چین یکی از پیشگامان تولید، مصرف و بازیافت سرب در جهان محسوب می‌شود. تولید کنسانتره سرب این کشور تا سال ۲۰۱۳ به‌همراه افزایش تقاضا، روندی صعودی داشته، اما اجرای قوانین زیست‌محیطی و همچنین شیوع کووید-۱۹ موجب کاهش تولید کنسانتره سرب در سال‌های بعد از آن شده‌است.
صنعت پالایش سرب چین، طی سال‌های اخیر به سمت تولید بیشتر از منابع ثانویه گام برداشته‌است. از طرف دیگر، سیاست‌های زیست‌محیطی این کشور طی سال‌های اخیر منجر به کاهش تولید سرب اولیه و تولید بیشتر سرب ثانویه جایگزین شده‌است؛ به‌نحوی که در سال ۲۰۲۳، بالغ بر ۷۸.۷ درصد سرب تصفیه شده با استفاده از بازیافت منابع ثانویه بود.
سرب یکی از فلزات سنگین پرکاربرد در صنایع مختلف است که به‌دلیل ویژگی‌هایی مانند چگالی بالا، مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت بازیافت، جایگاه ویژه‌ای دارد. تولید سرب به‌صورت استخراج از معادن سرب (سرب اولیه) و یا بازیافت باتری‌های فرسوده و سایر ضایعات سربی (سرب ثانویه) انجام می‌شود. مهم‌ترین کاربرد سرب در تولید باتری‌های اسیدی – سربی است که برای خودروها و سیستم‌های ذخیره انرژی استفاده می‌شوند. علاوه‌بر این، سرب در صنایع ساختمانی برای ساخت لوله‌ها، عایق‌بندی و محافظت در برابر اشعه‌های رادیواکتیو (مانند تجهیزات پزشکی و هسته‌ای) به کار می‌رود. همچنین، از سرب در آلیاژسازی، تولید مهمات نظامی، و در برخی از رنگ‌ها و مواد شیمیایی استفاده می‌شود. هر چند که استفاده از آن در برخی موارد به‌دلیل اثرات زیست‌محیطی و سلامت محدود شده‌است.
تولید کنسانتره سرب چین در طول دوره مورد بررسی
کشور چین از واردکنندگان کنسانتره سرب و همچنین تولیدکننده باتری در دنیا است و لذا می‌توان این کشور را یکی از پیشگامان تولید، مصرف و بازیافت سرب محسوب کرد. نمودار یک، تولید کنسانتره سرب چین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد. بررسی‌ها حاکی از آن است که به‌طور کلی روند تولید سرب کشور چین در ۲۳ سال مورد بررسی با نرخ رشد مرکب ۵.۴ درصد، صعودی بوده‌است. کمترین حجم تولید سرب کشور چین، در سال ۲۰۰۱ و حدود ۶۰۰ هزار تن بود.
با توسعه صنعت خودروسازی و موتورسیکلت در چین، نیاز این دست از صنایع به باتری و سرب بیشتر شد و لذا تا سال ۲۰۱۳، تولید به‌همراه افزایش تقاضا رشد کرد. بیشترین تولید سرب این کشور نیز در سال ۲۰۱۳ با حجم ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تن ثبت شد. تولید کنسانتره سرب چین در سال ۲۰۲۰ به علت شیوع کووید-۱۹، به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسید که نسبت به سال قبل از آن، حدود ۱۰۰ هزار تن کاهش را نشان می‌دهد. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، روند تولید کنسانتره سرب چین تغییر کرد و با نرخ رشد مرکب ۲.۶- درصد، نزولی شد. در سال ۲۰۲۳، حجم تولید کنسانتره سرب به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲ حدود ۵۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.
روند قیمت مبنای سرب چین به ازای هر تن در طول دوره مورد بررسی با میانگین ۱۲ هزار یوآن، نوسانی بوده‌است. روند تولید کنسانتره سرب چین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۷ مشابه با روند قمیت مبنای سرب بود. بیشترین قیمت مبنای سرب در سال ۲۰۰۷ به ازای هر تن برابر با ۱۹ هزار و ۶۰۰ یوآن بود. در این سال، تقاضای سرب در دنیا حدود ۴.۰ درصد افزایش یافت. در کشور چین، رشد صنایع خودروسازی، مخابرات و فناوری اطلاعات باعث افزایش تقاضای سرب شد؛ به‌نحوی که فروش خودرو در چین طی سال ۲۰۰۷ به مقدار ۲۵.۰ درصد نسبت به سال ۲۰۰۶ بیشتر بود. رشد واردات کنسانتره سرب و همچنین اعمال مالیات روی صادرات سرب تصفیه شده چین در سال ۲۰۰۷ منجر به کسری در دیگر بازارهای و افزایش قیمت سرب در این سال شد.
در سال ۲۰۰۸ نسبت به سال ۲۰۰۷، قیمت مبنای سرب چین بالغ بر ۵ هزار و ۹۰ یوآن به‌ازای هر تن کاهش یافت و به ۱۴ هزار و ۵۰۰ یوآن رسید. طی این سال‌ها تولید کنسانتره سرب چین نیز ثابت باقی ماند. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، مجددا روند تولید کنسانتره سرب چین و قیمت مبنای سرب هم جهت بودند. به‌طور کلی، تولید کنسانتره سرب چین از ابتدای دوره تا ۲۰۱۳ افزایش یافت اما از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳، کاهش پیدا کرد. گفته می‌شود که قیمت مبنای سرب از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ روندی نزولی داشت اما با افزایش ۲۶.۱ درصدی در سال ۲۰۱۷ نسبت به ۲۰۱۶، قیمت مبنای سرب به ۱۵ هزار و ۶۰۰ یوآن به‌ازای هر تن رسید. از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، روند قیمت و تولید کنسانتره سرب چین روندی نزولی داشتند اما در سال‌های ۲۰۲۲ و۲۰۲۳، قیمت مبنای سرب روندی افزایشی طی نمود ولی تولید کنسانتره سرب چین روندی نزولی خود را ادامه داد. در مجموع، از کل ۲۳ سال دوره مورد بررسی، تنها حدود ۸ سال روند تولید کنسانتره سرب در چین از تغییرات قیمت مبنا پیروی نکرده‌است، در‌حالی‌که در باقی سال‌ها، تولید کنسانتره این کشور با افزایش یا کاهش قیمت، تغییرات مشابهی داشته‌است.
تصیفه و بازیافت، جایگزین استخراج کنسانتره سرب در چین
از دیگر منابع تولید سرب علاوه‌بر استخراج از منابع و معادن طبیعی سرب اولیه، می‌توان به بازیافت سرب از محصولاتی مانند باتری‌های فرسوده سربی اشاره کرد. نمودار ۲، تولید سرب تصفیه شده کشور چین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد. سرب تصفیه‌شده چین از دو بخش اصلی تشکیل شده است: سرب اولیه که از منابع معدنی استخراج می‌شود و سرب ثانویه که از طریق فرآیند بازیافت به‌دست می‌آید. در طول دوره مورد بررسی، روند تولید سرب تصفیه شده چین با نرخ رشد مرکب ۲۳.۰ درصد، صعودی بوده‌است. تولید سرب تصفیه شده کشور چین در هر سال به‌طور متوسط ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن اعلام شد. در سال ۲۰۲۳، سرب تصفیه شده چین به ۷ میلیون و ۵۶۰ هزار تن رسید که نسبت به سال قبل از آن، حدود ۲۴۷ هزار تن کمتر بود. ناگفته نماند بیشترین حجم تولید سرب چین در طول دوره مورد بررسی در سال ۲۰۲۲ ثبت شد. در همین سال، سهم تولید سرب اولیه به ۲۱.۳ درصد رسید و مابقی آن با بازیافت سرب، یعنی سرب ثانویه تامین شد.
کمترین حجم تولید سرب تصفیه شده چین در ابتدای دوره مورد بررسی یک میلیون و ۱۸۰ هزار تن اعلام شد. سهم سرب اولیه از سرب تصفیه شده چین در این سال برابر با ۴۲.۱ درصد بود. با توجه به نمودار ۲، سهم تولید سرب تصفیه شده چین از منابع اولیه از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ تقریبا روندی نزولی طی کرده‌است. بر این اساس، می‌توان این برداشت را کرد که تمایل تولیدکنندگان به تولید از منابع ثانویه افزایش یافته‌است؛ چرا که فرآیند بازیافت سرب از منابع ثانویه نسبت به فرآیند استخراج از منابع طبیعی (سرب اولیه) به زمان کمتری نیاز دارد. در نتیجه تولیدکنندگان می‌توانند با مصرف منابع ثانویه به‌عنوان شارژ کوره‌ها، ظرفیت تولید خود را بیشتر کنند و لذا گردش مالی واحدهای تولیدی افزایش می‌یابد.
بیشترین تولید سرب اولیه تصفیه شده در سال ۲۰۱۳ با حجم ۲ میلیون و ۲۸۰ هزار تن بود؛ در‌حالی‌که بیشترین میزان تولید سرب ثانویه تصفیه شده حدود ۶ میلیون و ۱۸۰ هزار تن و در سال ۲۰۲۲ واقع شد. گفتنی است که روند تولید سرب ثانویه تصفیه شده چین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ با نرخ رشد مرکب ۲۷.۲ درصد، صعودی بوده‌است.
در سال ۲۰۲۳، حجم سرب تصفیه شده از طریق بازیافت حدود ۵ میلیون و ۹۵۰ هزار تن برآورد شد که حدودا ۳.۷ برابر تولید سرب اولیه بود. در سال ۲۰۲۲، این نسبت حدود ۳.۸ برابر برآورد شد و حجم تولید سرب اولیه تصفیه شده چین نیز به یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن رسید. تولیدکنندگان سرب تصفیه شده در کشور چین، به منظور کاهش زمان فرآیند تولید سرب و افزایش ظرفیت‌های تولید واحدهای ذوبدر تلاش‌اند تا به سمت بازیافت سرب از منابعی مانند باتری‌های فرسوده و سایر محصولات گام بردارند تا گردش مالی بیشتری را تجربه کنند. این کشور توانست که حجم بازیافت و تصفیه سرب ثانویه را به مقدار قابل توجهی در سال‌های اخیر افزایش دهد.