در طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به‌طور میانگین حدود ۵۳.۹ میلیون تن سنگ معدن و کنسانتره نیکل در جهان تجارت شده که در این سال‌ها نوسان زیادی را تجربه کرده است. آمار تجارت نشان می‌دهد که فیلیپین جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان کنسانتره نیکل در جهان است.
چین با سهم ۸۴ درصدی، کره جنوبی و ژاپن با ۶ درصد، مقدونیه شمالی و اوکراین با ۲ درصد بزرگ‌ترین واردکنندگان کنسانتره نیکل به شمار می‌روند. در سمت عرضه، فیلیپین با ۶۳ درصد، کالدونیا با ۱۲ درصد، گوآتمالا با ۳ درصد و ساحل عاج با سهمی معادل ۲ درصد از صادرکنندگان برتر کنسانتره نیکل محسوب می‌شوند.
در نمودار ۱، تجارت کنسانتره نیکل در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ نمایان است. تجارت کنسانتره نیکل در سال ۲۰۱۸ به میزان ۵۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده و در سال ۲۰۲۲ به حدود ۴۶ میلیون و چهار صد هزار تن رسیده است. در سال ۲۰۱۹ با افزایش تولید نیکل که اندونزی نقش بهسزایی در آن داشت، افزایش تجارت کنسانتره نیکل نیز اتفاق افتاد و نسبت به سال ۲۰۱۸ با رشد ۱۶ درصدی به ۶۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسید.
در سال ۲۰۲۲ برای تجارت کنسانتره نیکل کمترین مقدار رقم خورده است. این افت در نتیجه سیاست‌های صادراتی اندونزی و هم‌چنین جنگ اوکراین که موجب کاهش تولید نیکل در این دو کشور به‌عنوان قطب‌های بزرگ تولید و مصرف کنسانتره نیکل اتفاق افتاد که اثر عمیقی بر تجارت کنسانتره نیکل گذاشت. در سال ۲۰۲۰ نیز تجارت کنسانتره نیکل با افت بی‌سابقه ۱۸ میلیون تنی نسبت به سال قبل، برابر با ۴۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن ثبت شده است که عامل اصلی کاهش به وقوع پیوسته، همه‌گیری کووید- ۱۹ بود.
اندونزی برای توسعه صنعت داخلی خود، سیاست‌هایی را برای محدود کردن صادرات سنگ نیکل اجرا کرده است؛ محدودیت صادراتی این کشور، نااطمینانی‌های خاصی را برای عرضه جهانی نیکل ایجاد کرده است. از سوی دیگردر سال ۲۰۲۲، جنگ اوکراین باعث آشفتگی در بازار تجارت نیکل شد که انقباض عرضه نیکل در اروپا را تشدید کرد. به‌طور کلی پیش‌بینی می‌شود در آینده برای رسیدن به کربن صفر، تقاضا و رقابت برای نیکل با توجه به کاربرد این فلز در باتری و ماشین‌‌های هیبریدی افزایش خواهد یافت.
نگاهی به واردات و صادرات کشورهای برتر
همان‌طور که در نمودار ۲ قابل مشاهده است، بزرگ‌ترین کشورهای واردکننده کنسانتره نیکل چین، کره جنوبی، ژاپن، اوکراین و مقدونیه شمالی هستند و در صادرات کشورهای فیلیپین، کالدونیا، گوآتمالا و ساحل عاج سهم بهسزایی دارند؛ دو کشور فیلیپین و چین با اختلاف بسیار محسوس با سایر کشورها در قله صادرات و واردات کنسانتره نیکل قرار دارند.
حدود ۷۰ درصد از نیکل تولید شده در جهان، به‌منظور تولید فولاد زنگ نزن، تبدیل به فرونیکل می‌شود. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد زنگ نزن در جهان، با میانگین واردات کنسانتره نیکل به‌مقدار بیش از ۴۵ میلیون تن در بازه ۵ ساله بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در رده اول واردکنندگان جهانی قرار دارد و بیش از سه چهارم از کل سهم واردات را به خود اختصاص داده است. نکته حایز اهمیت آن‌که واردات این کشور طی بازه مورد بررسی کاهش ۴ درصدی را تجربه کرده است؛ البته در سال ۲۰۲۰ چین تحت تاثیر بیماری کووید-۱۹ قرار گرفت و شوک عظیمی به واردات کنسانتره نیکل این کشور وارد شد و با کاهش چشمگیری به میزان ۳۹.۲ میلیون تن رسید که حدود ۱۶.۹ میلیون تن از سال ۲۰۱۹ کمتر بود.
در سال ۲۰۲۲ چین عمده کنسانتره نیکل خود را از فیلیپین، کالدونیا و ساحل عاج تامین کرده است. واردات کنسانتره نیکل چین در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۳.۵ میلیون تنی نسبت به سال ۲۰۲۱ به میزان ۴۰ میلیون تن بود که در نتیجه تصمیمات دولت اندونزی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده کنسانتره نیکل به چین در سال‌های اخیر، برای ممنوعیت صادرات سنگ و کنسانتره نیکل و افزایش تعرفه‌های صادراتی رخ داد.
کره جنوبی و ژاپن با اختلاف بسیار زیاد بعد از چین، با سهم حدودا یکسان دیگر واردکنندگان بزرگ کنسانتره نیکل به‌شمار می‌روند. واردات کنسانتره نیکل کره جنوبی در ۵ سال گذشته روندی تقریبا ثابتی را دنبال کرده است و با کاهش حدود ۷۰۰ هزار تنی واردات کنسانتره نیکل از ۳.۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ به ۲.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ رسیده است. ژاپن روند پرتلاطم‌تری را طی کرده و بیشینه واردات حدود ۳.۸ میلیون تنی را در سال ۲۰۱۹ و کمینه مقدار حدود ۲.۵ میلیون تنی را در سال ۲۰۲۲ ثبت کرده است.
اوکراین نیز به مانند سه کشور پیشین به‌واسطه فعالیت نسبتا گسترده در حوزه تولید انواع فولاد، در کنار واردکنندگان بزرگ نیکل به‌چشم می‌خورد. نکته قابل توجه در خصوص واردات کنسانتره نیکل اوکراین این است که در سال ۲۰۲۲ با افت ناگهانی حدود ۳۴۷ هزار تن کنسانتره نیکل وارد کرده است که این کاهش به سبب جنگ اوکراین با روسیه اتفاق افتاده است.
همان‌طور که انتظار می‌رود، بازار صادراتی کنسانتره نیکل در دست کشورهایی است که از ذخایر و تولید معدنی مناسبی برخوردار هستند؛ البته عدم فعالیت چشم‌گیر در زمینه تولید فولاد زنگ نزن نیز موجب شده تا این کشورها عمده تولید خود را صادر کنند و در صورت ورود کشورهای صادرکننده کنسانتره نیکل به حوزه تولید این نوع فولاد، ریسک بزرگی به واردکنندگان نیکل تحمیل خواهد شد.
فیلیپین بزرگ‌ترین صادرکننده کنسانتره نیکل در بازه ۵ ساله بین ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ بوده است؛ به‌طوری که هر ساله بیش از نصف و به‌طور میانگین ۶۳ درصد از کل صادرات ۵ سال مذکور را به خود اختصاص داده است. این کشور در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۱۱ درصدی نسبت به سال قبل حدود ۳۸ میلیون تن صادرات کنسانتره نیکل را به ثبت رسانده است. کالدونیا به‌عنوان دیگر صادرکننده بزرگ، البته با اختلاف زیاد نسبت به فیلیپین، از ۶.۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ به ۶.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ رسیده است.
گواتمالا و ساحل عاج دیگر صادرکنندگان بزرگ کنسانتره نیکل در جهان به‌شمار می‌رود که هر یک به‌ترتیب و به‌طور میانگین در ۵ سال مورد بررسی، ۳ و ۱ درصد از بازار کنسانتره نیکل در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. در بازه زمانی مورد بررسی به‌طور مجموع حدود ۲.۷ میلیون تن صادرات کنسانتره نیکل داشتند. در این بین ساحل‌عاج در سال‌های اخیر با رشد چشم‌گیر تولید و صادرات در بین کشورهای بزرگ صادرکننده قرار گرفته و در سال‌های دورتر کمتر نشانی از این کشور در بین صادرکنندگان کنسانتره نیکل به چشم می‌خورد.