عوامل تاثیرگذار در تجارت گندله؛ نوسانات قیمت و حجم تولید فولاد

کشور‌های آفریقای جنوبی، برزیل و سوئد به ترتیب تامین‌کنندگان اصلی گندله جهانی طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ بوده‌اند. در سال ۲۰۲۲ حجم تجارت جهانی گندله نسبت به سال قبل از آن ۱۵ درصد کاهش داشت. سهم آفریقا به‌عنوان بزرگترین تامین‌کننده در این بازار در سال ۲۰۲۲ برابر با ۲۴ درصد بود.

بزرگترین واردکنندگان گندله در جهان کشورهای چین، آلمان، کانادا و ژاپن بودند. در سال ۲۰۲۲ تقاضا برای واردات گندله با کاهش همراه بود، بررسی‌ها نشان داد که تولید فولاد در کشورهای برتر وارد‌کننده گندله جهان در سال ۲۰۲۲ کاهش داشت و این امر در کاهش حجم واردات گندله در این سال تاثیر‌گذار بود. به‌طور کلی طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ حجم تجارت جهانی گندله کاهش داشت.

گندله سنگ آهن گلوله‌های آهنی کوچک با قطر ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر هستند که برای تغذیه واحد‌های کوره بلند (BF) و احیای مستقیم (DRI) مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. گندله سنگ آهن معمولا حاوی ۶۴ تا ۷۲ درصد آهن است که برای نتظیم خواص متالوژیکی آن با موادی مانند سنگ آهک، دلومیت و بنتونیت ترکیب می‌شود.

گندله سنگ آهن به‌عنوان ماده‌ اولیه برای فولاد سازی به جای کانه‌های آهن ریز‌دانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. نرمه‌های سنگ آهن، در فرآیند فولادسازی به روش کوره بلند و همچنین در کارخانه احیای مستقیم اختلال ایجاد می‌کنند، بنابراین نرمه‌های آهن را به‌صورت گندله در می‌آورند و به‌عنوان فرآورده میانی از معدن تا کوره‌های تولید آهن و فولاد در نظر گرفته می‌شود. صنعت فولادسازی با توجه به گسترش ساختمان‌سازی، رشد اقتصادی کشورها و رشد صنعت خودروسازی طی سال‌های آتی در حال رشد خواهد بود. با این وجود، عواملی مانند نوسانات قیمت سنگ آهن و در دسترس بودن محصولات جایگزین احتمالا مانع رشد بازار گندله طی سال‌های آتی خواهند شد. از دیگر عوامل تاثیر گذار در تقاضای وارداتی گندله سنگ آهن در کشورهای مختلف، تغییرات در حجم تولید فولاد و تاسیس واحد‌های جدید گندله‌سازی است. در صادرات گندله سنگ آهن کشورهای آفریقای جنوبی و برزیل حدودا نصف بازار تجارت جهان را در دست دارند.

تجارت جهانی گندله سنگ آهن

تجارت جهانی گندله سنگ آهن طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ به‌طور میانگین سالانه بیش از ۱۷۵ میلیون تن بوده‌است. با توجه به نمودار یک، روند تجارت گندله آهن دنیا کاهشی بود و از بیش از ۱۸۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به حدود ۱۵۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت. تجارت گندله در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل از آن ۱۵ درصد کاهش داشت که بیشترین کاهش در دوره مورد بررسی بود. بزرگ‌ترین صادرکنندگان گندله جهان در این دوره کشورهای آفریقای جنوبی، برزیل و سوئد بودند. حجم صادرات گندله سنگ آهن برزیل نسبت به دیگر صادرکنندگان این بازار کاهش بیشتری داشت و سهم برزیل در بازار تجارت جهانی گندله از ۲۵ درصد در سال ۲۰۱۳ به حدود ۱۳ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش پیدا کرده‌است. سهم کشور آفریقای جنوبی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده در این بازار طی سال ۲۰۲۲ برابر با ۲۴ درصد بود و طی این دوره تغییر زیادی نداشت.

با توجه به نمودار یک، سهم سایر کشورها به جز ۳ کشور اصلی از جمله آفریقای جنوبی، برزیل و سوئد در تامین گندله سنگ آهن طی این دوره افزایش داشت و از ۴۳ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۵۲ درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده بود. یکی از کشورهایی که طی این دوره حجم صادرات گندله خود را افزایش داد کشور هند بود؛ صادرات گندله سنگ آهن هند از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن افزایش یافت. کشور هند در سال ۲۰۲۲ سهم ۵ درصدی در این بازار داشت و جزو ۱۰ کشور برتر تامین‌کننده گندله جهان قرار گرفت. بیشترین صادرات گندله کشور هند در سال ۲۰۲۰ ثبت شد که حدود ۱۴ میلیون تن بود.

واردکنندگان گندله آهن جهان

طی این دوره کشور‌های چین، آلمان، ژاپن، کانادا و مصر بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان گندله سنگ آهن در جهان بوده‌اند. با توجه به نمودار ۲، حدود ۵۳ درصد از سهم واردات جهانی گندله به سایر کشورهای واردکننده به جز ۵ کشور برتر اختصاص داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حجم واردات گندله در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل از آن ۹ درصد کاهش داشت. به‌طور کلی حجم واردات طی این دوره کاهشی بود و از ۱۲۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به ۹۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت.

واردات گندله چین به‌عنوان بزرگترین واردکننده در جهان، طی این دوره نوسانی بوده و در سال ۲۰۲۰ به بیشترین مقدار خود یعنی حدود ۴۵ میلیون تن رسید، از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ روند واردات کاهشی شد و به ۱۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت. با توجه بررسی های انجام شده، تولید فولاد چین در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۵ و ۳ درصد کاهش داشت. از این رو یکی از عوامل کاهش واردات گندله در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده گندله جهان را می‌توان کاهش تولید فولاد و افزایش قیمت گندله طی این سال‌ها دانست. در سال ۲۰۲۲ حجم تولیدات فولاد در کشورهای دیگر وارد‌کننده از جمله آلمان، کانادا و ژاپن نیز کاهش داشت از این رو یکی از عوامل کاهش ۹ درصدی تقاضای وارداتی گندله می‌تواند به دلیل کاهش تولید فولاد توسط کشور‌های برتر وارد کننده باشد.

تقاضا برای واردات گندله سنگ آهن طی دوره مورد بررسی با کاهش همراه بود، این مورد می‌تواند تحت تاثیر عوامل متعددی باشد از جمله کاهش تولید فولاد در کشورهای اصلی واردکننده گندله، افزایش قیمت گندله و محصولات جایگزین گندله در صنعت فولادسازی باشد. یکی از مصارف اصلی گندله در فولادسازی به روش کوره بلند است و سینتر یکی از موادی است که امکان جایگزینی آن در این صنعت با گندله وجود دارد. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته مشخص گردید که گرایش به معامله سنگ‌آهن به‌صورت دانه‌بندی و کنسانتره که عمده مصرف آن برای تولید سینتر است، در سال‌های اخیر افزایش ‌یافته است و در مقابل حجم تجارت گندله کاهش‌یافته است. مصرف دیگر گندله تامین خوراک مورد نیاز جهت تولید آهن اسفنجی است. یکی از موارد جایگزین برای آهن اسفنجی مصرف قراضه آهن در کوره‌های الکتریکی است. با توجه به این موارد امکان کاهش تقاضا برای واردات گندله سنگ آهن وجود دارد.

با توجه به نمودار یک روند تجارت گندله آهن دنیا کاهشی بود و از بیش از ۱۸۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به حدود ۱۵۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت. تجارت گندله در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل از آن ۱۵ درصد کاهش داشت که بیشترین کاهش در دوره مورد بررسی بود.

با توجه بررسی‌های انجام شده، تولید فولاد چین در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۵ و ۳ درصد کاهش داشت. از این رو یکی از عوامل کاهش واردات گندله در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده گندله جهان را می‌توان کاهش تولید فولاد و افزایش قیمت گندله طی این سال‌ها دانست.