بزرگترین صادرکنندگان کانسنگ منگنز جهان طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ به ترتیب آفریقای جنوبی، گابون و استرالیا بودهاند. آفریقای جنوبی بهعنوان بزرگترین تولیدکننده سنگ منگنز جهان، بهطور میانگین در ۱۰ سال اخیر بیش از ۵۷ درصد از بازارتجارت سنگ منگنز جهان را در دست داشتهاست.
بررسیهای انجام شده نشان میدهد، صادرات کانسنگ منگنز آفریقای جنوبی طی ۱۰ سال اخیر افزایش چشمگیری داشتهاست. بهطوری که میزان صادرات منگنز آفریقای جنوبی از ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۲۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ رسیدهاست. چین بهعنوان بزرگترین واردکننده منگنز معدنی، سهم قابل توجهی از عرضه منگنز آفریقای جنوبی را به خود اختصاص دادهاست.
برخورداری از خواص فیزیکی و شیمیایی خاص و منحصر بهفرد منگنز باعث شده است که امروزه کاربرد منگنز در صنعت به شدت افزایش یابد و زمینههای مصرف این عنصر به میزان قابل توجهی توسعه یابند. عمده مصرف سنگ معدن استخراج شده از معادن دنیا در صنایع فولادسازی و تولید فروآلیاژهای فولادسازی است. فروآلیاژهای فرومنگنز و سیلیکومنگنز جهت استفاده در فولادسازی مصرف میشود و همچنین امکان استفاده از سنگ معدنی منگنز در فولادسازی بهطور مستقیم در روش کوره بلند نیز وجود دارد.
بر اساس اعلام سازمانهای بینالمللی، ذخایر قطعی منگنز جهان حدود ۸۱۰ میلیون تُن برآورد شدهاست که عمده آن در کشور آفریقای جنوبی قرار دارد. ذخایر قطعی منگنز آفریقای جنوبی حدود ۲۶۰ میلیون تُن برآورد شده است و پس از آن اوکراین و برزیل هر کدام با ۱۴۰ میلیون تُن در رتبه دوم قرار گرفتهاند. آفریقای جنوبی رتبه اول در صادرات سنگ منگنز را به خود اختصاص داده است؛ به گونهای که در سال ۲۰۲۲ بیش از ۶۰ درصد تجارت سنگ منگنز جهانی از آفریقای جنوبی تامین شدهاست.
چین بزرگترین وارد کننده سنگ منگنز آفریقای جنوبی
حجم جهانی صادرات منگنز در سال ۲۰۲۲ بیش از ۳۵ میلیون تُن بوده که سهم آفریقای جنوبی از این میزان ۲۲ میلیون تُن گزارش شده است. در نمودار ۱ روند صادرات کانسنگ منگنز آفریقای جنوبی طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ بررسی شده است. با توجه به نمودار ۱ روند صادرات منگنز معدنی آفریقای جنوبی طی ۱۰ سال اخیر صعودی بوده است، به گونهای که صادرات کانسنگ منگنز از ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۲۰ میلیون تُن در سال ۲۰۲۲ رسیده است. این در حالی است که میزان صادرات کانسنگ منگنز آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۲۲ میلیون تُن نیز رسیدهاست. بررسیها نشان میدهد چین بزرگترین مقصد صادراتی منگنز معدنی آفریقای جنوبی بودهاست بهطوری که در سال ۲۰۲۲ بیش از ۶۵ درصد از صادرات سنگ منگنز آفریقای جنوبی به چین انجام شده است این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ فقط ۵۴ درصد از سنگ منگنز صادراتی به مقصد چین بودهاست. همانطور که در نمودار ۱ مشاهده میشود، صادرات کانسنگ منگنز آفریقای جنوبی به مقصد چین افزایش داشتهاست و چین سهم قابل توجهی در این افزایش صادرات دارد.
با توجه به بررسیهای انجام شده توسط آتورپات طی ۱۰ سال اخیر واردات کانسنگ منگنز به چین روند افزایشی داشتهاست. همانطور که در نمودار ۲ مشاهده میشود، آفریقای جنوبی سهم قابل توجهی در بازار وارداتی منگنز معدنی چین دارد. آفریقای جنوبی در در سال ۲۰۱۳ سهم ۳۰ درصدی در بازار چین داشت که این میزان در سال ۲۰۲۲ به حدود ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد. بررسیها نشان میدهد بیشترین واردات منگنز معدنی به کشور چین پس از آفریقای جنوبی، از کشور گابون بودهاست.
میزان تولید و مصرف منگنز در چین
عیار کانسنگ منگنز تجارت شده، در رنج بسیار گستردهای قرار میگیرد؛ با این حال، متوسط عیار کانسنگ منگنز وارداتی به چین، عمدتا در سطح بیش از ۴۰ درصد فلز محتوی منگنز قرار دارد. نمودار ۳ میزان مصرف کانسنگ منگنز در کشور چین بر حسب فلز محتوی طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ را نشان میدهد. مصرف منگنز در چین از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۹ روند افزایشی داشته و در سال ۲۰۱۹ مصرف منگنز چین به بیش از ۱۵ میلیون تُن در سال رسیدهاست، ولی از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۲ میزان مصرف منگنز کاهش پیداکرده است. همانطور که در نمودار ۳ قابل مشاهده است بیشترین میزان منگنز مصرف شده در چین برای تولید فروآلیاژهای فولادسازی یعنی فرومنگنز و سیلیکومنگنز استفاده شده است. هر چند که منگنز علاوه بر صنایع فولادسازی در صنایع دیگر نیز کاربرد دارد، اما دادهها نشان میدهد بهطور میانگین سالانه بیش از ۷۰ درصد منگنز مصرف شده در چین برای تولید فرومنگنز و سیلیکومنگنز استفاده میشود. این امر سبب شده است تا در عمده سالهای مورد بررسی، روند واردات سنگ منگنز چین، تطابق نسبتا خوبی با روند حجم تولیدات فروآلیاژهای منگنزدار این کشور داشته باشد. با این حال، روند مصرف سنگ منگنز این کشور با تولیدات فروآلیاژهای منگنزدار آن از سال ۲۰۱۸ تفاوت پیدا کرد.
طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ اختلاف بین مصرف سنگ منگنز و تولیدات فروآلیاژهای منگنزدار در چین، تغییر چشمگیری نداشتهاست، اما از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ این اختلاف افزایش پیدا کردهاست. این افزایش اختلاف در تولیدات فروآلیاژهای منگنزدار و مصرف سنگ منگنز میتواند ناشی از افزایش مصرف سنگ منگنز در صنایع مختلف از جمله فولادسازی بهطور مستقیم باشد.
منگنز مصرفشده در چین علاوه بر تولید فروآلیاژهای فولادسازی کاربردهای دیگری نیز دارد. یکی از کاربردهایی که میتوان برای منگنز در نظر گرفت استفاده از کانسگ منگنز در فولادسازی به روش کوره بلند است. طی سالهای اخیر میزان مصرف منگنز در موارد دیگر به جز تولید فرومنگنز و سیلیکومنگنز افزایش زیادی داشته است که این اختلاف نشاندهنده مصارف دیگر منگنز بهصورت سنگ معدنی یا فلز منگنز در صنایع دیگر است.
یکی از محصولات تولید شده از کانسنگ منگنز، فلز منگنز خالص است. بررسیهای انجام شده در آتورپات بر روی میزان تولید فلز منگنز چین در سالهای اخیر نشان میدهد که سهم چین از تولید فلز منگنز خالص در جهان بیش از ۹۰ درصد بودهاست و تولید آن از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ کاهش چشمگیری داشته است؛ به طوری که از ۱.۷۳ میلیون تُن در سال ۲۰۱۷ به ۵۶۰ هزار تُن در سال ۲۰۲۲ کاهش پیدا کرده است. با توجه به افزایش مصرف منگنز در چین و کاهش تولیدات فلز منگنز، احتمال استفاده از کانسنگ منگنز بهصورت مستقیم در صنعت فولادسازی وجود دارد.