فروآلیاژها در صنعت فولاد سازی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند به‌طوری که صنعت فولادسازی و سایر صنایع فلزی دیگر بدون فروآلیاژها هیچگونه تولیدات و خروجی نخواهند داشت و با توجه به رشد این صنعت تقاضای فروآلیاژها در سطح جهانی رو به افزایش است، به همین دلیل نوسانات آن در بازار جهانی اهمیت ویژه‌ای دارد.
بررسی‌ها نشان میدهد از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ واردات فروآلیاژهای فولاد سازی ازمبدا آفریقای جنوبی به کشورهایی مانند آمریکا و آلمان طی سال‌های اخیرکاهش پیدا کرده است. این در حالی است که در این بازار نیاز به این فروآلیاژها کاهش پیدا نکرده است.می‌توان یکی از عوامل موثر در کاهش صادرات فروآلیاژها را افزایش صادرات کانسنگ منگنز در نظر گرفت.
فروآلیاژ به آلیاژهای آهن با درصد بالایی از یک یا چند عنصر مانند منگنز (Mn)، آلومینیوم (Al) یا سیلیسیم (Si) گفته می‌شود. فروآلیاژها در کوره‌‌های قوس الکتریکی طی یک واکنش کربوترمیک، تولید می‌‌شوند. در این واکنش‌‌ها، اکسیدهای موجود در مواد اولیه، در حضور آهن و توسط کربن و مونوکسید کربن حاصل از سوختن جزئی زغال، احیا شده و فروآلیاژ تولید می‌شود.
برای تولید هر نوع از فروآلیاژ که حاوی عنصر آلیاژی مورد نظر باشد، از کانسنگ اکسیدی فلز مورد نظر استفاده می‌شود و فرآیند تولید صورت می‌گیرد. فروآلیاژها در صنعت فولاد کاربرد ویژه‌ای دارند. مهم‌ترین فروآلیاژهایی که در فولادسازی مورد استفاده قرار میگیرند شامل فرومنگنز (Fe-Mn)، فروسیلیسیم (Fe-Si) و فروسیلیکومنگنز (Fe-Si-Mn) می‌شود. این فروآلیاژها خواص مکانیکی و فیزیکی فولاد را بهبود بخشیده و به آن استحکام و عملکرد بهتری میدهند.
آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده منگنز در جهان
هر کدام ازاین فروآلیاژها با توجه به نوع کاربرد آن‌ها در فولادسازی مزایا و معایب ویژه‌ای دارند؛ به‌طور مثال مصرف فروسیلیکومنگنز به‌دلیل آنکه عموما قیمت پایین‌تری نسبت به فرومنگنز دارد، از نظر اقتصادی با صرفه‌تر است و از جمله فروآلیاژهایی است که امکان جایگزینی آن با فرومنگنز و فروسیلیسیم وجود دارد. این در حالی است که کاربرد فروسیلیسیم و فرومنگنز به‌صورت جداگانه در صنعت فولادسازی آسان‌تر است، گرچه از لحاظ قیمت صرفه اقتصادی کمتری دارند.
در فرایند فولادسازی از ترکیب منگنز و سیلیسیم به‌عنوان اکسیدکننده برای افزایش دوام فولاد و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی استفاده می‌شود. از این رو منگنز یکی از عناصر مهم در بازار فروآلیاژها است و در صنعت فولادسازی جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به دادههای سازمان زمینشناسی ایالت متحده (USGS) کشور آفریقای جنوبی در سال‌های اخیر رتبه نخست تولید منگنز در جهان را به خود اختصاص داده است و در بازار تجارت فروآلیاژهای فولادسازی، به‌عنوان صادرکننده این محصول، جایگاه مهمی دارد.
در نمودار ۱ صادرات انواع فروآلیاژهای مورد استفاده در فولادسازی از جمله فرومنگنز ، فروسیلیسیم و فروسیلیکومنگنز طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ ارایه شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۶ روند صادرات فروآلیاژها از آفریقای جنوبی افزایشی است و از سال ۲۰۱۶ صادرات این کشور با روند کاهشی روبه‌رو شده است. سهم فرومنگنز از فروآلیاژهای دیگر (فروسیلیسیم و فروسیلیکومنگنز) در این روند کاهشی بیشتر بوده‌است؛ فرومنگنز به‌طور میانگین در ۱۰ سال گذشته ۷۰ درصد صادرات آفریقای جنوبی را از بین فروآلیاژهای مورد بررسی به خود اختصاص داده است که از این میزان سهم فرومنگنز پر کربن دو سوم ارزیابی شده‌است. از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ سهم فرومنگنز از۹۰ درصد به ۴۴ درصد کاهش پیدا کرده است. در سال ۲۰۲۲ با افزایش صادرات فرومنگنز آفریقا جنوبی، سهم آن به ۷۴ درصد رسید. با توجه به نیاز روز افزون بازار جهانی به فروآلیاژها و نقش اساسی آن‌ها در صنعت فولادسازی، کاهش صادرات آفریقای جنوبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان فروآلیاژها به عوامل مختلفی بستگی دارد که نیاز به بررسی بیشتری دارد.
کاهش صادرات فروآلیاژهای فولادسازی از آفریقای جنوبی
با توجه به نمودار ۲ میزان صادرات فروآلیاژهای فولادسازی در ۱۰ سال اخیر با روند کاهشی روبه‌رو شده است، در حالی که میزان صادرات آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۵ به بیشتر از یک میلیون تن رسید و از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۱ روند آن کاهشی شد. همانطور که مشاهده می‌شود صادرات فروآلیاژهای مورد استفاده در فولادسازی از آفریقای جنوبی، در سال ۲۰۲۲ به دلیل صادرات به فرانسه با جهش روبه‌رو شد.
همانطور که در نمودار ۲ مشخص است، کشور آمریکا سهم بسیار قابل توجهی از واردات فروآلیاژهای آفریقای جنوبی را به خود اختصاص داده است. آمریکا به‌طور میانگین بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، سالانه بالغ بر ۱۸۰ هزار تن از انواع فروآلیاژهای فولادسازی را از مبدا آفریقای جنوبی وارد کرده‌است. طبق بررسی‌های انجام شده در ۱۰ سال اخیر سهم آفریقای جنوبی در بازار آمریکا با کاهش روبه‌رو شده و در سال ۲۰۲۲ به ۱۳۰ هزار تن کاهش پیدا کرد. بر اساس ارزیابی‌های آتورپات، در سال ۲۰۱۴ فروآلیاژهای آفریقای جنوبی، سهمی ۳۰ درصدی در بازار وارداتی فروآلیاژهای مذکور در آمریکا داشته که این میزان در سال ۲۰۲۲ به ۱۳ درصد کاهش پیدا کرد. سهم فروآلیاژهای فولادسازی آفریقای جنوبی در بازار آلمان نیز با کاهش روبه‌رو بود؛ به‌طوری که از ۲۰ درصد بازار وارداتی این کشور در سال ۲۰۱۴ به کمتر از ۱۰ درصد در سال۲۰۲۲ کاهش پیدا کرد.
بررسی‌ها نشان داد که بیشتر تغییرات صادرات فروآلیاژهای فولادسازی از آفریقای جنوبی مرتبط با فرومنگنز بوده‌است. آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده کانسنگ منگنز در جهان به‌حساب می‌آید به‌طوری که با توجه به ارزیابی‌های صورت‌گرفته توسط آتورپات در سال ۲۰۲۲ سهم آفریقای جنوبی از بازار جهانی کانسنگ منگنز بیش از ۶۰ درصد بوده‌است و طی ۱۰ سال اخیر این سهم به‌طور متوسط افزایش داشته است. با توجه به نمودار ۲ طی سال‌های اخیر صادرات فروآلیاژهای فولادسازی آفریقای جنوبی روند کاهشی داشته است. بررسی و مقایسه روند صادرات فروآلیاژها و کانسنگ منگنز آفریقای جنوبی، نشان‌دهنده این احتمال است که احتمالا صادرات کانسنگ منگنز به تدریج جایگزین صادرات فرومنگنز شده است.
فروآلیاژها در صنعت فولادسازی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند و با توجه به رشد روز افزون این صنعت، نیاز به فروآلیاژها افزایش می‌یابد و طبعا این امر موجب افزایش صادرات می‌شود. با وجود نیاز جهانی، صادرات فروآلیاژهای فولادسازی از آفریقای جنوبی کاهش پیدا کرده است. می‌توان یکی از دلایل این کاهش صادرات را تغییر رویکرد صادرکنندگان کشور آفریقای جنوبی در نظر گرفت. کاهش صادرات فروآلیاژها به ویژه فرمنگنز آفریقای جنوبی طی سال‌های اخیر، می‌تواند ناشی از فروش کانسنگ منگنز به‌جای فرومنگنز باشد. می‌توان با بررسی روند واردات کانسنگ منگنز به کشورهای بزرگ تولید کننده فولاد در سطح جهانی به اطلاعات بیشتری در این زمینه دست پیداکرد.
محصولاتی که از کانسنگ منگنز به دست می‌آید شامل فروسیلیکومنگنز، فرو منگنز و فروسیلیسیم می‌شود. همانطور که قبلا اشاره شد تولید فروسیلیکومنگنز از لحاظ اقتصادی با صرفه‌تر است و نیازی به استخراج سیلیس از کانسنگ منگنز ندارد و طبعا هزینه کمتری برای تولیدکننده در بر خواهد داشت. همچنین استفاده از این فروآلیاژ در فرایند فولادسازی، مزیت تامین توامان ۲ عنصر منگنز و سیلیسیم را دارد. با ترکیب این دو، فولادسازان می‌توانند خواص اکسید‌زدایی را برای افزایش دوام فولاد به حداکثر برسانند.