وسایل نقلیه موتوری در طول سال‌های متمادی از روندی صعودی برخوردار بوده و نرخ رشد مرکب آن از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ حدود ۲.۱ درصد برآورد شده‌است. خودروهای سواری و خودروهای تجاری سبک، مجموعا بیشترین سهم را از ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری در سال‌های مورد بررسی داشته‌اند.
کشور چین از نظر حجم ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری در سال ۲۰۲۳، رتبه اول را داشت. این کشور در تمامی سال‌های مورد بررسی بزرگ‌ترین سازنده وسایل نقلیه موتوری نبوده بلکه با رشد در طول زمان به بزرگ‌ترین تولیدکننده وسایل نقلیه موتوری در دنیا تبدیل شده‌است. بعد از چین، منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین میزان ساخت و تولید را در سال ۲۰۲۳ داشتند.
در زندگی روزمره، بخش عمده وسایل نقلیه موتوری توسط خودروهای سواری و وسایل حمل و نقل عمومی داخلی شهری و برون‌شهری مانند اتوبوسها تشکیل می‌شود. ماشینهای سنگین مانند کامیون‌‌ها و دامپتراک‌ها نقش بسیار مهمی در صنعت ایفا می‌کند. به‌طور کلی، وسایل نقلیه موتوری یکی از ارکان اصلی زندگی در دنیای مدرن امروزی است.
خودروی سواری، رکن اصلی تولیدات وسایل نقلیه موتوری
روند ساخت و تولید وسایل موتوری در طول سال‌های متمادی با نرخ رشد مرکب ۲.۱ درصد، صعودی بوده‌است. نمودار یک، تعداد وسایل نقلیه موتوری ساخته شده در دنیا را بر اساس نوع آن‌ها از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۳، تعداد وسایل نقلیه موتوری ساخته شده در دنیا به بیش‌از ۹۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲، حدود ۱۰.۳ درصد افزایش پیدا کرد. در سال ۲۰۱۸، بیشترین حجم از ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری دنیا با ۹۶ میلیون و ۹۰۰ هزار دستگاه به ثبت رسید.
در سال ۲۰۲۰، ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری دنیا به ۷۷ میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه کاهش یافت در حالی که در سال قبل از آن حدود ۹۱ میلیون و ۹۰۰ هزار دستگاه بود. با شیوع کووید-۱۹ در دسامبر سال ۲۰۱۹، صنایع خودروسازی نیز در سال ۲۰۲۰ تحت تاثیر این رویداد قرار گرفتند و این امر منجر به کاهش تولیدات خودرو در سراسر دنیا شد.
با توجه به بررسی‌های آتورپات، خودروهای سواری در طول دوره مورد بررسی سهم چشم‌گیری را از صنعت ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری داشتند. سالیانه به‌طور میانگین ۵۷ میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه خودروی سواری در دنیا تولید شده‌است. روند سهم خودروهای سواری از وسایل نقلیه موتوری دنیا از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ با میانگین ۷۳.۱ درصد، نوسانی بوده‌است. در سال ۲۰۲۳، سهم خودروهای سواری از ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری دنیا به ۷۲.۷ درصد رسید و نسبت به سال ۲۰۲۲، حدود ۰.۲ واحد درصد کاهش یافت.
سایر انواع وسایل نقلیه موتوری، سهم به مراتب کمتری را نسبت به خودروهای سواری داشتند. متوسط سهم وسایل نقلیه تجاری سبک از کل ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری در طول دوره مورد بررسی برابر با ۲۲.۰ درصد بوده‌است. در سال ۲۰۲۳، سهم این دست از وسایل نقلیه موتوری به ۲۲.۹ درصد رسید در حالی که در سال ۲۰۲۲ بیش‌از ۲۳.۲ درصد بود. ماشینهای سنگین نیز در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۲ به ترتیب سهمی معادل با ۴.۰ و ۳.۹ درصد از کل ساخت و تولید وسایله نقلیه موتوری دنیا داشت. اتوبوسها، کمترین سهم را در طول دوره مورد بررسی داشتند که در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۰، سهم مذکور بدون تغییر و برابر با ۰.۳ درصد بود.
هر چند که افت ساخت و تولید وسایل حمل و نقل موتوری در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل از آن ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ بود اما روند ساخت و تولید وسایل حمل و نقل موتوری بعد از رفع بحران به‌صورت کامل بازیابی نشد. گفتنی است که سیاست‌گذاری‌های دولت چین از سال ۲۰۲۱ الی ۲۰۲۳ جهت محدود کردن صادرات عناصر و فلزات نادر خاکی برای تولید تراشه و نیمه‌هادی‌های مورد استفاده در صنایع مورد نیاز از جمله صنعت خودروسازی بوده‌است. این امر موجب کمبود تراشه برای صنعت خودروسازی شد و لذا صنایع خودروسازی برای تامین تراشه ملزم به خرید با قیمت‌های بالاتر شدند.
لازم به ذکر است که بیشترین تاثیر در ساخت و تولید خودروهای سواری و خودروهای تجاری سبک بود. افزایش قیمت خودروهای سواری و خودروهای تجاری سبک نیز بروی کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش تولید بی اثر نبوده‌است. با این حال، ساخت و تولید وسایل نقلیه در منطقه چین نیز درسال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ کمتر از ۵۲۵ دستگاه کاهش یافت که نسبت به دیگر مناطق ناچیز بود. در حالی که تولید و ساخت وسایل نقلیه موتوری منطقه آمریکا بیش‌از ۴ میلیون و ۴۷۰ هزار دستگاه افت کرد. این امر نیز عامل کمبود تراشه ناشی از اعمال محدودیت‌های صادراتی چین را در عدم بازیابی کامل صنعت خودروسازی جهان، تقویت می‌کند.
صنعت ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری در مناطق مختلف دنیا
نمودار ۲، سهم مناطق مختلف دنیا از ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری را نشان می‌دهد. سهم کشور چین در سال ۲۰۰۰ حدود ۳.۵ درصد از کل این صنعت در دنیا بود. این سهم در سال ۲۰۲۳ به ۳۲.۲ درصد رسید. به بیان دیگر، روند ساخت و تولید وسایل نقلیه چین با نرخ رشد ۱۲.۴ درصد، صعودی بوده‌است. بررسی‌های آتورپات نشان داد که در سال ۲۰۰۰، ساخت وسایل نقلیه موتوری کشور چین، حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه بود که نسبت به کل ساخت و تولید وسایل نقلیه دنیا سهمی معادل با ۳.۵ درصد داشت. در سال ۲۰۲۳، تعداد وسایل نقلیه موتوری ساخته شده در چین به ۳۰ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲ بالغ‌بر ۱۱.۶ درصد افزایش یافت. ناگفته نماند که سهم کشور چین در سال ۲۰۲۲ از کل ساخت و تولید وسایل نقلیه موتوری دنیا ۳۱.۹ درصد برآورد شد. این کشور در سال ۲۰۲۳، بزرگ‌ترین سازنده خودرو در دنیا بود.
روند تولیدات وسایل نقلیه موتوری کشورهای اروپایی در طول دوره مورد بررسی با میانگین ۲۰ میلیون دستگاه در هر سال، نوسانی بوده اما سهم این منطقه از کل تولیدات وسایل نقلیه موتوری دنیا، نزولی برآورد شده‌است. علت این امر را می‌توان رشد تولیدات وسایل نقلیه موتوری دنیا از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ دانست. با این حال، سهم کشورهای اروپایی در سال ۲۰۰۰ حدود ۳۴.۶ درصد اعلام شد و در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب به ۱۸.۹ و ۱۹.۴ درصد رسید.
روند تولیدات وسایل نقلیه موتوری کشورهای منطقه آفریقا و آمریکا نیز در طول بازه مورد بررسی، نوسانی بوده و سهم این منطقه از کل تولیدات وسایل نقلیه دنیا کاهش یافته‌است. سهم کشورهای منطقه آفریقا و آمریکا در سال ۲۰۲۳ به ۲۱.۷ درصد رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲ حدود ۰.۴ واحد درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۳ بالغ‌بر ۲۰ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه وسیله نقلیه موتوری در این منطقه تولید شد که نسبت به سال قبل از آن، حدود یک میلیون و ۵۳۰ هزار دستگاه افزایش پیدا کرد. تولیدات وسایل نقلیه موتوری منطقه آفریقا و آمریکا در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹، حدود ۴ میلیون و ۴۷۰ دستگاه کاهش یافت و به ۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه رسید. گفتنی است که سهم ساخت و تولید وسایل نقلیه منطقه آمریکا و آفریقا در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۲۱، بالغ‌بر ۱.۹ واحد درصد کاهش یافت در حالی که سهم منطقه چین در همین بازه مذکور حدود ۴.۵ درصد افزایش پیدا کرد.
تولیدات وسایل نقلیه موتوری منطقه آسیا و اقیانوسیه (بدون احتساب کشور چین) در طول سال‌های متمادی با نرخ رشد مرکب ۲.۰ درصد، روندی صعودی داشته‌است. در سال ۲۰۲۳، بالغ‌بر ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه وسیله نقلیه موتوری در این منطقه تولید شد که نسبت به سال قبل از آن ۸.۵ درصد افزایش پیدا کرد. گفتنی است که تولیدات وسیله نقلیه موتوری منطقه آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۲۳ به بیشینه خود در طول دوره مورد بررسی رسید. تولیدات وسایل نقلیه موتوری منطقه آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹، حدود ۴ میلیون و ۵۳۰ هزار دستگاه کاهش یافت و به ۱۹ میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه رسید.
