در ماه‌های اخیر در سال ۲۰۲۲، به‌دلیل شیوع مجدد کرونا در چین و اعمال قرنطینه‌های جدید، محدودیت‌های این کشور منجر به کاهش رشد اقتصادی آن شد و قیمت سنگ آهن با کاهش همراه بود. گفتنی است در ماه جولای قیمت سنگ آهن حدود ۱۷ درصد کاهش نسبت به ماه قبل یعنی ژوئن را رقم زد.
بخش اعظمی از سنگ آهن استخراجی در سطح دنیا در صنعت فولادسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد، شرایط حاکم بر کشورهای اصلی عرضه‌کننده و خریدار سنگ آهن ممکن است منجر به افزایش یا افت قیمت سنگ آهن شود. بنابراین توجه به این فاکتورها و ارزیابی مدت زمان آن‌ها اغلب در برنامه‌ریزی زمان و میزان خرید سنگ معدن در هر مقطع زمانی مفید خواهد بود. به‌طور کلی وضعیت و عملکرد فولادسازهای چینی بهعنوان اصلی‌ترین و بزرگترین مصرف‌کننده سنگ آهن در سطح جهان از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار بر قیمت سنگ آهن بوده است.
آهن چهارمین عنصر فراوان موجود در پوسته زمین پس از اکسیژن، سیلیسیم و آلومینیوم است و یک کامودیتی ضروری در دنیای مدرن به‌شمار می‌رود. عمده آهن استخراج شده (حدود ۹۸ درصد) در فولادسازی استفاده می‌شود و بخش اندکی از انواع سنگ‌های کم‌کیفیت در صنایع دیگری همچون شستشوی زغال‌سنگ و تولید سیمان مصرف می‌شود. مطابق آمارها سنگ آهن در حدود ۵۰ کشور جهان استخراج می‌شود که ۷ کشور بزرگ، حدود سه‌چهارم کل تولید جهان را تشکیل می‌دهند.
عمده سنگ آهن در سراسر جهان به‌صورت روباز استخراج می‌شود. سنگ آهن استخراج شده از معدن عموما دارای عیاری کمتر از ۵۰ درصد است، هر چند که استفاده از چنین سنگ آهنی برای تولید فولاد از لحاظ فنی امکان‌پذیر است، اما هزینه‌های بالای تولید و پایین بودن نرخ بازیابی در صورت استفاده از چنین سنگ آهنی، اقتصادی بودن آن را کاملا از بین می‌برد. بدین ترتیب، به‌منظور اقتصادی شدن فعالیت فولادسازی، عمده فولادسازان از سنگ آهنی با عیار بیش از ۶۰ درصد استفاده می‌کنند. شایان ذکر است، سنگ آهن‌هایی با عیار بالای ۶۰ درصد به‌طور مستقیم در کوره‌های بلند فولادسازی استفاده می‌شوند که در اصلاح به آن‌ها «کانسنگ طبیعی (Natural Ore)» گفته می‌شود.
همانند بسیاری از انواع فلزات، قیمت سنگ آهن نیز به عوامل متعددی از جمله تغییرات تقاضا، عرضه فعلی آن و حتی مسایل سیاسی بستگی دارد که ممکن است عرضه و فروش سنگ آهن برای خریداران آن را محدود کند. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر قیمت سنگ آهن میتوان به اقتصاد کلان بزرگترین فولادساز جهان یعنی چین اشاره کرد که می‌تواند میزان تقاضای آن را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر عرضه و تقاضا برای سنگ آهن، تغییرات در صحنه سیاسی نیز می‌تواند بر قیمت سنگ آهن تاثیر بگذارد. دولت‌های جدید با تعیین مقررات تجاری می‌توانند بر واردات یا صادرات سنگ معدن در میان کشورهای عرضه‌کننده و خریدار سنگ آهن تاأثیر بگذارند. در چنین شرایطی، بازار سفته‌بازی رونق پیدا کرده و بازار را متزلزل خواهد کرد.
به‌همین دلیل، کسب‌وکارهایی که به صنعت سنگ آهن متکی هستند، اغلب به تغییرات قیمت توجه می‌کنند، چراکه این تغییرات بر سطح درآمد کسبوکارها می‌توانند تاثیر بگذارد. با این وجود، باید اذغان کرد در بیشتر موارد، رویدادها و روندهای متعدد ممکن است منجر به افزایش قیمت سنگ آهن شود و یا باعث شود برای مدتی افت کند. بنابراین توجه به این فاکتورها و ارزیابی مدت زمان اثرگذاری آن‌ها اغلب در برنامه‌ریزی زمان و میزان خرید سنگ معدن مفید خواهد بود. از مهم‌ترین رویدادهای تاثیرگذار بر قیمت سنگ آهن طی ۲ سال اخیر میتوان به محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری بیماری کروناویروس در سطح جهان، محدودیت‌های تولید فولاد در چین جهت کاهش انتشارات کربنی و نیز کاهش ساخت و ساز در این کشور اشاره کرد.
افت قیمت سنگ آهن با رکود در بخش ساخت‌و‌ساز چین
به‌طور کلی در جمع‌بندی فاکتورهایی که بر قیمت سنگ آهن تاثیر می‌گذارند، میتوان به وضعیت اقتصاد کلان کشورها اشاره کرد. بهعنوان مثال، در این شرایط اغلب این تغییرات بر تقاضای بازار نهایی رخ می‌دهد که در فرآیند ساخت محصولات آن‌ها از مواد اولیه مورد نظر استفاده شده باشد. بهعنوان مثال، اگر فعالیت در بخش ساخت و ساز ساختمان به دلیل رکود کاهش یابد، به این معنی است که شرکت‌های ساخت‌و‌ساز که از کالاهای فولادی همچون میلگرد، در این صنعت استفاده می‌کنند، فعالیت خود را کاهش داده و مصرف محصول‌های فولادی کاهش می‌یابد. این امر منجر به کاهش تقاضا برای سنگ آهن شده و عرضه‌کنندگان را مجبور به کاهش قیمت و یا موقتا مجبور به توقف بخشی از عملیات معادن سنگ آهن می‌کند.
نظر به اینکه که چین بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد جهان و بزرگترین واردکننده سنگ آهن است، قیمت سنگ آهن، وابستگی زیادی به وضعیت و عملکرد فولادسازهای چینی و نیز عرضه‌کنندگان سنگ آهن به مقصد چین دارد. مطابق با داده‌های منتشر شده آمارهای بین‌المللی، قیمت شاخص سنگ آهن ۶۲ درصد سنگاپور با وجود نوسانات نسبتا زیاد روند کاهشی را در دوره مورد بررسی یعنی در سال ۲۰۲۱ الی نیمه اول سال ۲۰۲۲ سپری کرد. در نیمه اول سال ۲۰۲۱ قیمت سنگ آهن روند افزایشی را طی کرد، اما در نیمه دوم این سال قیمت این کامودیتی با کاهش مواجه شد. به‌طوریکه در نوامبر سال ۲۰۲۱ قیمت سنگ آهن به کمترین مقدار خود طی دوره مورد بررسی رسید. بخش عمده‌ای از افت قیمت سنگ آهن در ماه نوامبر ناشی از رکود در بخش ساخت و ساز چین بوده است که یکی از مهم‌ترین بازارهای نهایی مصرف‌کننده فولاد به‌شمار می‌رود. کاهش تقاضای فولاد که ناشی از رکود در بخش ساخت و ساز چین بوده است، سبب افت تولید فولاد و در نهایت کاهش تقاضای سنگ آهن شد.
بحران انرژی در چین
در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ بحران انرژی در کشور چین از دیگر عوامل افت قیمت سنگ آهن محسوب می‌شد. پیش از این، استرالیا یکی از تامین‌کنندگان اصلی زغال‌سنگ چین بود و حدود ۳۸ درصد از واردات زغال‌سنگ حرارتی چین از مبدأ کشور استرالیا انجام می‌شد. در این دوره چین خرید زغال‌سنگ از تولیدکنندگان استرالیایی را به‌دلیل حمایت استرالیا از تحقیقات بین‌المللی تحت حمایت ایالات متحده در مورد نقش چین در شیوع جهانی کووید-۱۹ متوقف کرد. ممنوعیت واردات این محصول از استرالیا باعث شد تا چین با کمبود انرژی مواجه شده که در نهایت سبب افزایش سرسام‌آور قیمت انواع زغال‌سنگ من‌جمله زغال‌سنگ کک‌شو شد. این افزایش قیمت هزینه‌های تولید فولاد را تا حدی افزایش داد که حتی برخی از فولادسازان را وارد حاشیه ضرر کرد و به‌واسطه این امر برخی از فولادسازان اقدام به اورهال کردن کارخانههای خود کردند.
برنامه‌های دولت چین
همچنین با توجه به اینکه دولت‌ها در تلاش برای رسیدن به اهداف اقلیمی (Climate Goals) هستند، سال ۲۰۲۲ با چالش‌های بیشتری همراه خواهد بود. از مهم‌ترین دخالت‌های دولت بر قیمت این کامودیتی میتوان به محدودیت‌های زیست محیطی و کاهش انشارات کربنی در کارخانههای تولید فولاد اشاره کرد. در این راستا، تولیدکنندگان فولاد چینی جهت کاهش انتشارات کربنی گازهای گلخانه‌ای و با کاهش تولید فولاد، تقاضای سنگ آهن خود را بالاجبار کاهش دادند و دورنمای بازیابی فوری بازار مصرف سنگ آهن را مخدوش کردند که در نهایت منجر به کاهش قیمت سنگ آهن شد. نمودار شماره ۱، روند قیمت ماهانه شاخص سنگ آهن ۶۲ درصد در بورس سنگاپور را از ابتدای سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد.
اگر چه به‌نظر می‌رسید، سال ۲۰۲۲ قیمت سنگ آهن افت قابل توجهی نسبت به سال ۲۰۲۱ را داشته باشد، اما قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۲۲ تنها کاهش ۱۴ درصدی نسبت به سال قبل از آن یعنی ۲۰۲۱ را تجربه کرد و برخلاف انتظارات قیمت سنگ آهن به کمترین سطح خود قبل از همه‌گیری نرسید؛ با توجه به ارزیابی‌های آتورپات، در توضیح این امر میتوان بیان کرد، در پایان سال ۲۰۲۱ فولادسازان چینی اقدام به افزایش تولید فولاد خود کرده تا بخشی از برنامه‌های معوقه خود که از سوی دولت نظیر کاهش انتشارات کربنی در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ به آن‌ها تحمیل شده بود را جبران کنند. گفتنی است در ماه دسامبر ۲۰۲۱ قیمت سنگ آهن با افزایش تقاضا حدود ۱۶ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت. این امر تا ماه آوریل ۲۰۲۲ برای قیمت مواد خام فولادسازی، همچنان ادامه داشت. اما پس از آن قیمت سنگ آهن با کاهش همراه بود.
افت قیمت سنگ آهن با سویه جدید اومیکرون
در نگاه کلی میتوان اظهار کرد قیمت سنگ آهن در نیمه اول سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال ۲۰۲۱ رقم کمتری بود. در نیمه اول سال ۲۰۲۲ قیمت این کامودیتی حدود ۱۴ درصد کاهش نسبت به سال قبل را تجربه کرد. در مورد این روند میتوان اظهار کرد طی ۳ ماه اخیر سال ۲۰۲۲ یعنی در ماه‌های می، ژوئن و جولای گسترش مجدد کرونا و سویه جدید اومیکرون منجر به اعمال محدودیت‌های قرنطینه‌ای جدید و تعطیلی‌های گسترده برای مهار شیوع کرونا در چین شد. این امر نگرانی فعالان بازار کامودیتی و افت قیمت سنگ آهن را در پی داشت.
