به دنبال افزایش تعداد واحد‌های صنعتی، تعداد مشترکین برق صنعتی افزایش یافت و به دنبال آن مصرف برق در بخش صنعتی نسبت به بخش خانگی رشد بیشتری داشت؛ به‌گونه‌ای که در سال ۱۴۰۲ عمده مصرف برق کشور به بخش صنعتی اختصاص داشت و سهم صنعت از مصرف برق به ۵۶ درصد رسید.
با گرم شدن زمین، متوسط دمای هوا در ایران نیز طی سال‌های اخیر افزایش داشت و همین امر بر مصرف برق کشور به‌ویژه در فصول گرم سال تاثیر گذار بوده‌است که همین عامل می‌تواند از مهمترین عوامل موثر بر رشد مصرف برق به ازای هر مشترک خانگی باشد. هر چند که افزایش مصرف برق مشترکین خانگی، هم‌جهت و همگام با افزایش گرما طی سال‌های اخیر بوده‌است، اما بررسی‌ها در بخش صنعتی، روندی متفاوت از انتظارات را نشان می‌دهد.
مصرف برق کشور ایران در حال افزایش است؛ بررسی آمار منتشر شده توسط وزارت نیرو نشان داد، مصرف برق کشور طی دوره ۱۰ ساله منتهی به سال ۱۴۰۲، در هر دو بخش خانگی و صنعتی با نرخ رشد مرکب سالانه ۵ درصدی افزایش داشته‌است. عوامل بسیاری در افزایش مصرف برق تاثیر‌گذار هستند که این گزارش به مهمترین عوامل موثر بر آن می‌پردازد.
می‌توان گفت، یکی از عوامل اصلی افزایش مصرف انرژی، در هر دو بخش خانگی و صنعتی، رشد اقتصادی کشورها است؛ همان‌طور که طی سال‌های اخیر اقتصاد کشورها در سراسر جهان با رشد همراه بوده، اقتصاد ایران نیز رشد خوبی داشت به‌گونه‌ای که نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی این کشور برای دوره مورد بررسی چیزی حدود ۴.۲ درصد برآورد شد که رقمی متناسب با میانگین جهانی است. گفتنی است که افزایش مصرف برق در کشور‌های در حال توسعه، تحت تاثیر عواملی مانند رشد جمعیت و افزایش کیفیت زندگی مردم نیز قرار دارد.
افزایش مصرف برق خانگی به‌دلیل گرم شدن هوا
مصرف برق ایران در بخش خانگی در سال ۱۳۹۳ چیزی حدود ۷۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون کیلووات ساعت گزارش شد، این مقدار در سال ۱۴۰۲ با ۴۷ درصد رشد به چیزی حدود ۱۰۵ میلیارد کیلووات ساعت رسید. بررسی مصرف برق در بخش صنعتی نیز نشان‌دهنده رشد ۶۲ درصدی مصرف در این بخش، طی دوره ۱۰ ساله منتهی به سال ۱۴۰۲ بوده‌است. به‌گونه‌ای که میزان مصرف برق در این بخش در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۲۱ میلیارد کیلووات ساعت رسید که در مقایسه با سال ۱۳۹۳ حدود ۴۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون کیلووات ساعت رشد داشت. بر این اساس می‌توان گفت که رشد مصرف برق در بخش صنعتی با سرعت بیشتری اتفاق افتاده‌است.
عوامل متعددی بر افزایش مصرف برق بخش خانگی موثر است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به افزیش تعداد مشترکین و افزایش استفاده از وسایل برقی اشاره نمود. یکی از مواردی که طی سال‌های اخیر باعث بیشتر شدن مصرف برق در ایران بود، افزایش استفاده از کولر‌های گازی و آبی در فصول گرم سال بوده‌است.
مصرف برق در بخش خانگی به ازای هر مشترک در سال ۱۴۰۲ برابر با ۳ هزار و ۲۳۰ کیلوولت ساعت برآورد شد که نسبت به سال ۱۳۹۳ چیزی حدود ۱۷ درصد رشد داشت. در نمودار یک مصرف برق به ازای هر مشترک خانگی با تعداد روزهای گرم سال (برای نقاطی از ایران با فاصله ۰.۲۵ درجه جغرافیایی) مقایسه شده‌است؛ همان‌طور که مشاهده می‌شود طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ روند مصرف برق خانوارها و تعداد روزهای گرم سال هر دو افزایشی بوده‌است. بر اساس ارزیابی‌های آتورپات، تعداد روزهای گرم سال در سال ۱۴۰۲ به ۱۲۱ روز رسید این در حالی است که در سال ۱۳۹۳ این تعداد برابر با ۱۰۹ روز گزارش شد.
متوسط دمای ایران نیز طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ افزایشی بود؛ به‌طوری که بر اساس بررسی‌های آتورپات متوسط دمای کشور در سال ۱۴۰۲ برابر با حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد برآورد شد که در مقایسه با سال ۱۴۰۲ چیزی حدود ۴ درصد رشد داشته است. همان‌طور که در نمودار ۲ مشاهده می‌شود، می‌توان گفت متوسط دمای کشور در دوره مورد بررسی روند افزایشی داشته‌است که این روند با روند افزایشی مصرف برق خانگی تشابه زیادی دارد.
می‌توان گفت، در این دوره روند مصرف برق توسط مشترکین خانگی با روند افزایش تعداد روزهای گرم سال و متوسط دمای هوا هم جهت بوده‌است و با توجه به روند افزایشی دما در کشور، بالطبع میزان استفاده از وسایل سرمایشی مانند کولر‌های آبی و گازی نیز افزایش پیدا کرده و به دنبال آن مصرف برق بیشتر شده است. بنابراین می‌توان گفت در بخش خانگی علاوه بر عواملی مانند رشد جمعیت و افزایش استفاده از لوازم برقی، گرم شدن هوا نیز تاثیر زیادی بر افزایش مصرف برق در این بخش داشته است.
تنزل رادمان مصرف برق در بخش صنعتی!
طی دوره مورد بررسی تعداد مشترکین فعال در بخش صنعتی رشد زیادی داشت و از حدود ۲۰۶ هزار مشترک در سال ۱۳۹۳ به بیش از ۲۷۷ هزار مشترک در سال ۱۴۰۲ افزایش یافت. میزان مصرف برق به ازای هر واحد صنعتی، طی این دوره روند افزایشی داشت که این امر گمان می‌رود ناشی از افزایش استفاده از تجهیزات برقی، رشد تعداد واحد‌های صنعتی و افزایش تولید این واحد‌ها باشد؛ در این صورت انتظار می‌رود با افزایش مصرف برق در بخش صنعتی میزان ارزش افزوده صنعت به ازای مصرف هر کیلووات ساعت برق نیز روند افزایشی داشته باشد. اما همان‌طور که در نمودار ۳ مشاهده می‌شود ارزش افزوده صنعت به ازای مصرف هر کیلووات ساعت برق کاهش یافته و از ۱۱ هزار و ۶۰۰ ریال (ثابت ۱۳۹۰) به ۸ هزار و ۸۰۰ ریال (ثابت ۱۳۹۰) در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
درست است که افزایش مصرف برق در بخش خانگی قابل توجه است، اما بررسی‌ها نشان داد این افزایش مصرف بیشتر تحت تاثیر افزایش دما و زیاد شدن تعداد روزهای گرم سال بوده‌است و عواملی مانند افزایش کیفیت زندگی مردم و برقی شدن لوازم تاثیر کمتری در این روند داشته‌‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم بخش صنعتی نسبت به بخش خانگی طی سال‌های اخیر، بیشتر شده است؛ به‌گونه‌ای که در سال ۱۴۰۲ چیزی حدود ۵۴ درصد مصرف برق کشور به بخش صنعتی اختصاص داشت. همان‌طور که گفته شد، با وجود افزایش مصرف برق به ازای هر واحد صنعتی، ارزش افزوده صنعت به ازای مصرف هر کیلووات ساعت برق کاهش یافت که این امر بر خلاف انتظارات بود و نشان‌دهنده افت راندمان مصرف برق در بخش صنعتی است. بنابراین علاوه بر بخش خانگی، تغییر الگوی مصرف در بخش صنعتی باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و با اعمال قوانین بازدارنده، میزان راندمان مصرف برق در این بخش و خلق ارزش افزوده بیشتر در ازای مصرف برق، بهبود یابد.