چین بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان است. این کشور در سال ۲۰۲۲ بیش از یک میلیارد تن فولاد تولید کرد. چین با وجود اینکه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ آهن است، اما به دلیل نیاز بالای خود به این ماده معدنی جهت تولید فولاد، بزرگ‌ترین واردکننده سنگ آهن جهان نیز محسوب می‌شود.
استرالیا و برزیل بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن در جهان هستند که بخش اعظم سنگ آهن آن‌ها توسط چین خریداری می‌شود. در سال ۲۰۲۲ تولید سنگ آهن استرالیا و برزیل به ترتیب معادل ۹۳۲ میلیون تن و ۴۳۰ میلیون تن بود.
سنگ آهن اصلی‌ترین ماده اولیه برای تولید فولاد است. حدود ۹۸ درصد این سنگ معدنی در صنایع فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشورهای استرالیا و برزیل بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن در جهان هستند. کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، به شدت به این ماده معدنی وابسته است. از این رو جهت تامین نیازهای خود در صنایع فولاد، علاوه بر تولید سنگ آهن، حجم وسیعی از این سنگ معدنی را از دیگر کشورهای جهان در اشکال مختلف سنگ خام، دانه‌بندی، کنسانتره یا حتی گندله وارد می‌کند. چین بزرگ‌ترین واردکننده سنگ آهن در جهان محسوب می‌شود؛ واردات سنگ آهن آن و تمام محصولات معدنی آن، در سال ۲۰۲۲ حدود ۱.۱ میلیارد تن بود. از این میان ۷۳۰ میلیون تن از استرالیا و ۲۲۶ میلیون تن از کشور برزیل وارد شد. در شکل زیر واردات سنگ آهن چین در سال‌های مختلف نشان داده شده است.
واردات سنگ آهن چین تا سال ۲۰۲۰ روند افزایشی داشته است و پس از آن کاهش یافت. علت این امر کاهش تولید فولاد در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بوده است. بر اساس گزارش سایت بلومبرگ دولت چین تصمیم دارد تولید فولاد را طی سال‌های آینده کنترل کند و مقدار آن را پایین‌تر از سال ۲۰۲۰ نگه دارد. هدف از این تصمیم کنترل عرضه فولاد در بازار و همچنین کنترل انتشارات کربنی بود.
استرالیا تامین‌کننده اصلی سنگ آهن چین
به دلیل نزدیکی استرالیا به چین، سهم استرالیا در تامین سنگ آهن چین، همواره از برزیل بیشتر بوده است. علاوه بر این حجم تولید سالانه استرالیا نسبت به برزیل بسیار بالاتر است. با توجه به اینکه عیار سنگ آهن استرالیا پایین‌تر از برزیل است، صادرات سنگ آهن استرالیا به چین بیشتر به‌صورت کنسانتره است، در حالی که سنگ آهن برزیل اغلب به‌صورت سنگ آهن خام به چین صادر می‌شود. از این رو قیمت FOB سنگ آهن استرالیا در بیشتر مواقع از برزیل بالاتر است. برای مثال قیمت FOB هر تن سنگ آهن استرالیا در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ حدود ۹۸.۱ دلار و قیمت FOB هر تن سنگ آهن برزیل در این زمان ۶۱ دلار بود. استرالیا به دلیل تولید بیشتر و نزدیکی به چین تامین‌کننده اصلی سنگ آهن چین محسوب می‌شود.
احتمال داده می‌شود که تا سال ۲۰۱۸ پارامتر قیمت در تصمیم‌گیری چین برای کم یا زیاد کردن سهم این دو کشور تامین‌کننده، تاثیرگذار بوده است. برای مثال در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۸، قیمت CIF هر تن سنگ آهن استرالیا در بازار وارداتی چین، ۵.۴ دلار نسبت به سه‌ماهه اول آن سال کاهش و قیمت CIF سنگ آهن برزیل ۸.۶ دلار افزایش یافت. همین امر موجب شد سهم استرالیا از ۶۳.۹ درصد در سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۸ به ۶۵.۴ درصد در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۸ برسد و در عوض سهم برزیل از ۲۲.۶ درصد در سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۸ به ۲۰.۴ درصد در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۸ برسد. لازم به‌ذکر است که به‌دلیل فاصله بیشتر برزیل و چین نسبت به استرالیا و چین، محموله‌هایی که در یک زمان معین از این دو کشور صادر می‌شوند، هم‌زمان به چین نمی‌رسند و محموله‌های صادره از برزیل معمولا با چند ماه تاخیر نسبت به استرلیا به چین تحویل داده می‌شوند. همبستگی داده‌های استرالیا و برزیل به مقصد چین با تاخیرهای متفاوتی بررسی شد و مشخص شد که ضریب همبستگی در حالتی که داده‌های برزیل با یک دوره تاخیر نسبت به استرالیا بررسی شوند، بیشترین مقدار همبستگی را خواهند داشت. از این‌رو در بررسی‌های صورت‌گرفته در این گزارش، یک دوره سه‌ماهه فاصله برای برزیل در نظر گرفته شده‌است. به عبارت دیگر داده‌های استرالیا با داده‌های یک دوره قبل‌تر برزیل مقایسه و بررسی شده‌اند.
بعد از سال ۲۰۱۸ پارامتر قیمت تاثیر چندانی در تغییر سهم این دو کشور نداشت. ممکن است علت این امر محدودیت‌های زیست‌محیطی باشد که در چین برای کاهش انتشارات کربنی در نظر گرفته شده است. دولت چین محدودیت‌های زمستانی را جهت کاهش آلایندگی ناشی از تولید فولاد در نظر گرفت، به این صورت که تولیدکنندگان فولاد موظف هستند تولیدات خود را در فصل زمستان تا درصد معینی کاهش دهند. علاوه بر کاهش تولید، یکی از روش‌های کاهش آلایندگی در صنعت فولاد، استفاده از سنگ آهن با کیفیت بالا است. یکی از ناخالصی‌های مضر در سنگ آهن آلومینا است. این ماده علاوه بر ایجاد مشکل در فرآیند تولید آهن در کوره‌های بلند، میزان انرژی مصرفی را نیز افزایش می‌دهد. از این رو هرچه میزان آلومینا در سنگ آهن بیشتر شود، کیفیت سنگ آهن کاهش و آلایندگی آن افزایش می‌یابد. از آن‌جا که سنگ آهن خام برزیل نسبت به سنگ آهن خام استرالیا علاوه بر عیار بالاتر، حاوی مقادیر کمتری آلومینا است، از این رو کیفیت و قیمت بالاتری دارد. بنابراین شرکت‌های تولیدکننده آهن و فولاد در چین، ممکن است به دلایل زیست‌محیطی، سنگ آهن با قیمت بالاتر را ترجیح دهند. برای مثال در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۱۹، در بازار وارداتی چین قیمت CIF هز تن سنگ آهن استرالیا ۱۸.۳ دلار کاهش و قیمت CIF هر تن سنگ آهن برزیل ۹.۴ دلار افزایش داشت. با این وجود، سهم استرالیا در واردات سنگ آهن چین از ۶۲.۳ درصد به ۵۸.۵ درصد کاهش پیدا کرد و در عوض سهم برزیل از ۱۵.۸ درصد به ۲۱.۳ درصد رسید.
رشد شاخص واردات از برزیل در سه‌ماهه چهارم هر سال
در شکل زیر شاخص واردات از برزیل و استرالیا با مبنا قرار دادن سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۵ نمایش داده شده است. با توجه به نمودار به نظر می‌رسد که شاخص واردات از برزیل در اغلب سال‌ها در سه‌ماهه چهارم نسبت به بقیه فصل‌ها روند صعودی داشته است. علت این امر می‌تواند محدودیت‌های زیست‌محیطی در فصل زمستان باشد. به عبارت دیگر لازم است در سه‌ماهه اول هر سال میلادی آلایندگی تولیدکنندگان فولاد کاهش یابد. از این رو واردات سنگ آهن از برزیل که آلایندگی کمتری دارد، در سه ماهه چهارم هر سال روند افزایشی پیدا کرده است.
