تولید جهانی سرب حدود ۲ درصد در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش یافت که این نتیجه افزایش تولید در چین و هند است. ارزیابی میشود که تولید جهانی سرب معدنی با ۲.۹ درصد افزایش به ۴.۷۱ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ با مشارکت چین، هند و قزاقستان برسد.
بیشترین میزان تولید معدنی سرب در سال ۲۰۲۱ متعلق به کشورهای چین، استرالیا و آمریکا بهترتیب با حدود ۲ میلیون تن، ۵۰۰ هزار تن و ۳۰۰ هزار تن است. تولید جهانی سرب با افزایش تقاضا برای باتریهای اسید سرب از بخشهای خودرو و دوچرخههای برقی، بهویژه از سوی چین و ایالاتمتحده درحال افزایش است.
سرب عنصری سمی و شکلپذیر است که رنگ خاکستری کدر دارد. گالن، کانی طبیعی سولفید سرب و اصلیترین کانی فلز سرب در معادن این فلز است. سرب و روی عمدتا بهصورت توامان در کانسنگ میزبان وجود دارند و سنگ معدن سرب و روی ممکن است حاوی نقره، مس و طلا نیز باشد؛ بهطوری که بیشترین نقره معدنی جهان، بهعنوان محصول جانبی معادن سرب و روی تولید میشود. سنگ معدن ابتدا باید از خاک رس و سایر سیلیکاتها جدا شود و سپس سنگ سرب از سنگ روی جدا میشود. برای تولید سرب بیشتر از روش پیرومتالورژی استفاده میشود.
پس از جداسازی، گوگردزدایی و ذوب در داخل کوره دوار، سرب مذاب بهدست آمده برای حذف ناخالصیها به محفظههای تصفیه منتقل شده و در نهایت به شکل شمش ریختهگری میشود. شمش سرب در درجه خلوص مختلف تولید میشود که درجه خلوص ۹۹.۹۵ تا ۹۹.۹۹ درصد، از درجات خلوص پرفروش این ماده بهشمار میروند. مقادیر اندک ناخالصی شمش سرب بهطور عمده شامل آنتیموان و نقره و به مقادیر کمتر سایر فلزات از جمله طلا میشود.
در نمودار ۱ میزان تولید معدنی و بازیافتی سرب از سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ مورد بررسی قرار گرفته است. تولید معدنی سرب در سال ۲۰۲۱ با مقدار ۴ میلیون و ۵۶۶ هزار تن حدود ۲ درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ رشد داشتهاست؛ میانگین تولید معدنی سرب در سالهای مورد بررسی حدود ۴ میلیون و ۵۷۷ هزار تن بودهاست. و میانگین رشد سالیانه تولید معدنی سرب در این بازه، ۱.۰۵ درصد است. تولید معدنی و بازیافتی روی در سال ۲۰۲۰ بخاطر شروع همهگیری کووید-۱۹ کاهش داشتهاست. همانطور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، برخلاف بسیاری از مواد معدنی، تولید بازیافتی سهم بیشتری نسبت به تولید معدنی از عرضه کل سرب در جهان دارد.
تولید معدنی سرب در سال ۲۰۲۰ با ۵.۲ درصد کاهش به ۴.۴ میلیون تن رسید. شیوع همهگیری کووید-۱۹ در اواخر دسامبر ۲۰۱۹ به طور قابل توجهی بر فعالیتهای معدنی در نیمه اول سال ۲۰۲۰ تاثیر گذاشت و تولید بازیافتی سرب نیز از ۷ میلیون ۵۹۹ هزار تن در سال ۲۰۱۹ با کاهش ۲ درصدی به ۷ میلیون و ۴۲۸ هزار تن در سال ۲۰۲۰ رسید. بهطور خاص تولید جهانی سرب در سه ماهه نخست ۲۰۲۰ در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۱۹، حدود ۳.۴ درصد کاهش یافت. کاهش تولید در چین، هند و قزاقستان بهدلیل محدودیتهای کووید-۱۹ بیشترین تاثیر را در کاهش تولید در ساال ۲۰۲۰داشتهاند.
پیشبینی میشود که در سال ۲۰۲۲ تولید فلز سرب تصفیه شده با افزایش ۱.۳ درصد به ۱۲.۴۴ میلیون تن برسد که تحت تاثیر افزایش تولید در چین، هند، قزاقستان و مکزیک خواهد بود. انتظار میرود تولید اروپا بهخاطر کاهش تولید در بلغارستان، آلمان، ایتالیا و لهستان کاهش یابد. دادههای گزارششده به ILZSG نشان میدهد که عرضه فلز سرب تصفیهشده جهان در طول چهار ماه اول سال ۲۰۲۲ به میزان ۲۰ هزار تن از تقاضا فراتر رفتهاست.
هفت تولیدکننده برتر سرب معدنی در جهان
چین با اختلاف بزرگترین تولیدکننده سرب در جهان است؛ دادههای سازمان زمین شناسی ایالات متحده نشان میدهد که ۶ کشور دیگر نیز مقادیر قابل توجهی در سال ۲۰۲۱ استخراج کردهاند. در نمودار ۲ سهم هفت کشور برتر تولیدکننده سرب در سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ بهطور میانگین مشاهده میشود که چین سهمی معادل ۴۴ درصد، استرالیا ۱۰ درصد، آمریکا ۷ درصد، پرو و مکزیک ۶ درصد، روسیه و هند به ترتیب ۵ و ۴ درصد از کل تولید جهانی سرب معدنی را دارا هستند. چین در سال ۲۰۲۱، ۲ میلیون تن سرب تولید کرد که نسبت به تولید ۱.۹ میلیون تنی سال ۲۰۲۰ کمی بیشتر بود. این افزایش تولید با وجود مازاد سرب در انبارها اتفاق افتادهاست. این کشور دارای تعدادی معادن بزرگ سرب است که از جمله این معادن میتوان به یینشان، فانکو و یینگ اشاره کرد.
همانطور که اشاره شد چین با اختلاف قابل توجهی بیشترین تولید معدنی سرب را در جهان دارد. پس از چین استرالیا قرار گرفته که در سال ۲۰۲۱ با افزایشی اندک نسبت به سال ۲۰۲۰ حدود ۵۰۰ هزار تن سرب معدنی تولید کرده است. تولید سرب معدنی استرالیا طی سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ بهطور متوسط سالانه ۲ درصد رشد داشتهاست. استرالیا بزرگترین ذخایر سرب را در سطح جهان دارد. تولید سرب در ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ به ۳۰۰ هزار تن رسیده بود که نسبت به تولید ۳۰۶ هزار تن در سال ۲۰۲۰ کاهش یافتهاست. همچنین تولید سرب بازیافتی نیز در این کشور حدود ۴ درصد کاهش سالانه را در سال ۲۰۲۱ تجربه کرد که ناشی از تعطیلی چند کارخانه تولید سرب ثانویه بود.
پرو در سال ۲۰۲۱ شاهد افزایش تولید سرب بود. در سال ۲۰۲۱، این کشور ۲۸۰ هزار تن سرب تولید کرد در حالی که تولید آن در سال ۲۰۲۰ در مجموع ۲۴۲ هزار تن بود. تولید سرب مکزیک در سال ۲۰۲۱ به ۲۷۰ هزار تن رسید که کمی بیشتر از تولید ۲۶۰ هزار تنی این کشور در سال ۲۰۲۰ بود. مکزیک عمده سرب تولیدی خود را از معدن La Platosa که دارای ذخایر سرب و روی با عیار بالا است، تولید میکند.
برخلاف کشورهای ذکر شده در بالا، تولید سرب روسیه از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ بدون تغییر در مقدار ۲۱۰ هزار تن باقی ماند. بزرگترین معادن سرب این کشور شامل معدن دولتی Uchalinsk و همچنین معدن Ural Mining و Volkovskoye است. باید دید که جنگ اوکراین و بهخصوص اعمال تحریمها و ممانعتهای صادراتی چه تاثیری بر صنعت سرب این کشور در سال ۲۰۲۲ خواهد داشت. تولید هند بهعنوان دیگر کشور بزرگ تولیدکننده سرب معدنی نیز تقریبا ثابت بود.
با نگاهی به آینده و با توجه به گزارش موسسات معتبر بینالمللی، انتظار میرود تولید سرب معدنی بهطور متوسط با نرخ ۴.۲ درصدی رشد کند و در سال ۲۰۲۴ به ۵.۲ میلیون تن برسد. پرو، استرالیا و چین مشارکتکنندگان اصلی این رشد خواهند بود. انتظار میرود مجموع تولید در این کشورها از ۲.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ به ۳.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ افزایش یابد.