اعمال فشار شدید چین بر شاهرگ بازار جهانی فلز منیزیم

چین ۹۰ درصد فلز منیزیم را در جهان تولید و صادر می‌کند و می‌توان گفت انحصار این فلز را در اختیار دارد و کوچک‌ترین تغییری در تولید این فلز در چین، منجر به تغییرات قابل توجهی در سطح جهان خواهد. چین در راستای کاهش مصرف برق و قوانین زیست‌محیطی تولید منیزیم را کاهش داده است.

با اتمام ذخایر منیزیم در اروپا و عدم تامین کافی منیزیم فلزی توسط چین، بازار جهانی این محصول با کسری مواجه است و صنایع کشورهای اصلی واردکننده فلز منیزیم که عمدتا کشورهای پیشرفته در زمینه خودروسازی و هواپیماسازی هستند، در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران جدی مواجه خواهند شد که این امر ناشی از پیش‌بینی کاهش تولید آلومینیوم‌سازی، فولادسازی در این کشورها خواهد بود.

منیزیم پلی‌کریستالی خالص بسیار شکننده است؛ به همین دلیل معمولا آن را با مقدار بسیار کمی از فلزات دیگر، مثل ۱ درصد از آلومینیوم آلیاژ می‌کنند تا خاصیت شکل‌پذیری بهتری داشته باشد. این فلز با قرار گرفتن در معرض هوا کمی تغییر رنگ داده و لکه‌های کم‌رنگی بر روی آن ایجاد می‌شود. البته بر خلاف فلزات سنگین قلیایی برای نگهداری از منیزیم احتیاجی به فراهم کردن محیطی عاری از اکسیژن وجود ندارد، زیرا این فلز توسط یک لایه نازک اکسید محافظت می‌شود که نسبتا نفوذ ناپذیر است. عنصر منیزیم به عنوان یک فلز کاربرد‌های متفاوتی دارد که مهم‌ترین آن‌ها تهیه آلیاژ آلومینیوم، ریخته‌گری دایک (آلیاژ شده با فلز روی)، حذف گوگرد در تولید آهن، فولاد و تولید تیتانیوم در فرآیند کرول هستند.

فلز منیزیم اولیه از طریق الکترولیز شورابه‌ها تولید می‌شود؛ علاوه بر این فلز منیزیم از طریق بازیافت قراضه‌های آلیاژهای آلومینیومی با روش ذوب و ریخته‌گری نیز تولید می‌شود. اگرچه ۵۷ درصد منیزیم تولیدی در جهان از منابع ثانویه است، اما به نظر می‌رسد کشورهایی که دارای شورابه‌ هستند، صادرات بیش‌تری از این محصول را در اختیار داشته باشند. جهت کسب اطلاعات بیش‌تر در این مورد، صادرات جهانی منیزیم فلزی طی بازه زمانی ده‌ساله ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ در نمودار ۱ مورد بررسی قرار گرفته است.

با توجه به آنچه نمودار ۱ نشان می‌دهد، به‌طور کلی صادرات منیزیم فلزی به طور متوسط سالانه طی بازه زمانی ده‌ساله و سالانه به‌طور متوسط حدود ۳ درصد افزایش داشته و از ۲۲۱ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۲۸۸ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. بیش‌ترین سهم صادرات منیزیم فلزی در سال ۲۰۲۱ با ۸۶ درصد از کل صادرات جهانی محصول به کشور چین تعلق دارد. از آن‌جایی که با استناد به اطلاعات منتشر شده توسط سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده کشور چین بالاترین سهم تولید منیزیم فلزی را در جهان دارا است، بنابراین می‌توان دریافت که بازار جهانی منیزیم تقریبا در انحصار چین است.

چین عامل اصلی کاهش صادرات فلز منیزیم

علاوه بر بحران همه‌گیری کووید-۱۹ که طی سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ بر تولید کلیه صنایع در سطح جهان تاثیر گذاشت، مقررات زیست‌محیطی و کاهش مواد اولیه، کمبود برق، افزایش قیمت برق و کاهش تولید منیزیم در چین ذکر شده است که منجر به افزایش قیمت منیزیم در چین و اروپا شد. در نهایت همان‌طور که در نمودار ۱ نیز قابل مشاهده است، صادرات این محصول در سال ۲۰۲۰ با افت ۱۲ درصدی مواجه شد. پس از برطرف شدن اثرات ناشی از کووید-۱۹ در پی واکسیناسیون جهانی، صادرات منیزیم فلزی در سال ۲۰۲۱ مجددا روند صعودی را در پی گرفت و نسبت به سال ۲۰۲۰ حدود ۱۰ درصد رشد یافت.

شایان ذکر است، تولید در چین در فصل اول سال ۲۰۲۲ به دلیل کمبود سوخت و تصمیم پکن برای محدود کردن عرضه برق به منظور کاهش انتشار کربن در پی دستیابی اهداف زیست‌محیطی کاهش یافت و در همین راستا بسیاری از کارخانه‌ها دچار خاموشی شدند؛ بنابراین احتمال می‌رود در سال ۲۰۲۲ بازار جهانی فلز منیزیم با کسری عرضه همراه باشد.

اروپا در شرف بحران تامین منیزیم

از آن رو که چین تامین‌کننده اصلی منیزیم در اروپا شناخته می‌شود، انتظار می‌رود به زودی اروپا با بحران جدی در زمینه تامین منیزیم مواجه شود و صنایعی نظیر خودروسازی، هواپیماسازی، تولید دوچرخه الکتریکی، ساختمان‌سازی، صنعت بسته‌بندی در این کشورها با تهدید مواجه شود. گفتنی است هم‌اکنون نیز آلمان در عرضه این فلز با کاهش تولید مواجه است و بازار منیزیم این کشور در شرایط کسری قرار دارد. لازم به ذکر است که این بحران علاوه بر کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و ایالات متحده را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و با توجه به اهمیت فلز منیزیم در صنایع آلومینیوم‌سازی، فولادسازی و خودروسازی، وضعیت گروه‌های صنعتی در اروپا و ایالات متحده نگران کننده پیش‌بینی می‌شود.

پس از چین، ترکیه با سهم ۲.۶ درصد، روسیه با سهم ۱.۹ درصد و آلمان با سهم ۱.۸ درصد از صادرات جهانی منیزیم فلزی در سال ۲۰۲۱ در رتبه‌های بعدی از نظر جایگاه صادرکنندگان منیزیم فلزی در جهان قرار می‌گیرند. در بین کشورهای ذکر شده تنها کشور آلمان صادرات محصول مورد نظر را طی بازه زمانی مورد بررسی به‌طور متوسط سالانه حدود ۲ درصد کاهش داده است. از دلایل کاهش صادرات آلمان می‌توان به کاهش تولید در این کشور به سبب کاهش ذخایر منیزیم در آلمان اشاره کرد.

واردات جهانی منیزیم فلزی از سال ۲۰۱۲ تا سال ۲۰۲۱ در نمودار ۲ مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به نمودار ۲، سالیانه حدود ۳.۸ درصد بر حجم صادرات جهانی فلز منیزیم افزوده شده است و واردات آن از ۱۹۶ هزار تن به ۲۷۵ هزار تن رسیده است. موانعی که در سال ۲۰۲۰، پیش‌تر به آن اشاره شد، منجر به کاهش واردات این محصول شده است در سال ۲۰۲۰ شده است.

بزرگ‌ترین واردکنندگان منیزیم فلزی کانادا با سهم ۱۰ درصدی، ژاپن با سهم ۹ درصدی، آلمان با سهم ۸ درصدی و نروژ با سهم ۶.۴ درصدی از کل واردات جهانی این محصول در سال ۲۰۲۱ هستند. با توجه به این که منیزیم ماده اولیه ضروری برای تولید آلیاژهای آلومینیوم است و در خودروسازی کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد و در همه اجزای خودرو، از گیربکس تا ستون فرمان، چهارچوب صندلی‌ها و پوشش مخزن سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بیش‌ترین مصرف‌کنندگان منیزیم فلزی کشورهای دارای صنعت خودروسازی هستند.

منیزیم فلزی حیاتی برای رونق صنایع

کاربرد منیزیم در صنعت خودروسازی رو به افزایش است؛ چراکه تولیدکنندگان خودرو در تلاش هستند تا وزن خودروها را کاهش داده و به دنبال آن بهره‌وری مصرف سوخت را افزایش دهند که این مهم با به کار بردن آلیاژهای منیزیم در قطعات خودرو میسر است؛ بنابراین در برخی از خودروها ریخته‌گری منیزیم جایگزین آلومینیوم، آهن و فولاد شده است. جایگزینی ورق آلومینیوم آلیاژی با ورق فولادی، منجر به افزایش مصرف منیزیم در خودروسازی شده است.

علاوه بر این هیچ جایگزینی برای منیزیم در تولید ورق آلومینیومی و بیلت وجود ندارد. سی و پنج درصد از تقاضای پایین‌دستی برای منیزیم در صنعت خودروسازی است؛ بنابراین اگر عرضه منیزیم متوقف شود، کل صنعت خودروسازی به تعلیق درخواهد آمد. با توجه به اهمیت عرضه این محصول، مشخص است که کمبود آن بحران‌هایی جدی در صنایع پایین‌دستی به‌ویژه خودروسازی ایجاد خواهد نمود.

فلز منیزیم با توجه به وزن کمی که دارد، امروزه مورد توجه بسیاری از صنایع مهم نظیر خودروسازی و هواپیماسازی قرار گرفته؛ البته فلز منیزیم در برخی صنایع همچون آلیاژسازی آلومینیوم به عنوان ماده اولیه کاربرد دارد؛ لذا تقاضا برای این محصول رو به افزایش است. از طرفی چین ۹۰ درصد فلز منیزیم را در جهان تولید و صادر می‌کند و می‌توان گفت انحصار این فلز را در اختیار دارد و کوچک‌ترین تغییری در تولید این فلز در چین، منجر به تغییرات قابل توجهی در سطح جهان خواهد. کشور چین در راستای کاهش مصرف برق و قوانین زیست‌محیطی تولید منیزیم فلزی را کاهش داده است؛ از سویی دیگر با اتمام ذخایر منیزیم در آلمان، اروپا و آمریکای شمالی، دغدغه‌هایی در خصوص تامین فلز منیزیم مورد نیاز صنایع در جهان شکل گرفته است.

تولید در چین در فصل اول سال ۲۰۲۲ به دلیل کمبود سوخت و تصمیم پکن برای محدود کردن عرضه برق به منظور کاهش انتشار کربن در پی دستیابی اهداف زیست‌محیطی کاهش یافت و در همین راستا بسیاری از کارخانه‌ها دچار خاموشی شدند؛ بنابراین احتمال می‌رود در سال ۲۰۲۲ بازار جهانی فلز منیزیم با کسری عرضه همراه باشد.

 با توجه به این که منیزیم ماده اولیه ضروری برای تولید آلیاژهای آلومینیوم است و در خودروسازی کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد و در همه اجزای خودرو، از گیربکس تا ستون فرمان، چهارچوب صندلی‌ها و پوشش مخزن سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بیش‌ترین مصرف‌کنندگان منیزیم فلزی کشورهای دارای صنعت خودروسازی هستند.