کودهای شیمیایی در سه دسته کلی ازته، فسفاته و پتاسه تولید می‌شوند که کشور آلمان در سال ۱۸۶۰ احداث واحد تولیدی کود شیمیایی فسفات از فسفات اوره، به عنوان اولین کشور تولیدکننده کود شیمیایی در مقیاس صنعتی شروع به فعالیت کرد و در حال حاضر تولید این کشور به ۱۷۵ میلیون تن رسیده است.
کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان کود شیمیایی در جهان محسوب می‌شود که میزان تولید آن، در سال ۲۰۲۱، حدود ۵۴ میلیون تن بوده است و میانگین رنج قیمتی اوره در این کشور حدود ۲.۵ هزار یوان بر تن برآورد می‌شود.
تامین مواد غذایی به دلیل افرایش روز افزون جمعیت، به یکی از مهم‌ترین مسایل مورد بررسی در جهان تبدیل شده که این موضوع منجر به گسترش صنعت کشاورزی شده است. یکی از موثرترین روش‌های کاربردی جهت افزایش نرخ تولید محصولات کشاورزی، استفاده از کودهای حیوانی و گیاهی است، اما با شروع قرن نوزدهم میلادی، زمانی که صنعت کشاورزی رشد قابل توجهی داشته است، جهان با محدودیت موجودی کودهای حیوانی و گیاهی روبه‌رو شد که این مساله، جرقه تولید کودهای شیمیایی جهت مصارف کشاورزی را در جهان روشن کرد.
به طور کلی کودهای شیمیایی به سه دسته کلی ازته، فسفاته و پتاسه تقسیم می‌شوند. ماده اصلی کودهای ازت، نیتروژن است که مهم‌ترین آن‌ها، شامل نیترات سدیم، نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم است. کودهای فسفاته نیز حاوی فسفات محلول در آب هستند که مهم‌ترین آن‌ها شامل سوپر فسفات منفرد، سوپر فسفات دوبل و سوپر فسفات سه گانه می‌شود. از عمده‌ترین کودهای پتاسه نیز در بازار جهانی می‌توان به سولفات پتاسیم و پتاس حجیم شده اشاره نمود.
آلمان، اولین تولیدکننده کود شیمیایی
اولین تلاش‌ها برای تولید کود شیمایی در مقیاس صنعتی، توسط آلمان صورت گرفت که در ابتدا با استخراج پتاسیم از معادن آلمان در سال ۱۸۶۰ شروع شد و در همین بین، اولین واحد تولیدی کود شیمیایی فسفات از فسفات اوره در مقیاس صنعتی، در این کشور احداث شد و در سال ۲۰۲۱ میزان تولید کودهای شیمیایی در جهان به حدود ۱۷۵ میلیون تن در سال رسیده است و کشورهای چین، روسیه و کانادا جز کشورهای مطرح تولیدکننده کود شیمیایی در جهان هستند.
کشور چین که بیش از ۱۸ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است، با در اختیار داشتن ۳۱ درصد از سهم تولید کود شیمیایی، بزرگ‌ترین تولیدکننده کود شیمیایی در جهان محسوب می‌شود و هم‌چنین با مصرف بیش از یک سوم از کودهای شیمیایی تولیدشده در جهان، در لیست بزرگ‌ترین کشورهای مصرف کننده کود شمایی نیز قرار دارد لذا در این گزارش میزان آمار تولید سالیانه کود شیمیایی در چین، طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ماه آگوست ۲۰۲۲، که توسط مرکز ملی آمار چین به صورت ماهیانه منتشر می‌شود، بررسی شده و در نمودار ۱ ارایه شده است؛ علاوه بر این قیمت این محصول در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۲ در دسترس بوده که مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۲ ارایه شده است.
جوانب زیست‌محیطی، موانع تولید کود
با توجه به نمودار ۱، میزان تولید کود شیمایی در چین، با حدود ۱ درصد کاهش سالیانه، از حدود ۶۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۰، به حدود ۵۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که روند تولید آن به دو بازه ۵ ساله تقسیم شده است. همان طور که در نمودار ذیل قابل مشاهده است، در ۵ سال ابتدایی بازه مورد بررسی (از سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵)، تولید کود شیمیایی در چین با روند تقریبا صعودی همراه بوده و افزایش تولید حدود ۱۰ میلیون تنی در بازه مورد بررسی داشته است که از مهم‌ترین دلایل آن، می‌توان به کشف منابع جدید و افزایش تولید کودهای شیمیایی به ویژه کودهای فسفات مانند دی آمونیوم فسفات و مونوآمونیوم فسفات اشاره نمود، اما در بازه ۵ ساله دوم و از سال ۲۰۱۵، تولید کود شیمیایی در چین، روند کاهشی پیدا کرده است؛ به طوری که با کاهش ۲۰ میلیون تنی، در این بازه زمانی همراه بوده است.
مهم‌ترین دلیل کاهش ۲۰ میلیون تنی کود شیمیایی در چین، از سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱، بسته شدن برخی از کارخانه‌های تولید کود در چین با هدف بهینه‌سازی ظرفیت تولید کود در این کشور، بوده است که طبق این برنامه، تولید کود در شهرهای مرکزی و نزدیک به مناطق مسکونی به دلیل غیراقتصادی بودن کارخانه‌های با ظرفیت پایین و جنبه‌های زیست‌محیطی متوقف شدند.
ذکر این نکته ضروری است که از آن جایی که هدف اصلی چین، ثبات قیمت‌های داخلی کود و حمایت از کشاورزان است؛ لذا پیش‌بینی می‌شود که این کشور سیاست‌هایی را دنبال کند که منجر به کاهش قابل توجه ظرفیت تولید کود شیمیایی در این کشور نشود؛ چرا که عدم دسترسی و عرضه نامتوازن با تقاضا، تاثیر منفی بسیاری را بر پایداری قیمت خواهد گذاشت.
شایان ذکر هست بر اساس آخرین اطلاعات سالانه ارایه شده در اداره ملی چین که مربوط به سال ۲۰۱۸ است، شهر هوبی چین با در اختیار داشتن حدود ۱۲ درصد از تولید کل کود شیمیایی در چین، بزرگ‌ترین شهر تولیدکننده کود در این کشور بوده است؛ هم‌چنین ذکر این نکته ضروری است که آخرین اطلاعات داده شده از سال ۲۰۲۲ در مرکز آمار ملی چین، مربوط به انتهای ماه آگوست بوده که در نمودار ۱ آورده شده است.
نوسانات قیمت کود در چین در سه ماهه اخیر
همان طور که گفته شده است، با توجه به اطلاعات در دسترس، قیمت کود در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۲ ارایه شده است. ذکر این نکته ضروری است که بررسی قیمت کود در منبع مورد نظر، مشخصا مربوط به اوره است. با توجه به نمودار ذیل، قیمت اوره در چین، از اواسط ماه جولای تا اوایل ماه آگوست با روند کاهشی روبه‌رو بوده، به طوری که قیمت اوره در این بازه زمانی در چین، از ۲.۶ هزار یوان بر تن به حدود ۲.۳ هزار یوان بر تن رسیده است که مهم‌ترین دلیل آن، وجود موارد جدید ابتلا به کووید ۱۹، در این بازه زمانی بوده است که اعمال قرنطینه، بازار مصرف محصولات زیادی را تحت تاثیر قرار داده که کود شیمیایی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بازار شاهد کاهش قیمت آن به دلیل کاهش تقاضا بود که با مرتفع شدن این مساله تا اواسط ماه سپتامبر، قیمت کود دوباره با روند افزایشی روبه‌رو شد و در نهایت تا اواخر ماه سپتامبر روند با ثباتی را طی کرده است.
