آغاز جنگ اوکراین و روسیه و در پی آن کمبود عرضه گاز طبیعی در اروپا، موجب افزایش شدید قیمت حامل‌های انرژی و در نتیجه منجر به کاهش جهانی تولید آلومینا به‌ویژه در اروپا و آمریکای جنوبی شد. با توجه به تداوم این شرایط، پیش‌بینی می‌شود بازار این محصول در آینده‌ای بسیار نزدیک دچار مخاطراتی شود.
چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده آلومینا در جهان مطرح است که کوچک‌ترین تحولاتی در این کشور بر تولید و عرضه آلومینا جهانی تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت، به‌همین دلیل هر ساله در ماه فوریه که موعد سال نوی چینی است و در چین تعطیلات گسترده‌ای صورت می‌گیرد و تولید آلومینا در جهان به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد که این میزان در سال ۲۰۲۱ حدودا ۱ میلیون تن بوده است.
آلومینا همان اکسید آلومینیوم است که ماده‌ای آمورف، بی‌بو، سفید و خنثی بوده و از بوکسیت به دست می‌آید. این ماده عموما از طریق فرآیند بایر یا همان تصفیه بوکسیت تولید می‌شود. آلومینا دارای تعداد بسیار زیادی خصوصیات ویژه است که نه تنها این ماده را برای تولید آلومینیوم ایده‌آل می‌کند، بلکه در طیف گسترده‌ای از کاربردها این ماده را ارزشمند می‌سازد. برخی از این ویژگی‌ها شامل هدایت حرارتی بالا، سختی بالا، مقاومت در برابر سایش، مقاومت در برابر تغییرات شیمیایی، مقاومت در برابر خوردگی و عایق مناسب الکتریکی و حرارتی است.
بیشترین مصرف اکسید آلومینیوم برای تولید فلز آلومینیوم است. اکسیژن به طور معمول در واکنش با آلومینیوم، خوردگی فلز را کاهش می‌دهد؛ با این حال، هنگامی که با اکسیژن پیوند برقرار می‌کند و اکسید آلومینیوم تشکیل می‌شود، یک پوشش محافظ به وجود می‌آید که از اکسیداسیون بیشتر جلوگیری می‌کند. این پوشش به استحکام فلز می‌افزاید و آلومینیوم را در برابر خراب شدن بیشتر محافظت می‌کند.
آلومینا به عنوان یک ماده شیمیایی خنثی به‌عنوان ماده پرکننده در لاستیک‌ها، آجرها و سایر ظروف سنگین مانند کوره‌ها استفاده می‌شود. این ترکیب به‌دلیل مقاومت و سختی بالا اغلب به‌عنوان ساینده برای تولید کاغذ سنباده استفاده می‌شود و یک جایگزین اقتصادی عالی برای الماس‌های صنعتی به‌شمار می‌رود. شایان ذکر است، آلومینا در صنعت پزشکی، تولید تجهیزات نظامی و محفاظتی، صنعت برق و الکترونیک، صنعت جواهرات و صنعت ساختمان‌سازی کاربرد دارد. گفتنی است آلومینا در دو گرید متالورژیکی و شیمیایی تولید می‌شود که در گزارش حاضر هدف بررسی تولید جهانی آلومینا در گرید متالورژیکی است و کلیه ارقام و آمار مربوط به این نوع آلومینا است.
شرکت‌های بزرگ تولیدکننده آلومینا در جهان
شش تولیدکننده بزرگ آلومینا در جهان، شرکت آلومینیوم در کشور چین، South32 Limited، Hangzhou Jinjiang Group، Rio Tinto، Norsk Hydro ASA و Alcoa هستند که Alcoa بزرگترین تولید کننده آلومینا در جهان است. تولید آلومینا در نقاط مختلف جهان متفاوت است؛ بنابراین در نمودار ۱ به بررسی تولید آلومینا طی سال ۲۰۲۱ به تفکیک مناطق مختلف جهان پرداخته شده است. همان‌طور که نمودار نیز نشان می‌دهد، طی سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۳۰ میلیون تن آلومینا در سراسر جهان تولید شده که بیشترین سهم تولید (حدود ۵۵ درصد) به چین تعلق دارد.
اگرچه چین به عنون بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده آلومینا در سطح جهان مطرح است؛ اما برخی از پالایشگاه‌های آلومینا در چین در مواجهه با افزایش هزینه‌های تولید به دلیل افزایش بهای انرژی و کاهش قیمت آلومینا، کاهش حاشیه سود را تجربه نموده‌اند که این امر خطر کاهش تولید آلومینای چین در آینده را افزایش می‌دهد.
در ماه می سال ۲۰۲۱، تولید این ماده در سطح جهان به بیشترین مقدار خود یعنی حدود ۱۱.۵ میلیون تن رسید که این تولید آلومینا در ماه می سال ۲۰۲۲ با کاهش ۴ درصدی همراه بود و حدود ۱۱ میلیون تن گزارش شده است.
تولید آلومینا در دو مقطع زمانی مشابه (ماه می) در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گرفته اس ت. نتایج بررسی حاکی از آن است که تولید آلومینا در چین به طور ثابت در هر دو برهه زمانی حدود ۵۴ درصد بوده است. گفتنی است تولید این محصول در کشور چین در سال ۲۰۲۱ حدود ۵۰ تن بیشتر بوده است؛ اما سهم کشور چین از تولید جهانی آلومینا ثابت باقی مانده است.
به طور کلی می‌توان اذعان داشت؛ سهم هیچ یک از مناطق در دو دوره مورد بررسی تغییر قابل توجهی نداشته است؛ در حالی که از لحاظ میزان تولید این رقم کاهشی بوده است. البته این مورد درباره اروپا صدق نمی‌کند و سهم اروپا از تولید آلومینا در ماه می ۲۰۲۲ به میزان ۱ درصد یعنی بالغ بر ۱۹۲ هزار تن کاهش یافته است. ناگفته نماند تولید آمریکای جنوبی نیز تحت تاثیر افزایش بهای انرژی و تورم جهانی، از بیش از یک میلیون تن آلومینا در سال می ۲۰۲۱ به حدود ۸۷۰ هزار تن رسید و این مورد گویای کاهش یک درصدی سهم تولید آلومینای آمریکای جنوبی از تولید جهانی است.
میزان تولید آلومینا در سطح جهان به تفکیک مناطق از ابتدای سال ۲۰۲۲ تا انتهای ماه می در نمودار ۲ مورد بررسی قرار گرفت. همان‌طور که نمودار نیز نشان می‌دهد، کم‌ترین میزان تولید آلومینا در سال ۲۰۲۲ در ماه فوریه به میزان ۹.۵ میلیون تن رخ داده است. این کاهش به‌دلیل برگزاری جشن سال نوی چینی و تعطیلات سراسری چین در این ماه بروز نموده است و در واقع در ماه فوریه تولید آلومینا در چین یک میلیون تن کاهش یافته است.
البته باید به این مورد نیز توجه داشت که تولید اروپا نیز از ابتدای سال ۲۰۲۲ روند کاهشی پیموده و از ۷۳۷ هزار تن در ماه ژانویه به ۵۵۱ هزار تن در ماه می رسیده و این به معنای کاهش ۸ درصدی تولید آلومینا در اروپا از آغاز سال ۲۰۲۲ تا انتهای ماه می است. افزایش قیمت گاز و در نتیجه قیمت بالای انرژی که ناشی از تبعات جنگ اوکراین و روسیه است، منجر به کاهش تولید این محصول شده است و احتمالا این روند کاهشی تا اواخر سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد یافت. نمودار ۲ بیانگر این مورد است که تولید آلومینا در جهان در فصل اول سال ۲۰۲۲ با بحران مواجه بوده و این امر ادامه خواهد یافت.
افزایش بهای انرژی، بلای خانمان‌سوز صنعت آلومینا
چشم‌انداز قیمت انرژی در اروپا به دلیل کاهش قابل توجه عرضه گاز طبیعی روسیه به طور فزاینده‌ای نگران‌کننده به نظر می‌رسد؛ همچنین نگرانی‌هایی در میان بازیگران اصلی بازار در مورد هزینه‌های انرژی در آینده وجود دارد، زیرا با ورود اروپا به زمستان، تقاضا گاز بیشتر خواهد شد و احتمالا سهم اروپا از تولید آلومینا رو به کاهش رفت.
هزینه‌های بالای انرژی و تورم جهانی که در اثر بحران انرژی به‌ویژه در اروپا و آمریکا جهش یافت، حکایت از تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی آلومینا دارد.، البته افزایش هزینه‌های تولید در مقیاس جهانی رخ داده، اما به‌دلیل این که پیش از جنگ اوکراین و روسیه، روسیه تامین‌کننده گاز طبیعی اروپا بود، وضع تحریم‌ها علیه این کشور به کمبود عرضه انرژی و در نتیجه افزایش بهای آن انجامید که در اروپا بیش از سایر نقاط جهان نمود یافت.
به گزارش منابع معتبر بین‌المللی پالایشگاه‌هایی در اسپانیا به تعطیلی کشیده شد و رومانی نیز تولیدات خود را بسیار کاهش داد و احتمال می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۲ به طور کلی این واحدها تعطیل شوند؛ چراکه هزینه واردات آلومینا از چین کم‌تر از تولید در این کشور خواهد بود. این امر موجب کاهش حداکثری تولید آلومینا در اروپا خواهد شد.