کبالت به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد در صنایع مختلف ازجمله تولید قطعات الکترونیکی به‌ویژه باتری‌های قابل شارژ، تولید ترکیبات مختلف شیمیایی، سرامیک‌ها، کاتالیست‌ها و … مورد استفاده قرار می‌گیرد و با توجه به پیشرفت روزافزون صنایع مذکور در جهت استفاده از انرژی‌های پاک، روند مصرف این ماده، روبه رشد پیش‌بینی می‌شود.
میزان ذخایر و تولید معدنی کبالت در جهان در سال ۲۰۲۱ به‌ترتیب ۷.۶ میلیون تن و ۱۷۰ هزار تن بوده است که کنگو با در اختیار داشتن ۴۶ درصد از سهم ذخایر، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر کبالت در جهان محسوب می‌شود و تولید بیش‌از ۷۰ درصد از کبالت معدنی جهان در سال ۲۰۲۱ را در اختیار داشته، که چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مقصد صادراتی این کشور به‌شمار می‌رود.
کبالت یک عنصر شیمیایی با نماد Co است که به‌صورت فلزی سخت، براق و به رنگ خاکستری شناخته شده و تنها به‌صورت ترکیب شیمیایی در پوسته زمین یافت می‌شود؛ این فلز به‌صورت عمده در مواد معدنی کبالتیت، اسمالتیت و اریتریت وجود دارد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی کبالت موجب شده است تا این محصول در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد که ازجمله آن می‌توان به تولید قطعات الکترونیکی به‌ویژه باتری‌های قابل شارژ، تولید ترکیبات مختلف شیمیایی ازجمله سیلیکات و آلومینات کبالت، ساخت جوهر، رنگ و شیشه، تولید سرامیک‌ها، ساخت کاتالیست، صنایع پزشکی و … اشاره نمود و همچنین به‌دلیل ظاهری جذاب، سختی و مقاومت در برابر اکسیداسیون در آبکاری فلزات نیز کاربرد دارد.
با توجه به‌کاربرد گسترده کبالت در صنایع مختلف، در این گزارش، تولید و مصرف آن در کشورهای برتر تولیدکننده در جهان، طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ مورد بررسی قرارگرفته و در نمودار ۱ و نمودار ۲ ارایه شده است و ذکر این نکته ضروری است که به‌دلیل عدم دسترسی به داده‌های موجودی انبار در کشورهای مورد بررسی، با استفاده از میزان تولید و تجارت هر یک از کشورها، مصرف ظاهری این ماده در کشورهای مورد نظر برآورد شده که جهت بررسی تجارت آن از کد تعرفه ۲۶۰۵ استفاده شده است.
مطابق با نمودار ۱، میزان تولید معدنی کبالت در جهان، با ۶ درصد رشد سالیانه، از ۱۰۳ هزار تن در سال ۲۰۱۲، به ۱۷۰ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است که کنگو با در اختیار داشتن ۷۱ درصد از سهم تولید، بزرگ‌ترین تولیدکننده کبالت در جهان محسوب می‌شود. تولید معدنی کبالت در کنگو، طی بازه زمانی ذکر شده، با ۱۰ درصد رشد سالانه، از ۵۱ هزار تن به ۱۲۰ هزار تن رسیده است.
بعداز کنگو، کشورهای روسیه و استرالیا به ترتیب با در اختیار داشتن ۴ درصد و ۳ درصد از سهم تولید در سال ۲۰۲۱، به ترتیب در جایگاه دوم و سوم کشورهای تولیدکننده کبالت قرار دارند که تولید کبالت در روسیه، با ۲ درصد رشد سالانه، طی بازه زمانی ده ساله، از ۶.۳ هزار تن به ۷.۶ هزار تن رسیده است و همچنین میزان تولید این فلز در استرالیا با ۴ درصد رشد سالانه، از ۳.۹ هزار تن در سال ۲۰۱۲، به ۵.۶ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
با توجه به آخرین اطلاعات در دسترس از سازمان زمین‌شناسی آمریکا، میزان ذخایر کبالت در جهان ۷.۶ میلیون تن برآورد شده است که جمهوری دموکراتیک کنگو با در اختیار داشتن ۴۶ درصد از سهم ذخایر، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر کبالت در جهان محسوب می‌شود و برخورداری کشورهای روسیه و استرالیا از منابع غنی کبالت، کشورهای نام‌برده را به بزرگ‌ترین تولیدکنندگان معدنی کبالت بدل کرده است.
همان‌طور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، میزان تولید معدنی کبالت با توجه به ظرفیت موجود معادن کشف شده، در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، روند صعودی را طی کرده است، اما در سال ۲۰۱۶ میزان تولید کبالت جهانی، با کاهش تولید ۱۵ هزار تنی نسبت به سال ۲۰۱۵ مواجه شد. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از تولیدات کبالت به‌عنوان محصول جانبی در صنایع مس و نیکل شناخته می‌شوند، لذا کاهش تولید نیکل جهان در سال ۲۰۱۶، منجر به کاهش تولید معدنی کبالت در آن سال شده است.
با افزایش تولیدات نیکل در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، تولید معدنی کبالت نیز مجددا با رشد روبه‌رو شد؛ اما همهگیری ویروس کووید-۱۹ در پایان سال ۲۰۱۹ و محدودیت‌های حاصل از آن، موجب به تعلیق درآمدن و توقف تولید در بسیاری از معادن شد که این امر ، نزولی شدن روند تولید کبالت در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ را در پی داشت. افزایش تولید فلزات دیگر ازجمله مس و نیکل و همچنین شروع مجدد در عملیات تعلیق شده معادن به عرضه کبالت در جهان کمک کرده و منجر به رشد ۳۰ هزار تنی کبالت در سال ۲۰۲۱ شده است.
همان‌طور که در ابتدای گزارش گفته شده است، جهت برآورد مصرف کبالت در کشورهای برتر تولیدکننده از مصرف ظاهری این ماده در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ استفاده شده است و در نمودار ۲ ارایه شده است. مطابق با این نمودار و با توجه به میزان تولید و تجارت کبالت، مصرف ظاهری این ماده در کنگو به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کبالت در جهان، حدود ۱۱۵ هزار تن برآورد شده است.
ذکر این نکته ضروری است که بی شک عدم ثبت برخی آمار و ارقام مربوط به تجارت این ماده توسط گمرک کشورها ازجمله در کنگو و همچنین خطاهای آماری در ثبت اطلاعات، در محاسبه میزان مصرف ظاهری کبالت در کنگو تاثیر زیادی داشته است؛ جمهوری دموکراتیک کنگو صرفا دارای ذخایر غنی این ماده بوده و به‌طور متوسط، سالیانه بیش از ۷۵ درصد از کبالت تولیدشده در این کشور به چین که بزرگ‌ترین تولیدکننده باتری‌های لیتیومی و همچنین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودروهای برقی است، صادر می‌شود، به‌طوری‌که کشور چین تامین هزینه‌های پروژه‌های زیرساختی در کنگو را به‌عهده گرفته و قسمت قابل توجهی از معادن در شرق و جنوب شرقی کنگو در دستان چین است و هر ساله نیز بر فعالیت شرکت‌های چینی در این کشور افزوده می‌شود.
کشورهای روسیه و استرالیا نیز هر یک به ترتیب با در اختیار داشتن ۴.۵ درصد و ۳.۳ درصد از سهم مصرف کبالت در سال ۲۰۲۱، در لیست کشورهای مطرح مصرف‌کننده کبالت قرار گرفته‌اند که میزان مصرف کبالت در روسیه با ۲ درصد رشد سالانه در سال‌های مورد بررسی، از ۶.۳ هزار تن در سال ۲۰۱۲ به ۷.۶ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است؛ همچنین میزان مصرف کبالت در استرالیا با ۹ درصد رشد سالانه، از ۲.۵ هزار تن در سال ۲۰۱۲، به ۵.۶ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
میزان مصرف کبالت در جهان در طول سالیان اخیر با رشد قابل توجهی روبه‌رو بوده است که رشد صنایع مختلف ازجمله باتری‌سازی، آلیاژسازی، سرامیک، رونق خودروهای الکتریکی و استفاده از باتری‌های یون-لیتیومی از عمده‌ترین دلایل آن به‌شمار می‌رود؛ چراکه کبالت یک عنصر ضروری برای صنعت خودروهای الکتریکی است که چگالی ذخیره‌سازی انرژی، چرخه عمر و ایمنی باتری‌های لیتیومی را افزایش می‌دهد. علاوه بر موارد عنوان‌شده، با توجه به پیشبرد صنایع مختلف در جهت استفاده از انرژی‌های پاک در آینده، روند مصرف این ماده رو‌به‌رشد پیش‌بینی شده است.
