برزیل با در اختیار داشتن ۱۶ درصد از ذخایر سنگ آهن جهان، دومین کشور غنی از ذخایر سنگ آهن و همچنین رتبه دوم تولید سنگ آهن در دنیا است و شرکت برزیلی Vale، رتبه اول تولید سنگ آهن در میان شرکت‌ها را به‌خود اختصاص داده است.
برزیل با میانگین صادرات ۲۲ درصد از سنگ آهن جهان در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲، دومین تامین‌کننده عمده سنگ آهن در دنیا به‌شمار می‌آید. همچنین چین با اختصاص ۶۶ درصد از کل صادرات سنگ آهن برزیل در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به خود، بزرگ‌ترین مشتری سنگ آهن برزیل است. به‌ترتیب مالزی، ژاپن، عمان، کره جنوبی و بحرین از جمله بزرگ‌ترین واردکنندگان بزرگ سنگ آهن برزیل هستند.
سنگ آهن (Iron Ore) از جمله فراوان‌ترین سنگ‌های موجود روی زمین است و حدود ۵ درصد از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. همچنین آهن اصلی‌ترین عنصر سازنده هسته بیرونی و درونی زمین و چهارمین عنصر متداول در پوسته زمین است. این ماده معدنی به‌دلیل مقاومت بالا، سهولت در فرآوری و فراوانی معادن استخراج آن، از اهمیت بالایی برخوردار است. این سنگ که در واقع دارای رگه‌های آهن است، از معادن استخراج می‌شود و پس از فرآوری و خالص‌سازی، جهت تولید انواع محصولات آهنی و فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کانی‌های معدنی رایج سنگ آهن عبارت از هماتیت ((Fe۲O۳ و مگنتیت (Fe۳O۴) است. کانسارهای آهن در سنگ‌های رسوبی و ماگمایی یافت می‌شوند و کانسارهای آهن رسوبی ۹۰ درصد ذخیره آهن دنیا را شامل می‌شوند. اصلی‌ترین کاربرد سنگ آهن در تولید فلز آهن و فولاد است و حدود ۹۸ درصد از استخراج این ماده معدنی در جهان به‌منظور تولید فولاد جهت مصرف در توسعه زیرساخت‌ها، راه‌سازی، حمل و نقل، راه‌آهن، ماشین‌آلات و … انجام می‌شود.
این سنگ معدنی در حدود ۵۰ کشور جهان استخراج می‌شود و استرالیا و برزیل به‌ترتیب دارای بزرگ‌ترین ذخایر معدنی سنگ آهن در جهان هستند. همچنین استرالیا و برزیل عمده‌ترین تامین کنندگان سنگ آهن در دنیا هستند و چین بزرگ‌ترین واردکننده این ماده معدنی در دنیا به‌شمار می‌آید.
برزیل دومین کشور غنی از سنگ آهن
برزیل، با مساحت حدود ۸.۵ میلیون کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین کشور آمریکای لاتین و نیز پنجمین کشور بزرگ جهان است. در حوزه معدن، برزیل یکی از ۵ تولیدکننده بزرگ مواد معدنی در جهان است. استخراج مواد معدنی در برزیل مشتمل بر سنگ آهن، مس، طلا، آلومینیوم، منگنز، قلع، نیوبیوم و نیکل است. همچنین بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده سنگ آهن در جهان در سال ۲۰۲۱ شرکت Vale، با تولید ۳۱۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تن سنگ آهن، در برزیل قرار دارد. لازم به ذکر است که ۸۰ درصد از شرکت‌های فعال در حوزه صنعت و معدن در برزیل، زیرمجموعه این شرکت قرار دارند.
بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، در سال ۲۰۲۲ کل ذخایر معدنی سنگ آهن در جهان ۱۸۰ میلیارد تن و کل ذخایر آهن محتوی ۸۵ میلیارد تن است. برزیل با در اختیارداشتن ۱۶ درصد از ذخایر سنگ آهن و ۱۶ درصد از تولید سنگ آهن جهان در سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ دومین کشور غنی از ذخایر سنگ آهن جهان به‌شمار می‌آید. همچنین برزیل با اختصاص میانگین ۲۲ درصد از صادرات سنگ آهن جهان به‌خود، در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ دومین کشور تامین‌کننده عمده سنگ آهن در دنیا است.
در نمودار ۱ روند تولید سنگ آهن در برزیل در بازه زمانی ۵ ساله ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ ارایه شده است. همانطور که در این نمودار مشخص است، تولید سنگ آهن در برزیل در سال ۲۰۱۹ با رشد ۴.۳۴ درصدی نسبت به سال پیشین خود همراه بوده است و تناژ تولید در این سال به ۴۸۰ میلیون تن افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۰ با همهگیری کووید -۱۹ و کاهش تولید و مصرف جهانی فولاد، تولید سنگ آهن توسط برزیل با کاهش چشمگیر ۱۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ مواجه شد و میزان تولید سنگ آهن در این سال به ۴۰۰ میلیون تن کاهش یافت. این روند کاهشی در سال ۲۰۲۱ با توجه به وقوع جنگ روسیه و اوکراین، ادامه یافت و تولید سنگ آهن در این سال کاهشی ۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ داشت. در سال ۲۰۲۲ میزان تولید سنگ آهن با افزایش ۷.۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ به ۴۱۰ میلیون تن رسید.
پیش‌تازی چین در واردات سنگ آهن از برزیل
تجارت سنگ آهن برزیل در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در نمودار ۲ ارایه شده است.
با توجه به نمودار ۲ صادرات سنگ آهن برزیل در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ روندی ثابت نداشته است. همانطور که در نمودار ۲ مشخص است، چین با اختلافی چشمگیر، بزرگ‌ترین واردکننده سنگ آهن از برزیل است. در سال ۲۰۱۹ با شروع همهگیری کووید -۱۹ در چین و کاهش ساخت‌وسازها، میزان صادرات سنگ آهن برزیل کاهش یافت.
با ادامه همهگیری کووید -۱۹ این روند کاهشی تا سال ۲۰۲۰ ادامه داشت. در سال ۲۰۲۱ با پایان همهگیری کووید -۱۹ صادرات سنگ آهن توسط برزیل با افزایش ۴ درصدی نسبت به سال پیشین خود، به ۳۵۷ میلیون تن رسید. همچنین صادرات سنگ آهن برزیل در سال ۲۰۲۲ با وقوع جنگ روسیه و اوکراین حدود ۳ درصد نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش یافت و به ۳۴۴ میلیون تن رسید.
همانطور که در بخش قبل ذکر شد، برزیل میانگین ۲۲ درصد از صادرات سنگ آهن جهان را در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به‌خود اختصاص داده است. چین به‌تنهایی با اختصاص میانگین ۶۶ درصد از صادرات سنگ آهن برزیل به‌خود، بزرگ‌ترین واردکننده سنگ آهن برزیل به‌شمار می‌آید. پس از چین، مالزی، ژاپن، عمان، بحرین و کره جنوبی عمده‌ترین واردکنندگان سنگ آهن برزیل در بازه زمانی فوق بوده‌اند. همچنین سایر کشورهای جهان حدود ۱۷ درصد از سنگ آهن برزیل را در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ خریداری کرده‌اند.
مقدار واردات سنگ آهن از برزیل توسط چین، مالزی، ژاپن، عمان، بحرین و کره جنوبی در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ روند ثابتی نداشته است. در سال ۲۰۱۹ با شروع همهگیری کووید -۱۹ در چین، میزان واردات سنگ آهن این کشور از برزیل با کاهش ۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۸ به ۲۰۸ میلیون تن رسید. این مقدار در سال ۲۰۲۰ با افزایش چشمگیر ۱۹ درصدی نسبت به سال پیشین خود به ۲۴۷ میلیون تن رسید. همچنین میزان واردات سنگ آهن از برزیل توسط چین در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ روندی نزولی داشته است.
مالزی به‌عنوان رتبه دوم در میان واردکنندگان سنگ آهن برزیل، در سال ۲۰۱۹ وارات خود از برزیل را با افزایش ۲۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۸ به حدود ۲۸ میلیون تن رساند. این مقدار در سال ۲۰۲۰ با همهگیری کووید -۱۹ حدود ۱۸ درصد کاهش یافت و این روند نزولی تا سال ۲۰۲۲ ادامه یافت. همچنین واردات سنگ آهن برزیل توسط ژاپن در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ روندی نزولی داشت و در سال ۲۰۲۱ این مقدار با افزایش ۱۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۳ میلیون تن رسید. لازم به ذکر است که در سال ۲۰۲۲ واردات این کشور از برزیل مجددا وارد سیری نزولی شد و مقدار واردات ژاپن به ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کاهش یافت. واردات سنگ آهن برزیل توسط بحرین، عمان و کره جنوبی در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ روند مشابهی را طی کرده است. این میزان در سال ۲۰۲۰ با همهگیری کووید -۱۹ کاهش یافت و پس از آن تا سال ۲۰۲۲ جریانی صعودی داشته است.