بوکسیت به‌عنوان یکی‌از مواد اولیه تولید آلومینیوم شناخته می‌شود که به‌صورت ناخالص در طبیعت یافت‌شده و سپس مورد فرآوری قرار می‌گیرد. بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت در جهان متعلق به دو کشور گینه و استرالیا است، از آن‌رو این دو کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده بوکسیت در جهان شناخته می‌شوند.
آلومینیوم بزرگ‌ترین صنعت مصرف‌کننده بوکسیت بوده و چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده بوکسیت در جهان به‌شمار می‌رود به‌طوری‌که ۷۴ درصد از واردات بوکسیت در جهان توسط چین انجام می‌شود. از آن‌رو که تولید آلومینیوم به‌عنوان یک صنعت انرژی بر محسوب می‌شود، معمولا کشورهایی که نرخ انرژی در آن‌ها پایین است، به دنبال تولید این فلز هستند؛ لذا امارات نیز پس‌از راه‌اندازی نیروگاه الطویه تولید آلومینیوم و به دنبال آن واردات بوکسیت خود را افزایش داد.
بوکسیت سنگی رسوبی با مقادیر بالای آلومینیوم محتوی است که منبع اصلی آلومینا بوده و عمدتا به‌صورت آلومینای هیدراته یعنی گیبسیت، بوهمیت یا دیاسپور یافت می‌شود و مهم‌ترین منابع تولید آلومینیوم به‌شمار می‌رود. بوکسیت به‌طور میانگین حاوی ۴۵ تا ۶۰ درصد وزنی آلومینا (به شکل هیدروکسید)، ۱۰ تا ۳۰ درصد وزنی اکسید آهن و مقداری اکسید سیلیسیم، اکسید کلسیم، اکسید تیتانیوم و آب است. به‌دلیل وجود ناخالصی‌های بسیار در این ماده نمی‌توان آن را به‌صورت فرآوری نشده مورد استفاده قرار داد. بوکسیت انواع مختلفی دارد. بوکسیت‌های لاتریتی به‌طور عمده در کشورهای استوایی یافت می‌شود. بوکسیت‌های کربنی بیشتر در اروپا، گینه و جامایکا و روی سنگ‌های کربنی (سنگ آهک و دولومیت) تشکیل می‌شوند. در حقیقت این نوع سنگ‌ها از هوازدگی لاتریتی تشکیل می‌شود.
بوکسیت علاوه بر تولید آلومینیوم کاربردهای دیگری نیز دارد. از این ماده به‌عنوان روان‌ساز در صنعت فولادسازی، ماده ساینده و ماده اولیه سیمان نسوز نیز استفاده می‌شود. نمودار ۱ نشان دهنده واردات جهانی بوکسیت در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ است. همان‌طور که در نمودار نیز مشخص شده است، علی‌رغم این که در واردات جهانی بوکسیت در سال‌های مختلف دچار دستخوش شده و با فراز و فرود بسیاری همراه بوده است، ولی به‌طور کلی روند واردات آن افزایشی بوده و از ۷۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۲ به ۱۴۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است، به بیانی دیگر در روند واردات جهانی به‌طور متوسط سالیانه ۷.۳ درصدی را تجربه کرده است.
آلومینیوم، صنعتی مولد در امارات
از آن‌رو که چین بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان محسوب می‌شود، لذا جذاب‌ترین مقصد صادراتی بوکسیت در جهان چین بوده که حدود ۷۴ درصد واردات جهانی بوکسیت را به خود اختصاص داده است. پس‌از چین اکراین تنها ۳.۵ درصد واردات جهانی این محصول را در اختیار دارد و در رتبه دوم واردات این محصول جای گرفته است. امارات پس‌از سال ۲۰۱۸ به جرگه بزرگ‌ترین واردکنندگان بوکسیت در جهان پیوست. از آنجا که تولید آلومینیوم مصرف برق بالایی دارد، کشورهای خاورمیانه به‌دلیل دسترسی به انرژی ارزان از بهترین گزینه‌ها برای تولید این محصول به‌شمار می‌روند، چراکه بسیاری از کشورهای حوزه خلیج‌فارس با توجه به دسترسی به گاز دارای نیروگاه‌های گازی و انرژی برق ارزان هستند، امارات نیز در این دسته قرار می‌گیرد. شرکت آلومینیوم امارات بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده آلومینیوم در این کشور است که افزایش تولید در این شرکت موجب افزایش واردات بوکسیت از گینه به این کشور شده است. گفتنی است پس‌از نفت و گاز، صنعت آلومینیوم فعال‌ترین صنعت امارات به‌شمار می‌رود.
یکی از دلایل افزایش میزان واردات بوکسیت در کشور امارات متحده عربی، بهره‌برداری از پالایشگاه الطویه بود. این پالایشگاه ظرفیت تولید سالانه دو میلیون تن تا اواخر سال ۲۰۲۰ را داشت؛ بنابراین با بهره‌برداری از این مجموعه و افزایش ظرفیت آن در سال‌های آتی، پیش‌بینی می‌شود واردات بوکسیت در این کشور رو به افزایش خواهد بود و در نتیجه تجارت بوکسیت تا حدودی جایگزین تجارت آلومینا در کشور امارات خواهد شد.
صادرات بوکسیت در ید قدرت گینه
نمودار ۲ نمایانگر صادرات جهانی بوکسیت است و بزرگ‌ترین مبادی صادراتی این محصول در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ را نشان داده است. به‌طور کلی روند صادرات بوکسیت نیز مشابه با واردات آن افزایشی بوده و سالیانه به‌طور متوسط حدود ۱۰.۴ درصد در دوره زمانی مورد بررسی به حجم صادرات این محصول افزوده شده است. گینه، استرالیا، اندونزی و برزیل از بزرگ‌ترین صادرکنندگان این محصول هستند. شایان‌ذکر است این کشورها دارای بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت نیز هستند. اگرچه استرالیا میزبان بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت در جهان است، اما گینه به‌دلیل عدم توسعه‌یافتگی و ناتوانی در تولید آلومینیوم، بوکسیت خود را صادر می‌کند و بیش‌از نیمی از صادرات بوکسیت در جهان را در انحصار خود دارد. دومین کشور بزرگ صادرکننده بوکسیت در جهان، استرالیا است که تنها کشور منطقه اقیانوسیه به‌شمار می‌رود که در حوزه صنعت زنجیره آلومینیوم بسیار توانمند است. گفتنی است که معدن بوکسیت ورسلی در استرالیا بزرگ‌ترین معدن این کشور است که سالانه ۳.۸ میلیون تن بوکسیت تولید می‌کند.
تا قبل از سال ۲۰۱۴، اندونزی به‌عنوان یکی از کشورهای مطرح تامین‌کننده بوکسیت به‌شمار می‌رفت، اما در سال ۲۰۱۴ و با ممنون اعلام کردن صادرات بوکسیت در این کشور، میزان صادرات این کشور کاهش چشمگیری داشت؛ اما مجددا و با لغو این قانون صادرات این کشور افزایش یافت. با توجه به اطلاعات منتشر شده، مجددا این کشور از سال ۲۰۲۳، صادرات بوکسیت را ممنوع اعلام کرده است و انتظار می‌رود در آینده سهم این کشور میان سایر صادرکنندگان مطرح تقسیم شود، البته انتظار می‌رود که مشابه با روند گذشته، این اقدام به صورت مقطعی باشد.
سیاستهای دولت اندونزی بر این اساس است که از ژوئن ۲۰۲۳ کلیه بوکسیت استخراج شده از معادن خود را به‌عنوان ورودی صنایعی چون آلومینیوم و سیمان مصرف کند. این سیاست از جمله سیاستهای اقتصادی دولت اندونزی بوده که در سال ۲۰۲۲ نیز صادرات زغال‌سنگ را ممنوع اعلام کرده بود. در پی این سیاست‌ها دولت در نظر دارد تا سرمایه‌گذاری بیشتر و در حلقه‌های بعدی در داخل کشور انجام شود، چراکه در تولید معدنی این محصولات پیشتاز است.
