نیکل نجات‌دهنده خاموش صنعت دنیا

تولید معدنی نیکل از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ به‌طور متوسط سالانه ۶ درصد رشد داشته‌ و در سال ۲۰۲۱ به حدود ۲.۷ میلیون تن رسیده‌است. میزان ذخایر جهانی نیکل ۹۵ میلیون تن اعلام شده ‌است که استرالیا و اندونزی هر یک با ۲۱ میلیون تن، بیشترین ذخایر را به خود اختصاص داده‌اند.

بیشترین میزان تولید معدنی نیکل در سال ۲۰۲۱ متعلق به کشورهای اندونزی، فیلیپین، روسیه، کالدونیا و استرالیا است. تولید نیکل با افزایش مصرف درحال افزایش است. ۷۰ درصد مصرف نیکل جهان در ساخت فولادهای ضد زنگ، ۸ درصد در آبکاری، ۹ درصد در آلیاژهای فولاد و ریخته‌گری، ۳ درصد در ساخت باتری و مابقی در موارد دیگر کاربرد دارد.

نیکل یکی از فلزات با فراوانی زیاد روی سطح زمین است؛ اگرچه در قیاس با برخی فلزات مانند آهن و آلومینیوم فراوانی به مراتب کمتری دارد؛ با این حال مطابق با تحقیقات صورت گرفته نیکل موجود در هسته زمین تا صد برابر بیشتر از نیکل موجود در سطح آن است. منابع شناسایی شده نیکل حاوی میانگین ۰.۵ درصد یا بیشتر نیکل هستند که حدود ۶۰ درصد آن در لاتریت‌ها و ۴۰ درصد در ذخایر سولفیدی است. منابع نیکل گسترده‌ای نیز در پوسته‌ و در کف اقیانوس یافت می‌شود.

در نمودار ۱، تولید معدنی نیکل در ۵ سال گذشته قابل مشاهده‌است. میانگین تولید معدنی نیکل در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ در جهان حدود ۲.۴ میلیون تن بوده‌است. در سال ۲۰۲۰ به سبب همه‌گیری کووید-۱۹، تولید جهانی با کاهش حدودی ۲۰۰ هزارتن (معادل حدود ۸ درصد) نسبت به سال قبل به مقدار ۲.۵ میلیون تن رسید که این میزان افت با افزایش در سال ۲۰۲۱ جبران شد. علت افزایش تولید مذکور، گسترش صنعت نیکل اندونزی و از سرگیری تولید معادن مختلف در فیلیپین و آغاز به کار مجدد معدن SantaRita ذکر شده‌ است.

تولید معدنی فلز نیکل در ادامه روند صعودی خود، در سال ۲۰۱۹ نیز با رشد خوبی همراه بود و به مقدار ۲.۷ میلیون تن رسید که به سبب افزایش تولید معدنی نیکل در کشورهای اندونزی، فیلیپین و روسیه است. تولید معدنی نیکل در سال ۲۰۱۸، حدود ۱۰ درصد نسبت به سال ۲۰۱۷ افزایش داشته و به حدود ۲.۳ میلیون تن رسیده‌ است.

نیکل و ترکیبات آن برای تولید فولاد ضروری هستند و حدود ۷۰ درصد از نیکل مصرف‌شده در دنیا برای ساخت فولاد ضد زنگ استفاده می‌شود. نیکل به‌ عنوان نجات‌دهنده خاموش لقب گرفته‌ است؛ زیرا برای استفاده در باتری‌های خودروهای برقی به عنوان یکی از فلزات کلیدی نقش دارد.

تقاضا برای نیکل در باتری‌های لیتیوم یونی خودروهای الکتریکی در حال افزایش است؛ معدن Vale در اندونزی پروژه‌ای برای استفاده از نیکل در تولید باتری‌ها آغاز کرده است. با توجه به افزایش تقاضای جهانی و وجود ذخایر معدنی نسبتا مناسب، عرضه نیکل نیز در سراسر جهان تا حدودی افزایش می‌یابد. مجموع تولید کشورهای اندونزی، روسیه، فیلیپین و کانادا تا سال ۲۰۲۵ به یک میلیون و ۸۱۸ هزار تن خواهد رسید.

پیش‌بینی می‌شود که تقاضای نیکل تا سال ۲۰۲۵ از عرضه بیشتر شده و از ظرفیت تولید فراتر خواهد رفت؛ اگرچه پیش‌بینی می‌شود که تولید جهانی نیکل تا سال ۲۰۲۵ سالانه حدود ۳ درصد رشد داشته باشد، اما به‌ مرور شکاف بین عرضه و تقاضا در بازار نیکل بیشتر خواهد شد که می‌تواند افزایش قیمت قابل توجه این فلز را نیز به همراه داشته باشد.

بررسی ۵ تولیدکننده برتر نیکل در جهان

در نمودار ۲، به بررسی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان معدنی نیکل در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ پرداخته شده‌است. در ۵ سال گذشته کشور اندونزی با سهم ۳۶ درصدی، فیلیپین ۱۷ درصد، روسیه ۱۲ درصد، کالدونیا ۱۱ درصد و استرالیا با سهمی معادل ۹ درصد بیشترین میزان تولید معدنی نیکل را به خود اختصاص داده‌اند و سهم سایر کشورها حدود ۱۴ درصد برآورد شده ‌است.

اندونزی به عنوان ‌بزرگ‌ترین تولیدکننده نیکل در جهان شناخته می‌شود. تولید این کشور در بازه زمانی مورد بررسی با نرخ رشد ۲۶ درصدی از ۴۰۰ هزارتن در سال ۲۰۱۷ به حدود ۱ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده‌ که افزایش دو برابری را به نمایش می‌گذارد. در سال ۲۰۱۹ تولید معدنی نیکل اندونزی با رشد چشمگیر ۴۳ درصدی نسبت به سال قبل به ۸۰۰ هزار تن رسید که یک جهش بزرگ در عرصه تولید نیکل اندونزی محسوب می‌شود. شرکت PT Vale اندونزی تولید خود را با شروع پروژه نیکل Pomalaa افزایش داده‌ است.

کاهش تولید نیکل اندونزی در سال ۲۰۲۰، به‌دلیل محدودیت‌های صادرات سنگ نیکل در اندونزی و در نتیجه کمبود عرضه مواد اولیه خام در سطح جهان، منجر به افت تولید این ماده معدنی شده و روند رو به رشد تولید جهانی را نیز متوقف کرد. محدودیت‌های صادراتی سنگ نیکل خام در اندونزی از ژانویه سال ۲۰۲۰ اعمال شده‌ است.

فیلیپین درجایگاه دوم تولید معدنی نیکل قرار دارد که در بازه ۵ ساله مورد بررسی به‌طور متوسط سالانه ۱۳ درصد رشد تولید را تجربه کرده ‌است. این کشور در سال ۲۰۲۱ حدود ۳۷۰ هزار تن نیکل تولید کرده که نسبت به سال قبل افزایش ۵۰ هزار تنی را رقم زده‌است. کمترین میزان تولید نیکل فیلیپین در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۳۰ هزار تن ثبت شده است؛ دلیل این کاهش توقف تولید در ۲۳ معدن در اوایل این سال به خاطر ملاحضات زیست‌محیطی عنوان شده ‌است. روند رو به‌ رشد تولید نیکل در فیلیپین تا سال ۲۰۱۹ و مقدار ۴۲۰ هزار تن ادامه داشته است؛ اما در سال ۲۰۲۰، تولید این کشور با کاهش شدید ۱۰۰ هزار تنی مواجه شده که در کاهش تولید جهانی نیز تاثیر بسزایی داشته است.

کشور روسیه با میانگین تولید ۲۳۸ هزار تنی نیکل در رده سوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این ماده معدنی قرار گرفته‌است؛ تولید نیکل روسیه از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ به‌طور پیوسته روند صعودی داشته و برخلاف سایر عرضه‌کنندگان مطرح جهانی در سال ۲۰۲۰ بیشترین میزان نیکل طی بازه مذکور را با حدود ۲۸۰ هزار تن تولید کرده‌ است؛ اما در سال ۲۰۲۱ تولید این کشور با افت ۳۰ هزار تنی روبه‌رو شد. به‌طور کلی روسیه با نرخ رشد سالیانه ۹ درصدی روند خوبی را در این ۵ سال طی کرده‌ است. شرکت NorilskNickel روسیه با تولید بیش از ۱۷۸ هزار تن در سال ۲۰۲۰ جزو شرکت‌های بزرگ این کشور به‌شمار می‌رود.

عنوان چهارمین تولیدکننده نیکل به کالدونیا اختصاص داده‌ شده‌ است. کالدونیا در این بازه زمانی فراز و فرود خاصی را تجربه نکرده و روندی ثابتی را طی کرده است. تولید معدنی نیکل کالدونیا در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، ۲۱۰ هزار تن بوده‌ است و در سال ۲۰۲۱ با کاهش ۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰، به ۱۹۰ هزار تن رسیده که کمترین میزان تولید این کشور در دوره ۵ ساله بررسی شده نیز به‌شمار می‌رود.

تولید معدنی نیکل استرالیا در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۶۰ هزار تن بود که یک افت ده هزار تنی نسبت به سال ماقبل خود داشته که ناشی از کاهش ۱۱ درصدی تولید شرکت معدنی  south 32 این کشور بوده‌ است. این کشور در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۱۸ به میزان یکسانی حدود ۱۷۰ هزار تن نیکل تولید کرده‌ است. با توجه به قرارگیری استرالیا در کنار اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر معدنی نیکل در جهان، امکان افزایش تولید این کشور در سال‌های آتی و در صورت وجود محرک‌های بازاری و اقتصادی بیشتر وجود دارد.

میانگین تولید معدنی نیکل در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ در جهان حدود ۲.۴ میلیون تن بوده‌ است. در سال ۲۰۲۰ به سبب همه‌گیری کووید-۱۹، تولید جهانی با کاهش حدودی ۲۰۰ هزارتن (معادل حدود ۸ درصد) نسبت به سال قبل به مقدار ۲.۵ میلیون تن رسید که این میزان افت با افزایش در سال ۲۰۲۱ جبران شد.

کاهش تولید نیکل اندونزی در سال ۲۰۲۰، به‌ دلیل محدودیت‌های صادرات سنگ نیکل در اندونزی و در نتیجه کمبود عرضه مواد اولیه خام در سطح جهان، منجر به افت تولید این ماده معدنی شده و روند رو به رشد تولید جهانی را نیز متوقف کرد. محدودیت‌های صادراتی سنگ نیکل خام در اندونزی از ژانویه سال ۲۰۲۰ اعمال شده ‌است.