کشور چین تمایل زیادی به تامین ماده اولیه مورد نیاز خود به شکل دانه‌بندی دارد و با اختلاف بزرگترین واردکننده سنگ آهن دنیا است. در سال ۲۰۲۳ کل تجارت سنگ آهن دنیا حدود یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تن ارزیابی شد که از این مقدار ۷۵ درصد آن به چین اختصاص داشت.
کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین و عمان، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های زیادی در زمینه تولید گندله سنگ آهن انجام داده‌اند و به دنبال آن واردات سنگ آهن دانه‌بندی و کنسانتره به این کشورها رشد قابل توجهی داشته‌است. این امر رشد و توسعه فولادسازی را در کشورهای منطقه سرعت بخشیده است.
تجارت سنگ آهن در دنیا به شکل‌های دانه‌بندی، کنسانتره و گندله انجام می‌پذیرد اما سهم تجارت گندله نسبت به سایر اشکال سنگ آهن پایین‌تر است. لازم به‌ذکر است که سنگ آهن دانه‌بندی و کنسانتره تحت فرآیند آگلومراسیون به گندله و سینتر تبدیل می‌شود، این فرایند به‌دلیل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، اکسیدهای گوگرد و غبار اثرات مخرب زیست‌محیطی زیادی به دنبال دارد. لازم به‌ذکر است که فرآیند تولید گندله به‌دلیل برخورداری از تکنولوژی‌های جدیدتر نسبت به سینتر آلاینده‌های کمتری ایجاد می‌کند. از مزایای دیگر گندله در فرایند احیای مستقیم نسبت به سینتر می‌توان به نرخ بازیابی بالای این محصول اشاره کرد و همین مزایا سبب شده‌است که تجارت سنگ آهن آگلومره فقط به شکل گندله انجام پذیرد.
با توجه به اهمیت بالای کاهش انتشارات کربنی در کشورهای توسعه‌یافته، طی سال‌های اخیر واردات گندله سنگ آهن به این کشورها افزایش داشته است. بنابراین می‌توان گفت از مزایای استفاده از گندله برای کشورهای واردکننده آن، کاهش انتشار آلاینده‌ها در صنعت آهن و فولاد آن‌ها است و همین امر تمایل را برای واردات این محصول به کشورهای مختلف افزایش می‌دهد. کشور چین بزرگترین تولید‌کننده فولاد جهان است که ماده اولیه مورد نیاز این صنعت را به شکل خام تامین می‌کند، از این رو چین در بازار جهانی با اختلاف زیاد از سایر کشورها بزرگترین واردکننده سنگ آهن جهان به‌شمار می‌رود. با توجه به این موارد، کشورهای مختلف با در نظر گرفتن نیاز داخلی و با توجه به زیرساخت‌های موجود، سنگ آهن مورد نیاز خود را به شکل گندله یا سنگ آهن دانه‌بندی/ کنسانتره وارد می‌کنند.
تجارت جهانی سنگ آهن
در نمودار شماره یک تجارت جهانی سنگ آهن از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ به تفکیک واردات سنگ آهن چین و سایر کشورها به نمایش درآمده است. با گذشت زمان، روند کلی تجارت جهانی سنگ آهن افزایشی بوده‌است؛ این افزایش به‌ویژه در ۱۰ سال آخر دوره مورد بررسی با شیب بیشتری اتفاق افتاد. به گونه‌ای که حجم تجارت سنگ آهن از ۳۶۵ میلیون تن به بیش از یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت؛ لازم به‌ذکر است که این امر بیشتر تحت اثیر افزایش واردات سنگ آهن چین بوده‌است. همان‌طور که در نمودار یک نیز قابل مشاهده است سهم چین در این بازار افزایش چشمگیری داشت و در سال ۲۰۲۳ چیزی حدود ۷۵ درصد از کل صادرات سنگ آهن جهان به مقصد چین بوده‌است. کشور چین بزرگترین تولید‌کننده فولاد در جهان به‌شمار می‌رود و با توجه به سهم بالای این کشور از واردات سنگ آهن جهان، می‌توان گفت نسبت به سایر کشورها تمایل زیادی برای واردات مواد خام از جمله سنگ آهن دارد.
کشور چین تمایل زیادی به واردات سنگ‌آهن دارد چون ذخایر داخلی این کشور عیار پایینی دارند و در ضمن میزان تولید داخلی پاسخگوی تقاضای عظیم صنایع فولاد این کشور نیستند. تولید فولاد نیازمند سنگ‌آهن با کیفیت بالا (عیار بیشتر از ۶۰ درصد) است، اما ذخایر داخلی چین عمدتا عیار پایین‌تری دارند و منابع داخلی موجود قابلیت تامین کل نیاز این کشور به سنگ آهن را ندارند. به همین دلیل، چین سنگ‌آهن دانه‌بندی را از کشورهایی مثل استرالیا و برزیل وارد می‌کند که هم عیار بالاتری نسبت به سنگ آهن چین دارند و هم نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر، سنگ آهن را با قیمت مناسب‌تری عرضه می‌کنند. علاوه‌بر این، با توجه به عیار مناسب سنگ آهن استرالیا و برزیل، این واردات به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری در صنایع فولاد چین کمک می‌کند.
کشور چین حجم بسیار زیادی از سنگ آهن را وارد می‌کند و این امر سبب شده تا روند حجم کل تجارت سنگ آهن دنیا تحت تاثیر واردات این کشور قرار بگیرد. بنابراین با توجه به حجم بالای واردات سنگ آهن چین و مشتثنی بودن تمایل این کشور به واردات مواد خام، برای بررسی روند سهم گندله در بازارهای جهانی واردات سنگ آهن کشور چین در نمودار ۲ در نظر گرفته نشده‌است. سهم گندله در بازار جهانی سنگ آهن طی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ روند افزایشی در پیش گرفت ولی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ سهم گندله در تجارت جهانی سنگ آهن کاهش یافت. یکی از دلایل اصلی کاهش سهم گندله در این بازار می‌تواند به افزایش تمایل برخی کشورها به واردات سنگ آهن برگردد. بررسی‌ها نشان داد که همزمان با کاهش این سهم، واردات سنگ آهن به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس افزایش یافته است.
طی سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۲۰۱۴ سهم گندله در بازار تجارت سنگ آهن با کاهش همراه بود و از ۳۸ درصد در سال ۲۰۱۴ به حدود ۲۷ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش پیدا کرد. سهم گندله در بازار جهانی تجارت سنگ آهن در سال ۲۰۲۳ برابر با ۲۷ درصد به دست آمد که این سهم نسبت به سال قبل از آن چیزی حدود ۴ واحد درصد افت داشت.
توسعه صنعت گندله سازی در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عمان و بحرین می‌توانند بر این سهم اثر گذار باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حجم واردات سنگ آهن به کشورهای بحرین و عمان به‌ویژه در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشت و این دو کشور طی سال ۲۰۲۴ در مجموع بیش از ۲۴ میلیون تن واردات سنگ آهن داشته‌اند که این مقدار نسبت به سال قبل از آن چیزی حدود ۱۴ درصد رشد را تجربه کرد. به‌طور کلی افزایش واردات سنگ آهن این دو کشور طی دوره ۱۰ ساله منتهی به ۲۰۲۳ سرعت گرفته‌است؛ لازم به‌ذکر است که در این دوره سهم گندله در بازار جهانی سنگ آهن روند کاهشی داشت که با روند افزایشی واردات سنگ آهن به عمان و بحرین هم‌خوانی دارد. سهم این دو کشور از تجارت جهانی سنگ آهن در سال ۲۰۲۳ به ۶ درصد رسید در حالی که این سهم در سال ۲۰۱۴ تها ۳ درصد برآورد شد.
در کشورهای منطقه خلیج فارس به‌دلیل برخورداری از منابع عظیم گاز طبیعی، روش احیای مستقیم برای تولید آهن گسترش زیادی پیدا کرده‌است. کشورهای بحرین و عمان با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب‌های آزاد، از امکان تجارت با کشورهای مختلف برخوردار هستند؛ همین امر شرکت‌های بزرگ را به سرمایه‌گذاری در این کشورها برای تولید و تامین گندله مورد نیاز منطقه تشویق کرده‌است.
بحرین طی سال‌های اخیر در صنعت گندله‌سازی رشد چشمگیری داشته است. شرکت GIIC با همکاری کوبه استیل ژاپن، واحدهای گندله‌سازی پیشرفته‌ای با ظرفیت چند میلیون تنی در شهر حِد احداث کرده است. بحرین‌استیل نیز با تولید سالانه ۴ میلیون تن گندله، به تأمین‌کننده اصلی برای صنایع فولاد منطقه، از جمله عربستان سعودی، تبدیل شده است. علاوه‌بر این در سال ۲۰۲۴، قراردادی ۲ میلیارد دلاری بین فولاد بحرین و ارکان امارات امضا شد که به توسعه بیشتر این صنعت کمک می‌کند. بحرین اکنون نقش مهمی در تأمین مواد اولیه صنایع فولادسازی منطقه ایفا می‌کند.
عمان نیز در سال‌های اخیر به یکی از مراکز اصلی گندله‌سازی در خاورمیانه تبدیل شده است. شرکت برزیلی واله با سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری، دو کارخانه در بندر صحار با ظرفیت ۹ میلیون تن در سال ایجاد کرده است. شرکت Jindal Shadeed نیز در حال ساخت کارخانه‌ای با ظرفیت ۶ میلیون تن در عمان است که تا پایان ۲۰۲۴ بهره‌برداری خواهد شد. با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی، عمان به یک قطب کلیدی برای تأمین گندله در منطقه تبدیل شده است.