چین با رشد سریع صنعت آلومینیوم از اوایل دهه ۲۰۰۰، به بزرگ‌ترین تولیدکننده این فلز بدل شد و بیش از نیمی از تولید جهانی را در اختیار گرفت که تهدیدی جدی برای نیروی کار آمریکایی به‌شمار می‌رفت. واردات آلومینیوم آمریکا از چین، به‌دلیل سیاست‌های تجاری سخت‌گیرانه و اعمال تعرفه‌ها، به ۲۰۰ هزار تن کاهش یافت.
قیمت جهانی آلومینیوم طی سال‌های اخیر نوسانات قابل توجهی داشته است. از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶، به‌دلیل افزایش عرضه و تولید چین، قیمت‌ها روند نزولی را طی کردند، اما در سال ۲۰۱۷، با اعمال تعرفه‌های گمرکی آمریکا و کاهش ظرفیت تولید چین، قیمت‌ها به ۱،۹۶۸ دلار افزایش یافت. در پی تشدید تنش‌ها از سال ۲۰۱۷ به بعد، قیمت‌ها علی‌رغم نوسانات، مسیر صعودی به خود گرفتند؛ روندی که به‌دلیل کاهش تولید در چین و افزایش تقاضا در بازار جهانی شکل گرفت.
صنعت آلومینیوم به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی اقتصاد جهانی، تاثیرات گسترده‌ای بر بخش‌های ساخت‌وساز، خودروسازی و الکترونیک دارد. این صنعت تحت تاثیر عواملی همچون هزینه‌های انرژی، پیشرفت فناوری‌های نوین و سیاست‌های تجارت جهانی است. چین و ایالات متحده، به‌عنوان دو قطب اصلی تولید و مصرف آلومینیوم، اثر قابل توجهی بر روندهای قیمت و عرضه این فلز دارند. چین با رشد سریع صنعت آلومینیوم از اوایل دهه ۲۰۰۰، به بزرگ‌ترین تولیدکننده در سطح جهان تبدیل شده و بیش از نیمی از تولید جهانی را در اختیار گرفت. یارانه‌های دولتی چین به صنعت آلومینیوم، تولید این کشور را از ۳ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۳۶ میلیون تن در ۲۰۱۸ افزایش داد. این مازاد تولید و رقابت ناعادلانه، قیمت‌های جهانی این فلز را کاهش داده و تهدیدی برای نیروی کار آمریکایی ایجاد کرد.
در سال ۲۰۱۷، باراک اوباما با شکایت از یارانه‌های دولتی چین در سازمان تجارت جهانی، تلاش کرد تا این رقابت ناعادلانه را متوقف کند. این تنش‌ها در دوران دونالد ترامپ، با آغاز جنگ تجاری و اعمال تعرفه‌های ۱۰ درصدی بر آلومینیوم وارداتی از چین شدت گرفت. در پاسخ به این تعرفه‌ها، چین بازارهای جدیدی در ژاپن، کره جنوبی و جنوب‌شرق آسیا پیدا کرد و توانست سهم بازار آمریکا را با این کشورها جایگزین کند و همچنان در جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده آلومینیوم جهان باقی بماند.
سیاست‌گذاری آمریکا و پیامدهای آن برای صنعت آلومینیوم چین
با تحلیل داده‌های مربوط به سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ و بر اساس نمودارهای ۱ و ۲، می‌توان دریافت که جنگ تجاری میان چین و ایالات متحده و سیاست‌های تجاری سخت‌گیرانه، اثرات چشمگیری بر روند واردات و نوسانات قیمت آلومینیوم در بازار جهانی داشته‌اند.
قیمت جهانی آلومینیوم از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به دلیل افزایش عرضه و رشد تولید چین، روند نزولی داشت و به ۱،۳۰۵ دلار رسید. چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم، در راستای مازاد عرضه، و اشباع بازار جهانی، باعث کاهش قیمت آلومینیوم شد. قیمت آلومینیوم وارداتی از چین به آمریکا در سال ۲۰۱۶ به ۲،۵۲۱ دلار کاهش یافت. تولید آلومینیوم آمریکا در سال ۲۰۱۶، نسبت به سال قبل، به ۴.۴ میلیون تن کاهش یافته و واردات آلومینیوم آمریکا در این سال، به ۶.۸ میلیون تن رسید و سهم آلومینیوم وارداتی از چین به ۵۳۰ هزار تن افزایش یافت، چرا که هنوز تعرفه‌ای بر واردات آن اعمال نشده بود.
در سال ۲۰۱۷، دولت اوباما در روزهای پایانی دوره خود، شکایتی علیه یارانه‌های صنعت آلومینیوم چین، در سازمان تجارت جهانی به دلیل آسیب آن به تولیدکنندگان آمریکایی مطرح کرد. این شکایت موجب افزایش قیمت آلومینیوم وارداتی از چین به ۲،۸۲۴ دلار شد؛ با این وجود، با رشد ۲۱ درصدی تناژ واردات به ۶۸۰ هزار تن، آلومینیوم وارداتی آمریکا از چین به بالاترین مقدار خود در چند سال اخیر رسید؛ در این سال، واردات کل آلومینیوم آمریکا نیز با ۶.۸ میلیون تن، به دلیل کاهش تولید داخلی و افزایش رقابت جهانی به اوج رسید. بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۷، ۱۸ واحد از ۲۳ کارخانه ذوب آلومینیوم در آمریکا تعطیل و حدود ۱۳,۰۰۰ شغل از دست رفت. این کاهش تولید باعث شد که بیش از ۵۰ درصد از تقاضای آلومینیوم ایالات متحده از طریق واردات تامین شود. با روی کار آمدن ترامپ و آغاز تحقیقات طبق بند ۲۳۲ قانون توسعه و تجارت آمریکا، جنگ تجاری میان چین و آمریکا شدت گرفت. در کنار موارد عنوان شده، کاهش ظرفیت تولید آلومینیوم در چین به دلیل برنامه‌های پاکسازی و مقررات آلودگی، همراه با افزایش تقاضا، باعث افزایش قیمت آلومینیوم جهانی به ۱،۹۶۸ دلار شد. در همین سال، تولید آلومینیوم چین به ۳۲ میلیون تن رسید.
آمریکا در سال ۲۰۱۸، تحت ریاست‌جمهوری ترامپ، به منظور کاهش تراز تجاری با چین و حمایت از صنایع داخلی، در ماه مارس، تصمیم به اعمال تعرفه‌های گمرکی ۱۰ درصدی بر واردات آلومینیوم گرفت؛ با این حال، به دنبال تشدید تنش‌های تجاری و نگرانی‌ها در مورد سرقت مالکیت فکری، انتقال فناوری و کسری تجاری، در ژوئن ۲۰۱۸، تعرفه‌ها برای برخی محصولات آلومینیومی خاص از چین، تحت بخش ۳۰۱ قانون توسعه و تجارت آمریکا، به ۲۵ درصد افزایش یافت. در جریان جنگ تجاری چین و آمریکا، چین در پاسخ به تعرفه‌های وضع شده توسط آمریکا، بر برخی کالاهای آمریکایی مانند محصولات کشاورزی و خودرو، تعرفه‌های تلافی‌جویانه با هدف حفظ توازن تجاری اعمال کرد.
این تعرفه‌ها باعث کاهش واردات آلومینیوم آمریکا به ۶.۱ میلیون تن و افزایش قیمت جهانی آن به ۲،۱۱۰ دلار شد و در پی آن قیمت آلومینیوم وارداتی آمریکا از چین به ۳،۲۱۸ دلار به ازای هر تن و واردات آن با افت ۴۷.۵ درصدی به ۳۰۰ هزار تن رسید؛ در همین سال، تولید آلومینیوم چین با رشدی ۱۱ درصدی به ۳۶ میلیون تن رسید، هرچند گزارش‌های مستقل به صحت آمار رسمی چین شک دارند؛ برخی منابع بین‌المللی، مانند موسسه آلومینیوم (IAI)، این رقم را پایین‌تر برآورد کرده‌اند که موجب پرسش‌هایی درباره دقت داده‌های چین شده است. لازم به ذکر است کشورهایی نظیر کانادا، مکزیک و استرالیا، به‌دلیل روابط استراتژیک و توافق‌های تجاری ویژه، به‌منظور حفظ روابط سیاسی از تعرفه‌های آلومینیوم آمریکا معاف شدند. در سال ۲۰۱۹، تولید آلومینیوم آمریکا ثابت ماند و واردات آلومینیوم از چین و سایر کشورها به دلیل تعرفه‌ها کاهش یافت. رقابت جهانی برای تامین آلومینیوم در پی جنگ تجاری آمریکا و چین باعث کاهش قیمت‌های جهانی و واردات از چین به ۱,۷۹۱ دلار و ۳,۳۲۰ دلار شد. همچنین، تولید آلومینیوم چین برای اولین بار در دهه اخیر به ۳۵ میلیون تن کاهش یافت، که علت آن تعطیلی برخی از کارخانه‌های این کشور ناشی از سیلاب‌ها و همچنین کند شدن رشد اقتصادی بود.
در سال ۲۰۲۰، با شروع همه‌گیری کووید-۱۹ و اعمال قرنطینه‌ها، تولیدات در بسیاری از کشورها با چالش‌های جدی روبه‌رو شد، اما چین به عنوان یکی از اولین کشورهایی که از بحران کووید-۱۹ عبور کرد، توانست سطح تولیدات خود را حفظ کند. در همین سال، تولیدات آلومینیوم آمریکا، به دلیل بحران کرونا، ۱۱ درصد کاهش یافت و به ۴ میلیون تن رسید؛ واردات آلومینیوم آمریکا نیز به دلیل کاهش تقاضا به ۴.۸ میلیون تن کاهش پیدا کرد که کمترین میزان در چند سال اخیر بود. واردات آلومینیوم ایالات متحده از چین، با کاهش ۲۰.۵ درصدی به تناژ ۱۷۰ هزار تن و قیمت ۳،۲۰۲ دلار رسید. اختلالات در زنجیره تامین سایر کشورها، به چین این امکان را داد تا سهم بیشتری از بازار جهانی را به دست آورد؛ این شرایط، به همراه کاهش تقاضای جهانی، باعث افت قیمت جهانی آلومینیوم به ۱،۷۰۱ دلار شد. در نهایت، چین توانست تولیدات آلومینیوم خود را به ۳۷ میلیون تن افزایش دهد.
با روی کار آمدن جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، انتظار می‌رفت تعرفه‌های دوران ترامپ کاهش یابند، اما دولت بایدن بیشتر آنها را حفظ کرد و سیاست‌های تجاری سخت‌گیرانه در قبال چین ادامه یافت. علی‌رغم این موضوع، قیمت آلومینیوم وارداتی از چین به ۳,۷۲۲ دلار رسید و واردات آلومینیوم آمریکا از چین با رشد ۲۵ درصدی به ۲۰۰ هزار تن افزایش یافت، که به بازگشت سریع تولید چین پس از کووید و رفع تقاضای آمریکا نسبت داده می‌شود. تولید آلومینیوم چین نیز با رشد ۵ درصدی به ۳۸.۹ میلیون تن رسید. در دوران پساکرونا، بازگشت تقاضا و نیاز بیشتر به آلومینیوم در صنایع مختلف باعث شد واردات آلومینیوم آمریکا ۱۵.۶ درصد افزایش یافته و به ۵.۶ میلیون تن برسد. با این حال، مشکلات تولید، کمبود مواد اولیه و افزایش هزینه‌ها موجب افزایش قیمت آلومینیوم در بازار جهانی به ۲,۴۷۵ دلار شد.
در پی حمله روسیه به اوکراین و بحران انرژی در سال ۲۰۲۲، اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی بر جای گذاشت. در اروپا، افزایش شدید بهای گاز و برق، تولید صنایع انرژی‌بر مانند آلومینیوم را کاهش داد و موجب شد قیمت جهانی آلومینیوم به ۲،۷۰۶ دلار افزایش یابد. در همین سال، اگرچه تولید آلومینیوم در ایالات متحده نسبت به سال گذشته تغییری نداشت، واردات آن با افزایشی محسوس به ۶.۳ میلیون تن و واردات از چین نیز با رشد ۳۵ درصدی به ۳۰۰ هزار تن رسید. با وجود بحران جهانی انرژی، چین موفق شد تولید سالانه آلومینیوم خود را به رکورد بی‌سابقه ۴۰.۴ میلیون تن برساند؛ این موفقیت عمدتا به لطف واردات زغال‌سنگ از اندونزی و روسیه و همچنین فعال‌سازی مجدد معادن داخلی در چین حاصل شد. با این حال، خشکسالی در استان‌های یوننان و سیچوان و کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برق‌آبی، فشارهایی بر تولید آلومینیوم نیز وارد کرد؛ در نتیجه این شرایط، قیمت آلومینیوم وارداتی آمریکا از چین با جهشی چشمگیر به بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر یعنی ۴،۲۵۹ دلار به ازای هر تن رسید.
در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، واردات و تولیدات آلومینیوم آمریکا تغییر محسوسی نداشت و به ترتیب حدود ۵ و ۴ میلیون تن باقی ماند. واردات آلومینیوم از چین نیز در این سال‌ها ثابت و در حدود ۲۰۰ هزار تن بود. تولیدات چین همچنان فزاینده و در ۲۰۲۴ به ۴۳ میلیون تن رسید. بهای آلومینیوم جهانی و وارده از چین در این سال، به ترتیب به ۲،۴۱۸ و ۳،۶۳۱ رسید.
تولید داخلی آلومینیوم آمریکا در طی سال‌های مورد بررسی، هرگز به بالاترین سطح خود در سال ۲۰۱۵ نرسید و در بازه‌های زمانی مختلف، نوساناتی عمدتا کاهشی داشت. در همین حال، واردات آلومینیوم پس از اعمال تعرفه‌ها با کاهش موقت روبه‌رو شد، اما به طور کلی مقدار آن ثابت ماند و حتی با وجود اعمال تعرفه‌ها، تناژ واردات شاهد افزایش به سطح دوران پیش از اعمال تعرفه‌ها نیز بود. در نهایت، سیاست‌های محدودکننده صرفا منجر به تغییر مسیر واردات از چین به سایر کشورها شدند، بی‌آنکه وابستگی ساختاری صنعت آلومینیوم آمریکا به واردات از جمله چین کاهش چشمگیری یابد. از سوی دیگر، چین با واردات زغال‌سنگ از کشورهای مختلف و فعال‌سازی معادن داخلی، توانست تولیدات آلومینیوم خود را حتی پس از سال ۲۰۱۸، به‌واسطه بهبود شرایط تولید و توسعه تجارت به‌طور مستمر افزایش دهد.
به طور‌کلی می‌توان عنوان کرد که، چین نه تنها تحت فشارهای تجاری آمریکا آسیب ندید، بلکه با کاهش وابستگی به بازار آمریکا، بازارهای جدیدی در ژاپن، کره جنوبی و جنوب‌شرق آسیا را ایجاد کرد و تولید سالانه آلومینیوم خود را به‌طور مداوم گسترش داد. در مجموع، چین با اتخاذ رویکردی هوشمندانه و منعطف، توانست علاوه بر کاهش اثرات فشارهای تجاری آمریکا، جایگاه خود را به‌عنوان بازیگر اصلی صنعت آلومینیوم جهانی حفظ و تقویت کند.