صنعت کشورها برای افزایش تولید ناخالص داخلی خود، نیازمند مصرف انرژی بیش‌تر هستند. امروزه سوخت‌های فسیلی یکی از مهم‌ترین منابع انرژی مورد نیاز صنعت و زندگی روزمره انسان‌ها است. پس روند نسبت کل انرژی عرضه شده به تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه یافته شامل آلمان، آمریکا، انگلستان، دانمارک در طول ۳۰ سال گذشته بررسی شده‌است.
افزایش تولید ناخالص داخلی کشور، به منزله افزایش تولید صنایع هر کشور است. از این‌رو بدیهی است که صنایع برای تولید بیش‌تر، نیازمند انرژی هستند که خود منجر به افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و انتشار بیش‌تر گازهای گلخانه‌ای می‌شود. این امر، اهمیت انتشار گاز گلخانه‌ای را در کشورهای توسعه یافته به‌منظور حفاظت از محیط زیست افزایش داده‌است.
یکی از مولفه‌های مورد نیاز در زندگی انسان‌ها و صنایع کشورها، انرژی و منابع آن است. منابع انرژی به ۲ دسته تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر تقسیم می‌شوند. سوخت‌های فسیلی شامل نفت، گاز و زغال‌سنگ، از منابع تجدیدناپذیر و انرژی‌های نوین شامل انرژی باد، آب و خورشید، از منابع تجدیدپذیر هستند. امروزه سوخت‌های فسیلی سهم مهمی در تولید انرژی دارند اما احتراق این سوخت‌ها، گازهای گلخانه‌ای ایجاد می‌کند. این گازها منجر به تغییرات آب و هوا و افزایش دمای متوسط جهانی می‌شوند. یکی از این گازها، کربن دی‌اکسید است که امروزه مورد توجه پژوهش‌گران محیط زیست و برخی صنایع کشورها قرار گرفته‌است.
افزایش تولیدات ناخالص داخلی یک کشور نیازمند مصرف انرژی بیش‌تر است و این امر مصرف سوخت‌های فسیلی را افزایش می‌دهد. با افزایش مصرف انرژی‌های حاصل از احتراق سوخت‌های فسیلی، انتشار گاز کربن دی‌اکسید افزایش می‌یابد. گفتنی است که در کشورهای توسعه یافته، کنترل میزان انتشار گاز کربن دی‌اکسید اهمیت بیش‌تری پیدا کرده‌است. برخی از این کشورها شامل ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان و دانمارک هستند.
نسبت عرضه انرژی به تولید ناخالص داخلی برخی کشورهای توسعه یافته
براساس آنچه که گفته شد، تولیدات ناخالص داخلی هر کشور می‌تواند بر مصرف و عرضه انرژی اثرگذار باشد. در سال ۲۰۲۲، ایالات متحده آمریکا با ۲۱ تریلیون دلار، بیش‌ترین تولید ناخالص داخلی را نسبت به کشورهای انگلستان، آلمان و دانمارک بدست آورد. آلمان، انگلستان و دانمارک نیز به ترتیب بیش‌ترین تولیدات ناخالص داخلی را در سال ۲۰۲۲ ثبت کردند. نمودار ۱ بیان می‌کند که این کشورها برای هر یک دلار تولید ناخالص داخلی، چه مقدار انرژی را در طی ۳۰ سال اخیر مصرف کرده‌اند. مشهودترین و مهم‌ترین موضوع این نمودار، روند نزولی نسبت انرژی به تولید ناخالص داخلی در طی این ۳۰ سال بوده‌است. از طرفی، عرضه کل انرژی کشورهای مذکور در طول ۳۰ سال اخیر تقریبا نوسانی و یا کاهشی بوده‌است. این امر نشان می‌دهد که کشورهای نام‌برده در طول این دوره برای افزایش تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی خود را بهینه کرده‌اند.
براساس آمار منتشر شده از بخش آمار سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی، روند عرضه انرژی و تولید ناخالص داخلی ایالات متحده آمریکا در طی ۳۰ سال گذشته به ترتیب نوسانی و افزایشی بوده‌است. در قیاس سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱، تغییرات انرژی قابل چشم‌پوشی بود و تولید ناخالص داخلی این کشور حدود ۱.۹ درصد افزایش یافت.
بر خلاف ایالات متحده آمریکا، در آلمان روند عرضه انرژی و تولید ناخالص داخلی به ترتیب کاهشی و نوسانی بوده‌است. کل انرژی عرضه شده این کشور در ۲ سال اخیر حدود ۶.۴ درصد کم‌تر شد. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۲ به ۳ تریلیون و۶۰۰ میلیارد دلار رسید که میانگین آن در طول ۳۰ سال گذشته برابر با ۳ تریلیون و ۴۰۰ میلیارد دلار برآورد شده‌است. ثبات نسبی تولید ناخالص داخلی و کاهش عرضه انرژی این کشور، مسبب افول نسبت انرژی به تولید ناخالص داخلی شده‌است که در نمودار یک کاملا مشهود است.
کشورهای انگلستان و دانمارک در عرضه انرژی و تولید ناخالص داخلی، روندی مشابه به یکدیگر داشتند. در طول این دوره، روند تولید ناخالص داخلی هر ۲ کشور افزایشی و عرضه کل انرژی آن‌ها کاهشی بوده‌است. عرضه انرژی در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ دانمارک و انگلستان به ترتیب به مقدار ۲.۸ و ۱.۶ درصد کاهش یافت. تولید ناخالص داخلی این ۲ کشور در قیاس سال ۲۰۲۲ با ۲۰۲۱ به ترتیب حدود ۲.۷ و ۱.۸ درصد افزایش یافت. تولید ناخالص داخلی انگلستان در سال ۲۰۲۲ حدود ۳ تریلیون و ۲۱۰ میلیارد دلار و دانمارک برابر با ۳۵۶ میلیارد دلار بود.
اثر انرژی و تولید ناخالص داخلی بروی انتشار کربن دی‌اکسید کشورهای توسعه یافته
در کشورهای توسعه یافته به علت تولید ناخالص داخلی بالا، مصرف انرژی نیز بیش‌تر است که به دنبال آن، سوخت‌های فسیلی بیش‌تری استفاده می‌شود. از پیامدهای مصرف این منابع، می‌توان به ورود گازهای گلخانه‌ایی به اتمسفر و گرمایش جهانی زمین اشاره کرد. بدین منظور این کشورها درصدد کاهش انتشار این گاز هستند..
در ایالات متحده آمریکا، حدود ۸۲.۰ درصد از انرژی عرضه شده در سال ۲۰۲۲ توسط سوخت‌های فسیلی و مابقی آن از انرژی‌های تجدیدپذیر بود. زغال‌سنگ نسبت به نفت و گاز طبیعی، کربن دی‌اکسید بیش‌تری منتشر می‌کند. بر اساس بررسی‌های آتورپات، سهم زغال‌سنگ از عرضه کل انرژی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۱.۳ درصد بود. تغییرات انرژی عاید شده از گاز طبیعی و زغال‌سنگ ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل، به ترتیب حدود ۴.۸ درصد افزایش و ۱.۳ درصد کاهش یافت. ایالات متحده آمریکا بین کشورهای ذکر شده، بیش‌ترین انتشار گازگلخانه‌ای در طی ۳۰ سال اخیر داشته‌است که در سال ۲۰۲۲ معادل با ۴.۶ میلیارد تن، گاز کربن دی‌اکسید معادل منتشر کرد. طبق نمودار ۲، میانگین حجم گاز کربن دی‌اکسید منتشر شده این کشور در ۴ سال گذشته ۴.۵ میلیارد تن برآورد شده‌است که نسبت به دوره ۴ سال ۲۰۱۵ الی ۲۰۱۸، حدود ۷.۹ درصد کاهش یافت. روند انتشار گاز کربن دی‌اکسید ایالات متحده آمریکا را می‌توان از دوره ۴ ساله ۲۰۰۳ الی ۲۰۰۶ به بعد کاهشی دانست. از دلایل انتشار زیاد کربن دی‌اکسید این کشور، می‌توان به تولید انرژی بالا، سهم بالای زغال‌سنگ و سوخت‌های فسیلی اعلام کرد؛ همان‌طور که گفته‌شد، زغال‌سنگ بیش‌ترین حجم کربن دی‌اکسید را نسبت به سوخت‌های دیگر منتشر می‌کند.
سهم زغال‌سنگ در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۰.۵ درصد از عرضه کل انرژی آلمان بود که نسبت به سال ۲۰۲۱، حدود ۴.۴ درصد افزایش یافت. با این وجود، انرژی کل عرضه شده در این ۲ سال ذکر شده، معادل با ۶.۴ درصد کاهش یافت و به ۱۱ میلیون و۳۰۰ هزار تتراژول رسید. کشور آلمان به‌طور میانگین در ۴ سال گذشته، حدود ۶۰۷ میلیون تن گاز کربن دی‌اکسید معادل منتشر کرد که نسبت به دوره ۴ ساله قبل از آن حدود ۱۳.۱ درصد کم شد. علت این امر، می‌تواند کاهش عرضه انرژی کل در این دوره بیان کرد.
سهم سوخت‌های فسیلی در کشور انگلستان در سال ۲۰۲۲ به ۷۷.۴ درصد رسید که نسبت به سال ۲۰۲۱، حدود۱.۶ واحد درصد افزایش یافت. سهم زغال‌سنگ نیز در سال ۲۰۲۲ برابر با ۳.۲ درصد اعلام شد. این رقم، کمینه سهم زغال‌سنگ میان کشورهای مورد بررسی است. اختلاف حجم گاز کربن دی‌اکسید معادل منتشر شده کشور انگلستان در ۲ دوره اخیر برابر با منفی ۴۰ میلیون تن بود و در سال ۲۰۲۲ به مقدار ۳۰۹ میلیون تن رسید. انتشار گاز گلخانه‌ای این کشور نیز از سال ۱۹۹۰ الی ۲۰۲۲ کاهش یافته است. علت این امر نیزکاهش مصرف انرژی، افزایش سهم انرژی پاک و کاهش قابل توجه سهم زغال‌سنگ بوده‌است.
دانمارک، کم‌ترین عرضه انرژی را در بین کشورهای ذکر شده دارد. در این کشور، سهم زغال‌سنگ از۳۰ سال گذشته تا به الان، کاهش چشم‌گیری داشته‌است و به ۷.۰ درصد در سال ۲۰۲۲ رسید. کشور دانمارک به علت سهم بالای انرژی پاک در ساختار عرضه انرژی خود، گاز کربن دی‌اکسید کم‌تری نسبت به دیگر کشورها منتشر می‌کند. این کشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۶.۱ میلیون تن کربن دی‌اکسید معادل منتشر کرد که نسبت به کشورهای مذکور حجم بسیار کم‌تری است. این کشور در میان ۴ کشور دیگر بیش‌ترین کاهش حجم انتشار را از سال ۱۹۹۰ الی ۲۰۲۲ به مقدار ۴۶.۱ درصد داشته‌است. علت این امر افزایش عرضه انرژی از منابع پاک و همچنین کاهش انرژی عاید شده از سوخت‌های فسیلی است.
سوخت‌های فسیلی منابع انرژی مناسبی هستند ولی کربن دی‌اکسید بیش‌تری نسبت به منابع پاک نیز منتشر می‌کنند. با افزایش تولیدات صنایع، انرژی عرضه شده نیز افزایش می‌یابد و انرژی بیش‌تر، کربن دی‌اکسید بیش‌تری نیز منتشر می‌کند. پس انرژی عرضه شده، پل ارتباطی بین انتشار کربن دی‌اکسید و تولید ناخالص داخلی است. در سال ۲۰۲۲، بیشینه و کمینه حجم انتشار کربن دی‌اکسید، عرضه کل انرژی و تولید ناخالص داخلی بین این ۴ کشور به ترتیب توسط آمریکا و دانمارک ثبت شد. طبق آنچه که گفته شد، دانمارک با جایگزین کردن سوخت‌های فسیلی و استفاده بیش‌تر از منابع پاک و ایالات متحده آمریکا با کاهش سهم زغال‌سنگ از ساختار عرضه انرزی، حجم انتشار کربن دی‌اکسید خود را کاهش داده‌اند.