گفتنی است که طی فصل نخست سال ۲۰۲۱، تعرفه ذوب با میانگین نرخ ماهانه ۱۷ درصد کاهش یافت و حداقل یک دهه اخیر را ثبت کرد. با تعطیلی واحدهای ذوب چینی و کاهش تقاضا، تعرفه ذوب افزایش یافت و طی فصل پایانی سال ۲۰۲۲ به‌دلیل کسری عرضه کنسانتره بدون تغییر در سطوح بالایی ماند.
وقفه‌های تولیدی ناشی از اعتراض بومیان در معادن کلیدی شیلی و پرو و بارندگی‌های شدید در معادن اندونزی سبب افت تولید و تشدید کسری عرضه کنسانتره مس در سال گذشته شد. بنابراین، افت تولید کنسانتره از عوامل مهم تاثیرگذار بر روند افزایشی تعرفه ذوب طی سال ۲۰۲۲ بود.
تعرفه ذوب و پالایش بخش مهمی از درآمد واحدهای ذوب را تشکیل می‌دهد. گفتنی است که سهم آن از درآمد واحدها، با توجه به قیمت مس و اسید سولفوریک در بازار، پریمیوم کاتد و سختگیری‌های مرتبط با انتشار آلایندگی، از ۳۰ درصد تا بیش از ۷۰ درصد می‌تواند متغیر باشد. به طور کلی، بیشترین سطح تعرفه ذوب و پالایش، میزانی است که واحدهای معدنی، تصمیم به توسعه پیشرو (سرمایه‌گذاری در حلقه‌های بعدی زنجیره) را اقتصادی‌تر بدانند؛ چرا که سطوح بالای آن برای واحدهای معدنی افت سود را به‌همراه دارد. همچنین تعرفه ذوب و پالایش برای طولانی‌مدت در یک سطح باقی نمی‌ماند.
گفتنی است که به دلیل رشد سریع صنعت ذوب در چین، توسعه پیشروی واحدهای معدنی تولید کنسانتره از ۶۰ درصد در دهه ۱۹۸۰ به ۳۵ درصد در حال حاضر کاهش یافته است. تمرکز بخش ذوب از ژاپن به چین منتقل شده است. بنابراین، چین، به‌دلیل در دست داشتن سهم بیشتر از ظرفیت جهانی ذوب، در مذاکرات سالانه تعیین تعرفه ذوب و پالایش نقش کلیدی را ایفا می‌کند.
افت تکرار نشدنی تعرفه ذوب در سال ۲۰۲۱
نمودار ۱ میانگین ماهانه تعرفه ذوب کنسانتره مس در منطقه آسیا- اقیانوسیه و قیمت مس در بورس فلزات لندن را طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نمایش می‌دهد. تعرفه ذوب طی فصل پایانی سال ۲۰۲۲ تقریبا بدون تغییر باقی ماند، در حالی که طی فصل سوم سال ۲۰۲۲ با میانگین رشد ماهانه ۶ درصد افزایش یافت.
از اوایل ماه نوامبر سال ۲۰۲۰، چین به طور غیر رسمی واردات کنسانتره مس استرالیا را به کشور خود ممنوع کرد که همین امر باعث فشار به واحدهای ذوب چینی شد. همچنین این امر سبب آغاز روند نزولی تعرفه ذوب طی اواخر سال ۲۰۲۰ و اوایل سال ۲۰۲۱ در سراسر جهان شد.
گفتنی است که در اواخر سال ۲۰۲۰، محدودیت دسترسی به کشتی و کانتینر سبب تاخیر در تحویل محموله‌های کاتد مس شد و موجودی انبار گمرکی شانگهای در هفته منتهی به ۲۸ دسامبر افزایش یافت؛ چرا که هم پنجره آربیتراژ همچنان بسته بود و هم ترخیص کالا از گمرک در دوره تعطیلات سال نو کاهش یافت. این امر مانع از افت بیشتر تعرفه ذوب در بازار شد.
وقفه تولیدی معادن و افزایش ظرفیت ذوب، کسری عرضه شدیدی در فصل نخست سال ۲۰۲۱ رقم زد که سبب شد تا تعرفه ذوب در بازار فیزیکی، طی ماه مارس و اوایل ماه آوریل سال ۲۰۲۱، به پایین‌ترین سطح یک دهه اخیر یعنی ۲۴ دلار بر تن برسد. پس از آن، در اواسط ماه آوریل تعرفه ذوب تقریبا ثابت ماند، سپس روند صعودی را ثبت کرد.
طی ماه مِی سال ۲۰۲۱، تعرفه ذوب به دلیل کسری عرضه کاتد متاثر از تعطیلی‌های ناشی از تعمیر و نگهداری چندین واحد ذوب در چین، به رشد خود ادامه داد. طی ماه مِی سال ۲۰۲۱، تعرفه ذوب از ۲۴ به ۲۹ دلار بر تن رسید. سپس با تداوم روند صعودی خود، در اواخر فصل سوم سال ۲۰۲۱، به سطوح بالای ۶۰ دلار بر تن رسید. این سطح، بالاترین سطح تعرفه ذوب در سال ۲۰۲۱ بود.
کسری عرضه کنسانتره مس ناشی از وقفه‌های تولیدی
در اوایل سال ۲۰۲۲، حجم عظیم کنسانتره‌های مس در انبار واحدهای ذوب، بهره‌برداری از معادن جدید، تعطیلات سال نو چین و معاملات محدود بازار فیزیکی از محرک‌های رشد تعرفه ذوب در فصل نخست سال بود. تعرفه ذوب در ماه ژانویه در سطوح بالای ۵۸ دلار بر تن معامله شد و در ماه آوریل به سطوح بالای ۷۷ دلار بر تن رسید.
طی ماه‌های مارس تا مِی، تعرفه ذوب به‌دلیل تعطیلی‌های ناشی از تعمیر و نگهداری واحدهای ذوب چینی، به سطوح بالایی دست یافت؛ به‌گونه‌ای که در ماه مِی تعرفه ذوب به سطوح بالای ۷۸ دلار بر تن رسید و اولین قله قیمتی خود در سال ۲۰۲۲ را ثبت کرد. سپس با اتمام تعمیر و نگهداری واحدهای ذوب مس و شروع فعالیت آن‌ها و افزایش تقاضا برای کنسانتره، روند کاهشی تعرفه ذوب آغاز شد.
وقفه‌های تولیدی معادن کلیدی در شیلی، پرو و پاناما، نگرانی واحدهای ذوب در مورد دسترسی به کنسانتره مس را بیشتر کرد. در پرو بومیان معترض سبب وقفه‌های طولانی‌مدت در معادن این کشور شدند و دسترسی به کنسانتره آمریکای جنوبی را محدود کردند. همچنین، بارندگی شدید در اندونزی تناژ تولیدی این کشور را کاهش داد و بر نگرانی‌های کسری عرضه کنسانتره مس افزود. علاوه بر آن، در پی آتش‌سوزی شدید در بندر Ventanas که سبب تاخیر در حمل محموله‌های کنسانتره مس شد، نگرانی‌ها را در مورد دسترسی کنسانتره مس تشدید کرد و سبب کاهش تعرفه ذوب شد.
شیوع مجدد کووید- ۱۹ در چین و سختگیری‌های این کشور درمورد اجرای سیاست کووید صفر سبب تعطیلی مجدد تعدادی از واحدهای ذوب و عامل کاهش تقاضای کنسانتره مس شد. علاوه بر این، افت قیمت گوگرد در چین از دیگر عوامل تاثیرگذار بر تقاضای کنسانتره واحدهای ذوب است؛ چرا که با افت قیمت گوگرد، قیمت اسید سولفوریک و در نتیجه درآمد واحدهای ذوب کاهش می‌یابد.
در دسامبر سال ۲۰۲۲، تعرفه ذوب کاهش یافت؛ چرا که شرکت‌های معدنی تناژهای محدودی از کنسانتره در بازار فیزیکی عرضه کردند و شرکت‌های معدنی به‌دلیل ریسک‌های عرضه معدنی از جمله چالش‌های صادراتی به‌دلیل چالش‌های اجتماعی کریدور جنوبی پرو و آتش‌سوزی بندر Ventanas نگران دسترسی کوتاه‌مدت کنسانتره شدند. همچنین، خروج ناگهانی چین از سیاست کووید صفر اثری مثبت بر تقاضای کنسانتره مس گذاشت و سبب کاهش تعرفه ذوب شد.
نمودار ۲، تولید ماهانه مس معدنی در جهان را طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. باتوجه به این امر که تراز بازار کنسانتره بر روند تعرفه ذوب تاثیر می‌گذارد، افت تولید ناشی از وقفه‌های شدید و افزایش تقاضا به دنبال توسعه ظرفیت ذوب در چین، سطوح تعرفه ذوب را کاهش می‌دهد.
رشد ظرفیت واحدهای ذوب چین به لطف اضافه شدن پروژه‌های جدید ادامه خواهد داشت و تقاضای کنسانتره از سوی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. در خارج از چین، از جمله آفریقا، اندونزی و هند نیز پیشرفت چشم‌گیری در صنعت مس مشاهده می‌شود که رقابت برای کنسانتره مس و کسری عرضه آن را تشدید می‌کند. بنابراین احتمال کاهش تعرفه ذوب با تشدید کسری عرضه تقویت می‌شود.