کره جنوبی به‌دلیل مصرف قابل توجه روی، عمدتا برای تولید ورق گالوانیزه، یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان روی در جهان به‌شمار می‌رود؛ این کشور علی‌رغم عدم دسترسی به منابع معدنی روی، بزرگ‌ترین صادرکننده روی خالص در جهان است. چین، هند، ویتنام و اندونزی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی کره جنوبی به‌شمار می‌روند.
تجارت روی در جهان، پس از یک دوره نسبتا طولانی رشد، از سال ۲۰۱۹ با افت مواجه شده است به‌طوری که با افت ۴۰۰ هزار تنی نسبت به بیشینه مقدار ۱۰ ساله، به‌حدود ۵.۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. کشورهای کانادا، کره جنوبی، بلژیک، استرالیا و هلند بزرگ‌ترین صادرکنندگان و کشورهای آمریکا، چین، آلمان، ترکیه و هلند بزرگ‌ترین واردکنندگان شمش روی طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ محسوب می‌شوند.
فلز روی از پرمصرف‌ترین فلزات غیرآهنی است؛ به‌طوری که در دسته فلزات غیرآهنی پس از آهن، آلومینیوم و مس، فلز روی در رتبه چهارم تولید جهانی قرار دارد. این فلز کابردهای صنعتی و زیستی فراوانی دارد؛ فلز روی در صنایع گالوانیزاسیون، اتومیبل‌سازی، ساختمان‌سازی، وسایل نیمه‌ساخته، کالاهای مصرفی و الکتریکی، ساخت آلیاژهای گوناگون به‌ویژه برنج و برنز، صنایع شیمیایی و دارویی، تولید پودر روی و بسیاری از صنایع دیگر قابل استفاده است؛ صنعت گالوانیزه ۵۰ درصد از تقاضای روی را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل کشورهایی همچون کره جنوبی، چین، آمریکا، آلمان و ترکیه از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان این فلز بوده و نقش فعالی در تجارت آن ایفا می‌کنند.
در جهان امروزه صنعت روی به عنوان یکی از صنایع مادر و تعیین کننده، از اهمیت زیادی برخوردار است. تفاوت در توزیع جغرافیایی ذخایر روی و بازارهای مصرف آن، موجب شده تا حدودا نیمی از تولید روی سالانه، تجارت شود. تجارت روی با توجه به افزایش نیاز روزافزون جهان به این فلز و انبساط بازارهای مصرف، به‌طور کلی روند رو به رشدی در طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ داشته است؛ هرچند در ۴ سال اخیر این روند متوقف شده و حتی کاهش اندکی نیز رخ داده است. روند تغییرات تجارت روی از سال ۲۰۱۲ تا سال ۲۰۲۱ در نمودار ۱ قابل مشاهده است.
مطابق با نمودار ۱ و با بررسی داده‌های تجارت جهانی شمش روی، تجارت روی طی ۱۰ سال اخیر با نرخ رشد سالانه ۰.۱۵ درصد، از حدود ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به‌حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. روند رشد پیوسته تجارت روی در بازه مورد بررسی، در سال ۲۰۱۸ متوقف شده و پس از آن دو سال پیاپی کاهش تجارت رخ داده است. بیشینه میزان تجارت در بازه مورد بررسی مربوط به سال ۲۰۱۸ با حدود ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن و کمترین مقدار نیز مربوط به سال ۲۰۱۲ با ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تن است.
سال ۲۰۱۲ اقتصاد جهانی با کاهش ۳.۳ درصدی مواجه شد که این اتفاق موجب کاهش تولید و تقاضای بسیاری از فلزات صنعتی از جمله روی بود و به این دلیل کمترین میزان تجارت در این سال به ثبت رسیده است. طبیعی است که پس از یک افت شدید، دوره‌ای از رشد تا سال ۲۰۱۸ هم‌راستا با رشد اقتصاد جهانی رخ داده است. پس از سال ۲۰۱۸ جنگ تجاری ایالات متحده آمریکا و چین، دو عامل اصلی بوده‌اند که بازار فلزات مختلف از جمله روی را با چالش روبه‌رو کرده و افت تجارت حادث شده نیز، یکی از تبعات وقوع عوامل فوق به‌شمار می‌رود.
بازیگران اصلی صحنه تجارت شمش روی
فلز روی در پوسته زمین به فراوانی وجود دارد به ویژه در آمریکا، استرالیا و آسیا به وفور یافت می‌شود؛ لذا می‌توان گفت دسترسی به ذخایر روی در نقاط مختلف جهان وجود دارد. هرچند وجود ذخیره، شرط محدودکننده برای تولید شمش روی به‌شمار نرفته و کشوری چون کره جنوبی بدون دسترسی به منابع معدنی، با واردات کنسانتره به‌میزان قابل توجهی روی خالص تولید می‌کند؛ چین با اختلاف بزرگ‌ترین تولید کننده روی در جهان به‌شمار می‌رود؛ به‌طوری که تولید این کشور دو برابر بیشتر از پرو، دومین تولیدکننده بزرگ جهان، است. با این حال چین به‌دلیل مصرف فوق‌العاده بالا، بزرگ‌ترین واردکننده این فلز است. بعد از چین و پرو، کشورهای استرالیا و آمریکا بزرگ‌ترین تولید کننده روی در جهان هستند که از این بین آمریکا نیز به‌دلایل مشابه، در زمره بزرگ‌ترین واردکنندگان این فلز قرار می‌گیرد.
کشورهای کره جنوبی، کانادا، بلژیک، هلند و استرالیا به‌ترتیب ۵ کشور بزرگ صادرکننده و کشورهای ایالات متحده آمریکا، چین، آلمان، ترکیه و هلند به ترتیب ۵ واردکننده بزرگ شمش روی در جهان، طی بازه ۱۰ ساله مورد بررسی هستند. نکته قابل توجه این است که کره جنوبی دارای ذخایر معدنی روی نیست و تولید شمش روی این کشور، از محل واردات کنسانتره روی به‌عنوان ماده اولیه صورت می‌گیرد تا ضمن پوشش مصرف داخل، مازاد تولید صادر شود.
در نمودار ۲ سهم میانگین بزرگ‌ترین واردکنندگان و صادرکنندگان شمش روی از مجموع تجارت این فلز طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ قابل مشاهده است.
همان‌طور که در نمودار ۲ قابل مشاهده است، به طور متوسط ۴۲ درصد از شمش روی صادرشده توسط کشورهای برتر صادرکننده صورت گرفته و همچنین ۴۳ درصد از واردات انجام شده به ۵ کشور برتر واردکننده تعلق دارد. این موضوع در عین حال که سهم به‌نسبت قابل توجه ۵ کشور برتر حوزه تجارت روی را به نمایش می‌گذارد. بیانگر سهم قابل توجه سایر کشورها است که می‌تواند نشان از گستردگی تولید و مصرف روی در نقاط مختلف جهان باشد.
مطابق با نمودار ۲، متوسط سهم کشورها از صادرات در طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ قابل مشاهده است که به طور متوسط ۱۰ درصد از صادرات متعلق به کشور کره جنوبی است و این کشور از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ در رتبه دوم صادرکنندگان جهان قرار دارد و از سال ۲۰۱۵ به بعد رتبه اول به کشور کره جنوبی تعلق گرفته است. کشور کانادا نیز همانند کره جنوبی حدود ۱۰ درصد از صادرات شمش روی جهان را دارد؛ در سال ۲۰۱۴ رتبه اول صادرکنندگان شمش روی متعلق به کشور کانادا است و بعد از سال ۲۰۱۵ با اختلاف کمی رتبه اول به کشور کره جنوبی تعلق گرفته است. به نقل از سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا (USGS)، ۲.۶ درصد از تولید معدنی این فلز متعلق به کشور کانادا است. اکثر شمش روی تولیدی در این کشور به ایالات متحده آمریکا صادر شده و بخشی از تولید نیز به کشورهایی مانند تایوان و مالزی صادر می‌شود.
سومین صادرکننده بزرگ شمش روی در جهان کشور بلژیک است که متوسط سهم آن از صادرات جهانی حدود ۸ درصد است. بیشتر شمش روی تولیدی در این کشور به کشورهای آلمان، ایتالیا و هلند فرستاده می‌شود. استرالیا و هلند به ترتیب ۸ و ۶ درصد از سهم صادرات شمش روی در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین استرالیا علاوه بر بزرگ‌ترین صادرکننده شمش روی، بزرگ‌ترین تولید کننده روی نیز به‌شمار می‌رود.
در بخش واردات کشورهای آمریکا و چین دارای متوسط سهم ۱۳ درصدی از واردات جهانی شمش روی، در بازه مورد بررسی هستند. در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بزرگ‌ترین واردکننده این محصول کشور چین بود. سال‌های ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ کشور آمریکا در صدر واردکنندگان قرار گرفته و با ۷ درصد افزایش واردات از سطح ۷۰۵ هزارتن در سال ۲۰۱۸ به سطح ۷۵۴ هزار تن در سال ۲۰۱۹ رسیده است. کشور چین بزرگ‌ترین تولیدکننده روی جهان به‌شمار می‌رود؛ اما حجم فوق‌العاده بالای فعالیت‌های صنعتی این کشور، در صنایع مصرف‌کننده روی، موجب شده این کشور به بزرگ‌ترین واردکننده و بزرگ‌ترین تولید کننده شمش روی در جهان تبدیل شود.
واردات شمش روی در چین در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال ۲۰۱۷ با رشد ۴.۹ درصدی به بیشترین میزان در ۱۰ سال مورد بررسی رسیده است. از سال ۲۰۱۸ به بعد به دلیل افزایش تولید شمش روی، واردات شمش روی در کشور چین کاهش داشته و با گسترش ویروس کووید-۱۹ و کاهش فعالیت‌های اقتصادی در جهان، تولید و تجارت روی توسط چین با کاهش روبه‌رو شده است. متوسط سهم واردات کشورهای آلمان، ترکیه و هلند به ترتیب ۸ درصد، ۵ درصد و ۵ درصد است که در این بین هلند، یکی از صادرکنندگان مطرح شمش روی نیز به‌شمار می‌رود؛ اما تقاضای بالا در آلمان به‌عنوان یک کشور صنعتی توسعه‌یافته و صنعت فولادسازی بزرگ ترکیه، از جمله دلایل قرارگیری این دو کشور در فهرست بزرگ‌ترین واردکنندگان جهانی است.