تیتانیوم فلزی استراتژیک است که در صنایع حساس و کاربردهای ویژه نظیر موتور هواپیما و ساختمان داخلی آن به‌کار می‌رود، ازاین‌رو مصرف‌کنندگان اصلی این محصول اغلب در زمره کشورهای پیشرفته و صنعتی جای می‌گیرند. آمریکا و چین بزرگ‌ترین واردکنندگان فلز تیتانیوم در جهان به‌شمار می‌روند.
بزرگ‌ترین مبدا صادراتی تیتانیوم فلزی ژاپن است که حدود ۴۰ درصد بازار جهانی فلز تیتانیوم را در انحصار خود دارد. اگرچه کاربرد اصلی فلز تیتانیوم در صنعت هوا و فضا است و تقاضا برای این فلز به روند رشد این صنعت بستگی دارد، اما با توجه به اینکه در سالیان اخیر از این فلز در کاربردهای پزشکی نیز استفاده می‌شود، کاربرد آن در حوزه پزشکی نیز می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر تجارت جهانی این فلز داشته باشد، کما اینکه در دوران همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ برخلاف سایر کامودیتی‌ها بازار جهانی تیتانیوم به سبب مصرف آن در صنایع پزشکی اندکی رشد یافت.
تیتانیوم فلزی است که چگالی کم و مقاومت بالایی دارد. این فلز به شدت در برابر خوردگی در آب دریا، تیزاب سلطانی و کلر مقاوم است، از همین‌رو دارای کاربردهای ویژه‌ای است. عمده مصرف تیتانیوم در صنایع به دو صورت فلزی و دی‌اکسید تیتانیوم است. شکل فلزی آن به‌دلیل دشواری تهیه و خالص‌سازی آن کاربردهای محدودتری دارد، اما در برخی صنایع حساس ناگزیر از شکل فلزی این ماده استفاده می‌شود. امروزه فلز تیتانیوم به‌عنوان یک فلز استراتژیک در موتور و ساختمان داخلی هواپیما، تجهیزات حمل‌ونقل، صنایع شیمیایی، واحدهای مولد برق، صنایع آلیاژی، ساخت زیردریایی‌ها، کارخانه‌های ساخت مواد شیمیایی، دستگاه‌های خنک‌کننده نیروگاه‌های هسته‌ای و حرارتی و ده‌ها مورد دیگر کاربرد دارد. گفتنی است سالانه تنها ۵ درصد از تیتانیوم استخراجی به‌شکل فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تیتانیوم فلز سبکی است که هر روزه کاربردهای جدیدی از آن در ساخت قطعات مختلف هواپیما کشف می‌شود. اگرچه از تیتانیوم بیشتر در ساخت اجزای درونی موتورهای هواپیما استفاده می‌شود، اما استفاده از آلیاژهای آن در ساخت بدنه هواپیما نیز رایج است. دلایل اصلی استفاده از تیتانیوم بر روی بدنه هواپیما، نسبت استحکام به وزن کم، مقاومت در برابر خوردگی زیاد و تحمل در برابر آسیب‌‌های خارجی است؛ بنابراین این ماده برای جایگزینی فولاد و آلومینیوم در برخی کاربردهای با استحکام بالا بسیار مناسب است، زیرا سبک‌تر از فولاد بوده و حدودا دو برابر قوی‌تر از آلومینیوم است.
سبقت آمریکا از چین در واردات فلز تیتانیوم
در این گزارش تجارت جهانی تیتانیوم فلزی مورد بررسی قرار گرفته است که واردات جهانی تیتانیوم فلزی و بزرگ‌ترین واردکنندگان آن در بازه زمانی ده‌ساله ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ در نمودار ۱ به تصویر کشیده شده است. همان‌طور که نمودار مذکور نیز نشان می‌دهد، واردات این فلز در طی بازه زمانی مورد بررسی کاهش‌یافته و از ۱۲۰ هزار تن به کم‌تر از ۸۰ هزار تن رسیده است. به‌عبارتی دیگر واردات فلز تیتانیوم در جهان در طی بازه زمانی مورد بررسی سالانه به‌طور متوسط حدود ۵ درصد کاهش یافته است. چنان‌که در نمودار نیز مشخص است، آمریکا به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان واردات و بالطبع مصرف بالایی از تیتانیوم فلزی دارد، که از دلایل این امر پیشرفته بودن صنعت هوا و فضای این کشور است. این کشور ۳۳ درصد از واردات جهانی را به خود اختصاص داده و در سال ۲۰۲۱ رتبه نخست واردات تیتانیوم فلزی را از آن خود کرده و در زمره کشورهای پیشرفته و صنعتی جای می‌گیرند و تقاضای قابل توجهی برای فلز تیتانیوم که صرفا در صنایع حساس به‌کار می‌رود دارند و یکی‌از بهترین مقاصد تجاری برای این فلز به‌شمار می‌روند.
در ادامه بررسی تجارت جهانی این فلز، صادرات جهانی فلز تیتانیوم و بزرگ‌ترین صادرکنندگان آن در طی بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ مورد بررسی قرارگرفته است. همان‌طور که در نمودار ۲ نیز مشخص است، صادرات فلز تیتانیوم نیز در طی بازه زمانی مورد بررسی روندی مشابه واردات آن پیموده و همواره در نوسان بوده است، اما به‌طورکلی می‌توان گفت روند صادرات این محصول کاهشی بوده و ۱۰۸ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۷۶ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده که این به معنای کاهش سالانه ۳.۸ درصدی صادرات این محصول در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ است. با توجه به نمودار ژاپن بزرگ‌ترین مبدا صادراتی این محصول است و حدود ۴۰ درصد از صادرات جهانی این محصول در انحصار ژاپن است. از دلایل این امر می‌توان به این نکته اشاره کرد که شرکت‌های ژاپنی Toho و Osaka از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلومینیوم فلزی در گریدهای بالا هستند. ژاپن تامین‌کننده اصلی تیتانیوم مناسب در کاربردهای هوا و فضا است و حدود ۸۰ درصد نیاز آمریکا به تیتانیوم فلزی توسط این کشور تامین می‌شود.
پس‌از ژاپن، قزاقستان بیش‌ترین سهم صادرات را در اختیار دارد. همان‌طور که نمودار ۲ نیز گویا است، در طی بازه زمانی ذکر شده سهم قزاقستان از صادرات فلز تیتانیوم افزایش‌یافته، درحالی‌که سهم روسیه و اوکراین کاهش‌یافته است. اگرچه ظهور کووید-۱۹ باعث آسیب دیدن بازار بسیاری از کامودیتی‌ها شد، اما کاربرد فلز تیتانیوم در ابزار پزشکی موجب بالا رفتن آمار تجارت این محصول در دوره فراگیری ویروس کووید-۱۹ شد؛ افزون بر این باتوجه به اینکه این ویروس در کشور چین ظهور یافت مشخص است که تقاضای این کشور برای فلز تیتانیوم در سال ۲۰۲۱ روبه افزایش رفت و در پی آن واردات فلز تیتانیوم به این کشور نیز افزایش یافت.
آینده بازار تیتانیوم فلزی
فلز تیتانیوم از صنعت هوا و فضا تاثیر مستقیم می‌پذیرد، بنابراین پیش‌بینی می‌شود به‌دلیل افزایش تقاضا برای سفرهای هوایی و همچنین نیاز خطوط هوایی به تجهیز و نوسازی هواپیماهای ناوگان هوایی، بازار تیتانیوم فلزی در آینده شاهد رشد قابل‌توجهی باشد. باتوجه به پیش‌بینی‌های موجود بازار این فلز احتمالا تا سال ۲۰۲۶ حدود ۸.۳ درصد رشد خواهد یافت.