده است.
کشف بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده پتاس
مطابق با نمودار ۲، میزان صادرات پتاس با حدود ۱.۲ درصد رشد سالانه، از حدود ۴۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کانادا با در اختیار داشتن ۴۸ درصد از سهم بازار، بزرگ‌ترین کشور صادرکننده پتاس، در جهان در سال ۲۰۲۱ شناخته می‌شود که میزان صادرات آن با ۴.۴ درصد رشد سالانه، از حدود ۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۲۱.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کشور آمریکا با کسب سهم ۴۷ درصد، بزرگ‌ترین مقصد صادراتی این کشور محسوب می‌شود.
روسیه و بلاروس، بعد از کانادا، با در اختیار داشتن ۲۶ درصد و ۱۹ درصد از سهم بازار در جهان در سال ۲۰۲۱، در جایگاه دوم و سوم از منظر بزرگ‌ترین صادرکنندگان پتاس در جهان قرار دارند که میزان صادرات روسیه، با حدود ۳ درصد رشد سالانه، از حدود ۹ میلیون تن در سال ۲۰۱۲، به حدود ۱۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. هم‌چنین طی این بازه زمانی، میزان صادرات بلاروس با ۳.۵ درصد رشد سالانه، از حدود ۶ میلیون تن، به حدود ۸.۵ میلیون تن رسیده است. لازم به ذکر است که برزیل و چین بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی روسیه و بلاروس، در سال ۲۰۲۱ بوده‌اند.
حداقل میزان صادرات، در سال ۲۰۱۶
با توجه به نمودار ۱، افزایش تقاضا برای کودهای کشاورزی، در جهان، با کشف و تولید معادن جدید و در نهایت افزایش عرضه پتاس همراه بوده است که منجر به افزایش صادرات آن، در سال ۲۰۱۳ شده است. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶، بسیاری از کشاورزان خرید پتاس را به دلیل موجودی بالای پتاس در جهان و پیش‌بینی کاهش قیمت‌ها، به تعویق انداختند که منجر به کاهش تقاضا و در نهایت کاهش صادرات جهانی پتاس، در دو سال مذکور شده است؛ اما از سال ۲۰۱۶، افزایش مصرف جهانی پتاس، به منظور تولید سولفات پتاس (SOP) و سولفات منگنز پتاسیم (SOPM)، به عنوان کودهای کشاورزی، منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش صادرات پتاس در آن سال شده است. پس از آن، از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، صادرات پتاس، روند نسبتا یکنواختی را طی کرد که در نهایت با شیوع و همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، در اواخر سال ۲۰۱۹، میزان صادرات پتاس در سال ۲۰۲۰، با روند نزولی روبه‌رو شد.
