الکترود گرافیتی در دو بخش مصارف الکتریکی و تولید فرآورده‌های فلزی ازجمله فلزات سیلیکونی و فولاد به روش کوره قوس الکتریکی، مورد استفاده قرار می‌گیرد که با توجه به رشد صنایع مرتبط، ازجمله صنعت هواپیمایی، الکترونیک و بسته‌بندی، پیش‌بینی می‌شود بازار الکترودهای گرافیتی، روند روبه رشدی را تجربه کند.
میزان واردات و صادرات الکترودهای گرافیتی در جهان، در سال ۲۰۲۱، به ترتیب حدود ۲.۶ میلیون تن و ۳.۶ میلیون تن بوده است که کشور ایسلند با در اختیار داشتن ۱۷ درصد از سهم بازار واردات، بزرگ‌ترین واردکننده و کشور چین با در اختیار داشتن ۶۵ درصد از سهم بازار، بزرگ‌ترین صادرکننده الکترودهای گرافیتی، در جهان شناخته می‌شود.
الکترود یکی از قطعات مهم صنعتی است که قادر است جریان برق را با حداقل مقاومت از خود عبور دهد و برخورداری از این ویژگی توانسته است توجهات زیادی را در صنعت، به خود جلب کند. این قطعه، به‌طور عمده برای انتقال جریان بالای الکتریسیته در کوره‌های قوس الکتریکی برای تولید فرآورده‌های فلزی ازجمله فولاد و فلزات سیلیکونی و فرآیند ذوب در کارخانه‌های تولید محصولات فلزی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روند تولید فولاد در جهان رو به افزایش است که به واسطه کاربرد الکترودهای گرافیتی در تولید آن، بازار شاهد افزایش تقاضای الکترود در جهان است. علاوه‌براین، مصرفی بودن این قطعه مزید بر علت شده و روند صعودی الکترودهای گرافیتی در جهان را تحت تاثیر قرار داده است، چراکه پس از استفاده، در زمان مشخصی نیاز به تعویض دارند، هم‌چنین انتظار می‌رود که افزایش تقاضا برای فولاد در ساخت‌و‌ساز، نفت و گاز، صنایع خودرو، استفاده از کوره قوس الکتریکی و در نهایت تقاضا برای این الکترودها را افزایش دهد؛ علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود رشد صنایع مختلف مانند هواپیمایی، الکترونیک و بسته‌بندی که بخشی از صنایع مصرف‌کننده الکترودهای گرافیتی هستند، منجر به رشد بازار الکترودهای گرافیتی شود.
با توجه به پیش‌بینی افزایش روند تقاضای الکترودهای گرافیتی در جهان، میزان تجارت آن طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ نیز مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۱ و نمودار ۲ ارایه شده است. لازم به ذکر هست که کد تعرفه مورد بررسی در این گزارش، مربوط به مجموع الکترودهای گرافیتی مورد استفاده در مصارف کوره با کد ۸۵۴۵۱۱ و مصارف الکتریکی با کد تعرفه ۸۵۴۵۱۹ است.
ایسلند، بزرگ‌ترین واردکننده الکترودهای گرافیتی
همان‌طور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، میزان واردات الکترودهای گرافیتی در جهان، در سال ۲۰۲۱، حدود ۲.۶ میلیون تن بوده است که کشور ایسلند با در اختیار داشتن ۱۷ درصد از سهم بازار، بزرگ‌ترین واردکننده الکترودهای گرافیتی، در جهان شناخته می‌شود که میزان واردات آن با ۰.۲۷ درصد رشد سالانه، از حدود ۴۲۸ هزار تن در سال ۲۰۱۰ به حدود ۴۴۰.۸ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. ذکر این نکته ضروری هست که ۹۸ درصد از واردات ایسلند، مربوط به الکترودهای مورد استفاده در مصارف کوره‌های الکتریکی برای تولید فولاد بوده است. از آنجایی که ایسلند یکی از کشورهای مطرح در تولید فولاد است، این امر قابل توجیه بوده و لازم به ذکر است که هلند و نروژ، هریک با در اختیار داشتن ۵۸ درصد و ۴۰ درصد از بازار ایسلند، بزرگ‌ترین مبادی وارداتی آن به شمار می‌روند.
پس از ایسلند، کشورهای امارات و نروژ، هریک با در اختیار داشتن ۱۲.۶ درصد و ۱۱.۳ درصد از سهم بازار واردات، در سال ۲۰۲۱، در جایگاه دوم و سوم کشورهای واردکننده الکترودهای گرافیتی، در سال ۲۰۲۱ قرار دارند که میزان واردات امارات، در بازه زمانی ذکر شده، با ۵.۵ درصد رشد سالانه، از حدود ۱۸۴.۵ هزار تن، به حدود ۳۳۲ هزار تن و میزان واردات نروژ با ۴ درصد رشد سالانه، از حدود ۱۹۵ هزار تن به حدود ۲۹۸ هزار تن رسیده است.
چین با در اختیار داشتن ۹۲ درصد از بازار امارات و ۵۱ درصد از بازار نروژ، بزرگ‌ترین مبدا وارداتی این دو کشور محسوب می‌شود. لازم به ذکر هست که رشد تقاضای داخلی در صنعت الکتریکی، از دلایل بالا بودن واردات در این دو کشور است؛ به‌طوری‌که حدود ۹۷ درصد از واردات هر یک از کشورهای امارات و نروژ، مربوط به الکترودهای گرافیتی مورد نیاز در مصارف الکتریکی بوده است.
کانادا و روسیه نیز، به ترتیب ۱۱.۲ درصد و ۹ درصد از واردات الکترودهای گرافیتی در جهان را در اختیار دارند و جز کشورهای مطرح واردکننده محسوب می‌شوند. میزان واردات کانادا با ۴ درصد رشد سالانه، از ۱۹۶ هزار تن در سال ۲۰۱۰، به حدود ۲۹۷ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که حدود ۹۰ درصد از الکترودهای وارداتی کانادا به منظور مصارف الکتریکی و ۱۰ درصد از آن برای مصارف کوره مورد استفاده قرار گرفته است، هم‌چنین میزان واردات روسیه طی این بازه زمانی تغییرات قابل توجهی را تجربه نکرده است؛ به طوری‌که با حدود ۰.۰۷ درصد رشد سالانه، از حدود ۲۴۲ هزار تن به حدود ۲۴۴ هزار تن رسیده است.
فولاد، دلیل عمده نوسان واردات
با کاهش فشار ناشی از بحران اقتصادی جهان در سال ۲۰۰۸ و بهبود اوضاع کشورهای صنعتی در غرب و در نهایت افزایش تولید فولاد، میزان واردات الکترودهای گرافیتی، در طول سال ۲۰۱۰، مطابق با نمودار ۱، با رشد ۲۵۰ هزار تنی مواجه بوده است. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، واردات الکترود روند یکنواختی داشته است، اما از سال ۲۰۱۵، تولید جهانی فولاد به دلیل افت مصرف آن و افزایش رقابت در بازارهای بین که ترفیع این مشکل در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ و هم‌چنین افزایش تولید فولاد در کشورهای آفریقای جنوبی از سال ۲۰۱۶ منجر به رشد واردات، طی این دو سال شده است و از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ با نوسان‌های هرچند اندک که حاصل افت‌و‌خیز در صنعت فولاد بوده است، روند یکنواختی را طی کرده است.
چین، بزرگ‌ترین صادرکننده الکترودهای گرافیتی
با توجه به نمودار ۲، میزان صادرات الکترودهای گرافیتی در جهان، با ۲ درصد رشد سالانه، از حدود ۲.۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۰، به حدود ۳.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۱، رسیده است که چین با در اختیار داشتن ۶۵ درصد از سهم بازار، بزرگ‌ترین صادرکننده الکترودهای گرافیتی، در جهان شناخته می‌شود که میزان صادرات آن، در این بازه زمانی، با ۵ درصد رشد سالانه، از حدود ۱.۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۰ به حدود ۲.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که یکه‌تاز بودن چین در تولید گرافیت، از مهم‌ترین دلایل این امر بوده و ذکر این نکته ضروری است که ۸۲ درصد از صادرات چین، مربوط به الکترودهای گرافیتی مورد استفاده در مصارف الکتریکی بوده است که کانادا و امارات، بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی آن محسوب می‌شوند.
بعد از چین، کشورهای هلند و نروژ، هریک با در اختیار داشتن ۱۱ درصد و ۹ درصد از سهم بازار صادرات، در سال ۲۰۲۱، در جایگاه دوم و سوم کشورهای صادرکننده الکترودهای گرافیتی، در سال ۲۰۲۱ قرار دارند که میزان واردات هلند، با ۳.۵ درصد کاهش سالانه، از حدود ۵۷۳ هزار تن در سال ۲۰۱۰، به حدود ۳۸۶ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. شایان ذکر است که تقریبا نیمی از صادرات هلند، مربوط به مصارف الکتریکی و نیمی از آن، مربوط به مصارف کوره بوده است و نروژ و ایسلند، بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی آن به‌شمار می‌روند.
میزان صادرات نروژ نیز، در بازه زمانی مورد بررسی، با ۰.۵ درصد کاهش سالانه، از حدود ۱۹۰ هزار تن به حدود ۱۸۰ هزار تن رسیده است که مربوط به صادرات الکترودهای گرافیتی به منظور مصارف الکتریکی بوده است که به‌طور عمده به ایسلند صادر شده است.
صادرات الکترود، تحت تاثیر صنعت فولاد
همان‌طور که ذکر شده است، با کاهش فشار ناشی از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸، تولید فولاد و تجارت الکترودهای گرافیتی در سال ۲۰۱۰ روند روبه‌رشدی پیدا کرده است و علاوه‌بر افزایش واردات، منجر به افزایش ۴۳۴ هزار تنی صادرات الکترودهای گرافیتی شده است. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، صادرات الکترودهای گرافیتی روند یکنواختی را طی کرده است، اما از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، بازار با کاهش ۷۴۰ هزار تنی صادرات روبه‌رو بوده است که مشابه با آن‌چه که در قسمت واردات نیز گفته شده است، افت قیمت سنگ‌آهن در آن سال‌ها، منجر به کاهش تولید فولاد و در نهایت کاهش تجارت الکترودهای گرافیتی شده است، اما از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱، صادرات الکترودهای گرافیتی روند صعودی داشته است که دلیل عمده آن رشد حرکت صنعت فولاد در جهان، به سمت تولید با استفاده از روش کوره قوس الکتریکی بوده است که منجر به افزایش قابل توجه تقاضای جهانی برای الکترود گرافیتی و در نهایت افزایش صادرات این قطعه در جهان شده است.
میزان واردات ورق سرد فولادی چین طی دوره مورد بررسی با افت همراه بوده است؛ به‌طوری‌که از ۳ میلیون و ۹۵۰ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۲ میلیون و ۸۸۰ هزار تن در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است. واردات ورق سرد فولادی چین در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳ درصد افت داشت. میانگین واردات ورق سرد فولادی چین طی دوره زمانی مورد بررسی برابر ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود. بیش‌ترین میزان واردات ورق سرد فولادی چین در سال ۲۰۱۳ رقم خورد که برابر ۴ میلیون تن بود. گفتنی است چین در واردات ورق سرد فولادی در سطح جهان رتبه اول را در اختیار دارد. رشد صنایع در چین سبب شده این کشور آسیایی بزرگ‌ترین متقاضی ورق سرد فولادی جهان باشد.
ورق سرد فولادی در آلیاژهای ساده‌کربنی، آلیاژی و زنگ‌نزن کاربردهای وسیعی دارند. سرانه مصرف ورق سرد فولادی در چین به ازای هر نفر حدود ۲۷ کیلوگرم برآورد شد. افزایش تقاضای ورق سرد فولادی در سطح جهان در پی رشد و توسعه صنایع مختلف است. بازار ورق سرد فولادی چین نیز با توجه به رشد صنایع در این کشور رو به رشد است.