قلع، فلزی تقریبا کمیاب در زمین بوده و حد اقل نیمی از کشورهای دارای معادن قلع فعال و بزرگ‌ترین آن‌ها در آسیای شرقی واقع شده‌اند. طبیعتا سالانه بالاترین میزان تولیدات قلع در جهان در اختیار این کشورها قرار دارد. مجموع تولید جهانی قلع در سال ۲۰۲۲، معادل ۳۱۰ هزار تن قلع محتوی بوده است.
چین و اندونزی با در اختیار داشتن بزرگ‌ترین معادن قلع جهان، با تولید به‌ترتیب ۹۵ هزار تن و ۷۴ هزار تن قلع محتوی، رتبه‌های اول و دوم تولید قلع را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص داده‌اند. به علاوه میانمار، پرو و برزیل نیز از جمله تولیدکنندگان بزرگ قلع پس از چین و اندونزی در دنیا هستند. همچنین پرو و اندونزی بالاترین نرخ بهرهبرداری از ذخایر قلع را در سال ۲۰۲۲ در اختیار دارند.
قلع یکی از قدیمی‌ترین فلزات شناخته شده در پوسته کره زمین است و از حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد در ساخت وسایل برنزی کاربرد داشته است. این فلز تقریبا کمیاب بوده و تنها حدود ۳۵ کشور در دنیا دارای معادن قلع هستند که حد اقل نیمی از آن‌ها در آسیای شرقی واقع شده‌اند. عنصر قلع (Tin) با علامت اختصاری Sn در جدول تناوبی قرار دارد. این فلز ۴۹امین عنصر فراوان پوسته زمین بوده و حدود ۰.۰۰۱ درصد از سهم پوسته زمین را به خود اختصاص داده است.
شکل اولیه قلع به‌صورت سنگ معدنی است که پس از استخراج و انجام کارهای لازم، آماده مصرف می‌شود. قلع فلزی نرم، ضعیف، چکش‌خوار و انعطاف‌پذیر است و رنگی مابین سفید و نقره‌ای دارد. این عنصر دارای مقاومت بالایی در برابر فرسایش است و اکسید نمی‌شود از این رو گزینه مناسبی به‌عنوان پوشش در انواع مواردی است که اکسیدشدگی بالایی دارند.
این فلز مقاومت متوسطی در برابر خوردگی دارد و اسید و بازهای ضعیف در آن اثر نمی‌گذارند و همچنین نسبت به خوردگی توسط آب مقاوم است و در صورت قرار گرفتن در معرض اسید و بازهای قوی و نمک‌های اسیدی، به راحتی وارد واکنش شده و به اکسید قلع تبدیل می‌شود که به آن نمک قلع هم گفته می‌شود. همچنین دارای دو ساختار آلتروپ به نام‌های قلع آلفا (قلع سفید) و قلع بتا (قلع خاکستری) است.
قلع به دلیل مقامت خوب در برابر فرسایش، به‌عنوان روکش محافظ فلزات در برابر فرسایش مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین صنایع غذایی، ساخت تجهیزات برنز و برنج، لحیم‌کاری، شیشه‌سازی، صنعت برق و صنعت نساجی از جمله سایر کاربردهای قلع هستند.
بزرگ‌ترین معادن قلع جهان
بیشترین میزان ذخایر معدنی قلع در جنوب شرقی آسیا واقع شده است که به‌تبع آن بیشترین میزان تولید جهانی قلع نیز در این ناحیه صورت می‌گیرد. بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، در سال ۲۰۲۲ کل ذخایر معدنی قلع در دنیا ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تن قلع محتوی بوده و چین با در اختیار داشتن ۲۲درصد از ذخایر قلع دنیا معادل یک میلیون و صد هزار تن قلع محتوی، بیشترین میزان قلع جهان را دارا است. پس از چین اندونزی با ۱۶ درصد و به اندازه ۸۰۰ هزار تن، میانمار با ۱۴ درصد و به اندازه ۷۰۰ هزار تن، استرالیا با ۱۱ درصد و به‌اندازه ۵۶۰ هزار تن و برزیل با ۹ درصد و به اندازه ۴۲۰ هزار تن از ذخایر قلع موجود در جهان، غنی‌ترین کشورها از نظر ذخایر قلع هستند و سایر کشورها، تنها ۲۷ درصد از قلع موجود در پوسته زمین را در اختیار دارند.
با توجه به نمودار ۱، تولید جهانی قلع طی ۵ سال گذشته روند ثابتی نداشته و یک دوره کاهش و سپس افزایش داشته است. بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS) تولید جهانی قلع در سال ۲۰۱۸ بر اساس قلع محتوی ۳۱۶ هزار تن بوده است. این مقدار در سال ۲۰۱۹ به ۳۱۰ هزار تن کاهش پیدا کرده است. به‌علاوه با همه‌گیری کووید- ۱۹ در سال ۲۰۲۰، تولید جهانی قلع به ۲۷۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.
همچنین در طول این سال کارخانه‌های ذوب در چین به‌دلیل همه‌گیری کووید- ۱۹ به صورت موقت بسته شدند. اقدامات کاهشی مرتبط، اعتصابات رانندگان کامیون در اسپانیا، کمبود کانتینر حمل و نقل و محدودیت‌های مرزی باعث ایجاد اختلالات گسترده‌ای در ارسال کنسانتره قلع در دنیا شد و به این ترتیب محدودیت‌های حاصل، عرضه قلع را دشوار کرد. پس از پایان همه‌گیری کووید- ۱۹ و رفع محدودیت‌های ایجاد شده، تولید قلع در سال ۲۰۲۱ به ۳۰۰ هزار تن افزایش یافت. این مقدار در سال ۲۰۲۲ به ۳۱۰ هزار تن رسیده است.
تولیدکنندگان برتر قلع در ۵ سال گذشته
با توجه به داده‌های جمع‌آوری شده از سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS) و با مشاهده نمودار ۲ چین و اندونزی رتبه‌های اول و دوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قلع را در ۵ سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۲۰۱۸ چین با تولید ۹۰ هزار تن قلع محتوی، اندونزی ۸۵ هزار تن، میانمار ۵۴ هزار تن، پرو ۱۸ هزار و ۶۰۰ تن و برزیل ۱۷ هزار و ۱۰۰ تن، به‌عنوان ۵ کشور برتر تولید کنندگان قلع بودند.
در سال ۲۰۱۹ با همه‌گیری کووید- ۱۹ و ایجاد محدودیت‌های تولید و توزیع قلع و بسته شدن موقتی کارخانه‌ها در این دوره، تولیدات قلع کشورها با روند کاهشی مواجه شده و تولیدکنندگان برتر، همانند سال ۲۰۱۸ باقی ماندند. همچنین این روند کاهشی در سال ۲۰۲۰ ادامه یافت و ترتیب رتبه‌بندی تولیدکنندگان همانند سال پیش تکرار شد.
در سال ۲۰۲۱ چین، اندونزی، پرو، میانمار و برزیل به‌ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم تولیدکنندگان برتر را به خود اختصاص دادند و پرو در این سال از توانست از میانمار پیشی بگیرد. نهایتا در سال ۲۰۲۲ چین با تولید ۹۵ هزار تن قلع محتوی همانند سال‌های پیشین، در رتبه اول، اندونزی با ۷۴ هزار تن در رتبه دوم، میانمار با ۳۱ هزار تن در رتبه سوم، پرو با ۲۹ هزار تن در رتبه چهارم و برزیل با ۱۸ هزار تن در رتبه پنجم قرار گرفت.
نرخ بهرهبرداری از ذخایر قلع کشورهای برتر
در نمودار ۳ نسبت تولید به ذخایر ۵ کشور برتر تولیدکننده قلع در سال ۲۰۲۲ به‌همراه سایر کشورها نشان داده شده است. همانطور که از این نمودار مشخص است، در سال ۲۰۲۲ پرو با در اختیار داشتن ۱۹.۳۳ درصد از نرخ بهرهبرداری از ذخایر قلع، بالاترین میزان این نسبت را دارا است. پس از آن اندونزی با ۹.۲۵ درصد، چین با ۸.۶۳ درصد، میانمار با ۴.۴۲ درصد و برزیل با سهم ۴.۲۸ درصد به‌ترتیب در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند. همچنین سایر کشورها دارای ۳.۶۴ درصد از نرخ بهرهبرداری از ذخایر قلع را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص داده‌اند.
همانطور که در نمودار ۳ مشخص است، پرو بالاترین نرخ بهرهبرداری از ذخایر قلع را به خود اختصاص داده‌است. پرو در سال ۲۰۱۸ دارای میزان ذخایر و تولید به‌ترتیب ۱۰۵ هزار تن و ۱۸ هزار و ۶۰۰ تن قلع محتوی بوده‌است. پس از پایان همه‌گیری کووید- ۱۹ و افزایش سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات و تولید در سال ۲۰۲۱، میزان ذخایر و تولید قلع پرو به‌ترتیب به ۱۴۰ هزار تن و ۳۰ هزار تن بر اساس قلع محتوی افزایش یافت. همچنین این مقادیر در سال ۲۰۲۲ به‌ترتیب به ۱۵۰ هزار تن و ۲۹ هزار تن قلع محتوی رسیدند.
بخش قابل توجهی از ذخایر معدنی این کشور مربوط به معدن بزرگ San Rafael به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن قلع در آمریکای جنوبی و سومین معدن بزرگ قلع در جهان است. تولید قابل توجه این معدن در کنار سهم زیاد آن از مجموع ذخایر این کشور موجب شده تا نرخ بهرهبرداری قابل توجهی برای پرو ثبت شود. با این حال تداوم سرمایه‌گذاری‌های اکتشافی و اکتشافات، موجب حفظ سطح ذخیره این معدن و مجموع ذخایر معدنی قلع پرو شده است.