بیش از ۸۲ درصد تولیدات معدنی تنگستن در انحصار چین است؛ از این‌رو هرگونه تغییر در تولیدات این کشور، تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر بازار جهانی این محصول خواهد گذاشت. اخیرا سیاست‌های کاهش تولید این محصول در چین، سبب شده سایر کشورها به میدان تولید تنگستن قدم بگذارند.
تنگستن از فلزات کمیاب در جهان به شمار می‌رود که گاها جایگزینی برای آن وجود ندارد؛ بنابراین دسترسی به ذخایر تنگستن برای کشورها یک مزیت محسوب می‌شود. به‌طور کلی ذخایر تنگستن در سطح جهان به‌صورت غیرمتمرکز هستند؛ اما بیش‌ترین میزان ذخایر تنگستن در چین قرار دارد. قوانین سخت‌گیرانه چین در استخراج و تولید این محصول، موجبات حضور سایر کشورها و خروج تنگستن از انحصار چین را فراهم نموده است؛ بنابراین با توجه به اهمیت تنگستن پیش‌بینی می‌شود برخی کشورها که ذخایر خود را برای شرایط محدودیت عرضه حفظ نموده بودند در آینده به حوزه استخراج و تولید تنگستن ورود کنند.
تنگستن یک فلز کمیاب است که به طور طبیعی بر سطح زمین، فقط به صورت ترکیب با عناصر دیگر یافت می‌شود و تقریبا می‌توان این گونه ادعا کرد که این ماده معدنی در طبیعت به شکل آزاد وجود ندارد. نکته بسیار مهم درباره این فلز که خواص ویژه‌ای را به آن بخشیده است، بالاترین نقطه ذوب و بالاترین نقطه جوش در بین تمامی عناصر کشف شده در جهان به جز کربن است.
این فلز بسیار سخت و چگال است به‌طوری‌که آن را قابل قیاس با اورانیوم و طلا کرده است و حتی چگالی آن از سرب نیز بالاتر است. تنگستن در سنگ معدن ولفرامیت ( تنگستن آهن – منگنز FeWO4/MnWO4 ) شیلیت (کلسیم تنگستن CaWO4) فربریت و huebnerite یافت می‌شود. مهم‌ترین کانی‌هایی که این عنصر از آن استخراج می‌شود، شیلیت و ولفرامیت هستند. منابع تنگستن جهان از نظر جغرافیایی پراکنده است، اما چین از نظر منابع و ذخایر تنگستن رتبه اول را در جهان در اختیار دارد. کانادا، قزاقستان، روسیه و ایالات متحده نیز دارای منابع قابل توجهی از این ماده هستند و در رتبه‌های بعدی از نظر حجم ذخایر قرار دارند.
در حال حاضر ذخایر تنگستن در سطح جهان حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن برآورد شده که با توجه به این مورد که در سال ۲۰۱۲ میزان ذخایر این عنصر ۳ میلیون و ۲۰۰ گزارش شده است، می‌توان بیان نمود سالیانه به طور متوسط حدود ۱.۶ درصد بر حجم ذخایر این ماده افزوده شده است. روند تولید معدنی تنگستن در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ در نمودار ۱ به نمایش درآمده است.
همان‌طور که نمودار ۱ نیز نشان می‌دهد، به‌طور کلی تولید معدنی تنگستن در جهان در سالهای مورد بررسی روند صعودی را پیموده است و از حدود ۷۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۲ به ۷۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است؛ به بیانی دیگر، به طور متوسط سالیانه حدود ۰.۴ درصد بر میزان تولید معدنی تنگستن در جهان افزوده شده است. ذکر این نکته قابل تامل است که بیش از ۸۲ درصد تولیدات معدنی تنگستن در اختیار چین قرار دارد؛ بنابراین هر گونه تغییرات قابل توجه در تولیدات این کشور مستقیما بر تولید و بازار این ماده در جهان تاثیرگذار خواهد بود. به طور کلی می‌توان عنوان کرد که عرضه جهانی تنگستن تحت سلطه تولید در چین قرار دارد که به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نیز شناخته می‌شود.
کاهش سلطه چین بر بازار جهانی تنگستن
دولت چین نیز از سال ۲۰۱۷ تولید تنگستن را با اعمال محدودیت‌هایی در صدور مجوزهای استخراج و صادرات، اعمال سهمیه بر تولید کنسانتره، و ایجاد محدودیت برای استخراج و فرآوری، کاهش داد؛ همچنین این کشور قوانینی را در راستای فرآوری تنگستن در داخل این کشور به اجرا درآورد و برنامه‌هایی را جهت مقابله با معدن‌کاری غیرقانونی تنگستن در داخل کشور تنظیم و اجرا نمود.
بنا بر مطالب ارایه شده، انتظار می‌رفت از این سال تولید به بعد به شدت کاهش یابد؛ که این مهم در سال ۲۰۱۷ بر روند تولید تنگستن تاثیر گذاشت بازار تنگستن شاهد کاهش ۶.۸ درصدی تولید این محصول بود؛ اما در سالهای بعد و با افزایش فعالیت سایر کشورها از جمله افزایش تولید در مغولستان و همچنین افزایش مجدد تولید چین روند کاهش تولیدات تا حدودی بهبود یافت و از شدت آن کاسته شد.
کاهش تقاضای تنگستن در پی کاهش فعالیت صنایع مصرف‌کننده
چین علاوه بر این که بزرگ‌ترین تولیدکننده کنسانتره تنگستن در جهان است، بیش‌ترین تقاضای این محصول را نیز در اختیار دارد؛ لازم به ذکر است که به دلیل بروز همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ در انتهای سال ۲۰۱۹، مصرف تنگستن در جهان کاهش یافت که عمده تقاضای این محصول به صورت ویژه برای صنایع خودروسازی، هوا و فضا (به صورت تجاری) و حفاری نفت و گاز است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که صنعت خودروسازی حدودا ۳۰ درصد از کل مصرف تنگستن در جهان را به خود اختصاص داده؛ اما تولید خودرو بین سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ حدود ۱۷ درصد کاهش داشته که این موضوع تاثیر عمده‌ای بر بازار تنگستن در جهان گذاشته است؛ همچنین صنعت هوا و فضا (به صورت خاص تولید هواپیماهای تجاری) در جهان تقریبا بین سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ کاهش ۴۰ درصدی را تجربه است؛ بنابراین مطالب عنوان شده و کاهش تولید در صنایع مصرف‌کننده این ماده، کاهش مصرف تنگستن در سال ۲۰۲۰ منجر به وضعیت مازاد تقاضا در بازار این فلز شد.
جهت بررسی وضعیت تجارت تنگستن در جهان به بررسی صادرات جهانی سنگ و کنسانتره تنگستن در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ در نمودار ۲ پرداخته شده است. با توجه به نمودار ۲ ملاحظه می‌شود که صادرات جهانی تنگستن به صورت کانسنگ و کنسانتره در طی بازه زمانی مورد بررسی سیر نزولی را پیموده و از ۲۳ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به حدود ۱۸ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده که این امر حاکی از کاهش متوسط سالانه ۲.۳ درصدی تجارت این فلز است. عمده صادرات جهانی سنگ و کنسانتره تنگستن در سال ۲۰۲۱ به ترتیب به کشورهای بولیوی، روسیه و بلژیک اختصاص دارد هر یک با سهم ۱۴، ۱۲ و ۵ درصدی از کل صادرات جهانی سنگ و کنسانتره تنگستن در رتبه‌های اول تا سوم در جهان قرار گرفته‌اند.
همان‌طور که در نمودار ۲ نیز قابل مشاهده است، صادرات تنگستن در جهان عمدتا توسط چند کشور خاص صورت نمی‌گیرد، بلکه هر کشور درصد کمی از صادرات جهانی را در اختیار دارد و این امر می‌تواند نشات گرفته از پراکندگی این ماده در سطح زمین باشد.
نتایج بررسی روند واردات محصولات معدنی تنگستن در بازه زمانی ده ساله ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ حاکی از آن است که واردات جهانی این محصول از ۳۶ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۱۵ هزار تن در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است؛ به بیانی دیگر، در بازه زمانی مورد بررسی سالیانه به طور متوسط ۱۰ درصد از حجم واردات سنگ و کنسانتره تنگستن کاسته شده است. چین، ویتنام و ایالات متحده هر یک به ترتیب ۳۳، ۳۳ و ۱۶.۷ درصدی از کل واردات جهانی سنگ و کنسانتره تنگستن در سال ۲۰۲۱ به عنوان بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصولات در جهان مطرح هستند.
نکته قابل توجهی که اذهان را به سوی آگاهی از اهمیت تنگستن سوق می‌دهد، عدم تناسب تولید معدنی و تجارت این ماده است؛ به‌طوری که از حدود ۸۰ هزار تن تولید معدنی تنگستن در سال ۲۰۲۱، کم‌تر از یک چهارم آن مورد تجارت قرار گرفته است. دلیل عمده این امر این است که بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده تنگستن معدنی، کشور چین است که با توجه به حجم مصرف تنگستن در این کشور، تولیدات خود را صادر نمی‌کند؛ بنابراین سهم تولید از تجارت این ماده چشمگیر نیست.
تنگستن؛ فلزی استراتژیک و پرخطر
بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی بریتانیا، تنگستن در فهرست پرخطرترین فلزات جهان جای دارد. این فلز مانند سایر عناصر نادر علاوه بر کاربرد نظامی، از ارزش اقتصادی بالایی نیز برخوردار است. علاوه بر این دو عامل، کمیابی نسبی تنگستن در کره زمین و تسلط یک کشور بر عرضه آن را باید در شمار دلایل استراتژیک بودن این فلز قلمداد نمود. تمام این عوامل باعث می‌شود که کشورهای واردکننده تنگستن نسبت به تغییرات بازار بسیار حساس باشند. در هر صورت، برخلاف سایر عناصر نادر زمین، تنگستن نتوانسته توجه سیاسی ایالات متحده و سایر کشورهای غربی را جلب کند؛ چراکه میزان تولید این فلز در این کشورها قابل توجه نیست.
برخی از کشورها نظیر انگلیس با آگاه بودن از اهمیت این فلز در صنایع نظامی و همچنین علی‌رغم در اختیار داشتن معادن تنگستن، سال‌ها است که از معادن خوب بهره‌برداری نکرده و ذخایر خود را برای شرایط محدودیت موجودی حفظ نموده‌اند.
در شرایطی که چین اقدام به کاهش تولیدات خود نموده است، پیش‌بینی می‌شود فعالیت سایر کشورها در زمینه تولید این فلز استراتژیک افزایش یابد و در نتیجه تولید و عرضه این فلز از انحصار چین خارج شود.