طی پنج سال گذشته، قیمت روی در SHFE با نرخ رشد ۵.۱ درصد و در LME با نرخ ۴.۲ درصد افزایش یافته است. اگرچه در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، رشد قیمت در LME بیشتر بوده، اما در افق میان‌مدت (پنج‌ساله) رشد SHFE از LME پیشی گرفته است. از سویی دیگر، موجودی انبارها در بازه مورد اشاره، نوسانات شدیدتری را در LME تجربه کرد.
طی پنج سال گذشته، قیمت روی در SHFE با نرخ رشد ۵.۱ درصد و در LME با نرخ ۴.۲ درصد افزایش یافته است. اگرچه در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، رشد قیمت در LME بیشتر بوده، اما در افق میان‌مدت (پنج‌ساله) رشد SHFE از LME پیشی گرفته است. در این میان، موجودی انبارهای LME که متاثر از تحویل فیزیکی و چرخه‌های جهانی تجارت فلزات است، نوسانات شدیدتری را تجربه کرده است؛ درحالی‌که موجودی انبارها در SHFE طی این دوره با الگوی فصلی مشخص، معمولا در ژانویه کاهش و به دنبال ازسرگیری فعالیت‌های صنعتی در فوریه، مجددا افزایش یافته است.
بورس فلزات لندن (LME) یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازار معاملات فلزات پایه در جهان است و به‌عنوان مرجع جهانی قیمت‌گذاری فلزاتی چون مس، آلومینیوم، نیکل، قلع، سرب و روی شناخته می‌شود. قیمت‌های آن بر پایه دلار آمریکا بوده و به‌دلیل شفافیت بالا، حجم معاملات گسترده و امکان تحویل فیزیکی، ابزار موثری برای پوشش ریسک است. در مقابل، بورس آتی شانگهای (SHFE) بازار اصلی معاملات فلزات در چین است که قیمت‌ها را بر اساس یوان تعیین می‌کند و بازتاب‌دهنده تقاضای صنعتی داخلی چین است. این بورس با نظارت دولت چین فعالیت می‌کند و به‌عنوان مکملی تاثیرگذار برای بورس لندن در بازار جهانی شناخته می‌شود.
بورس فلزات لندن (LME) با برخورداری از شبکه‌ای جهانی از انبارهای رسمی و سطح بالایی از شفافیت، به‌عنوان شاخصی کلیدی برای ارزیابی وضعیت عرضه جهانی فلزات شناخته می‌شود؛ به‌طوری‌که کاهش موجودی انبارهای آن معمولا به‌عنوان نشانه‌ای از محدودیت در عرضه جهانی تلقی شده و عامل صعود قیمت‌هاست. در مقابل، بورس آتی شانگهای (SHFE) عمدتا به انبارهایی در داخل چین متکی است که بیشتر منعکس‌کننده شرایط عرضه و تقاضای داخلی این کشور هستند و در مواردی نیز تحت تاثیر سیاست‌های دولتی، از جمله آزادسازی یا ذخیره‌سازی فلزات از طریق ذخایر راهبردی، قرار می‌گیرند. با این حال، باید توجه داشت که موجودی‌های ثبت‌شده در بورس‌های رسمی تنها بخشی از کل ذخایر موجود در بازار را نشان می‌دهند و بخش قابل توجهی از ذخایر فلزات در قالب موجودی‌های خارج از بورس (off-exchange)، مانند انبارهای خصوصی یا ذخایر استراتژیک دولتی، نگهداری می‌شوند که اطلاعات شفافی از آن‌ها در دسترس نیست.
رشد چشمگیر قیمت روی در LME نسبت به SHFE
نمودار ۱ تغییرات قیمت شمش روی در SHFE و LME را طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ نشان می‌دهد. در این دوره، شکاف قیمتی بین بازار چین و بازار جهانی به‌تدریج افزایش یافته که این موضوع عمدتا ناشی از عوامل ساختاری، محدودیت‌های وارداتی، سیاست‌های داخلی چین و تغییرات موجودی انبارها بوده است. طی پنج‌سال گذشته، قیمت روی در SHFE با رشد ۵.۱ درصدی و در LME با رشد ۴.۲ درصدی افزایش یافته است. جز در سال ۲۰۲۲، قیمت روی در SHFE معمولا اندکی بالاتر از LME قرار داشته که این اختلاف عمدتا به دلیل تقاضای بالاتر چین در مقایسه با کشورهای اروپایی بوده است. به طور کلی، رشد کوتاه مدت قیمت روی در LME (دو سال ابتدای بازه مورد بررسی) بیشتر از SHFE است؛ ولی رشد میان‌مدت (پنج ساله) SHFE نسبت به LME بیشتر بوده است.
در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، چین بیشتر واردکننده روی تصفیه‌شده بود. در آوریل ۲۰۲۰ و با آغاز همه‌گیری کووید-۱۹، قیمت روی در LME به کف تاریخی حدود ۱.۸ دلار بر کیلوگرم سقوط کرد؛ در حالی‌که در SHFE نیز به حدود ۲.۱ دلار بر کیلوگرم رسید. با بهبود تدریجی اقتصاد جهانی و تضعیف دلار آمریکا، قیمت‌ها در هر دو بورس روند افزایشی یافتند؛ به‌گونه‌ای که تا دسامبر همان سال، قیمت در SHFE به ۲.۹ دلار بر کیلوگرم رسید. در سال ۲۰۲۱، رشد سریع فعالیت‌های صنعتی به‌ویژه در چین، در کنار اختلالات زنجیره تامین و تعطیلی برخی معادن، به کاهش موجودی انبارها در هر دو بورس منجر شد؛ در نتیجه، قیمت روی در LME تا آوریل ۲۰۲۲ با رشد دو ساله ۱۳۰ درصدی، به اوج ۴.۴ دلار بر کیلوگرم و در SHFE با رشد ۸۰ درصدی، به ۳.۸ دلار بر کیلوگرم رسید. در سال ۲۰۲۲، چین به دلیل افزایش تولید داخلی و کمبود عرضه در اروپا، به صادرکننده روی تبدیل شد. این موضوع به‌همراه عواملی همچون تضعیف ارزش یوان، اعمال تعرفه‌های صادراتی و محدودیت واردات، رشد قیمت در SHFE را محدود کرد. در مقابل، بحران انرژی در اروپا و جهش هزینه برق، موجب کاهش تولید در واحدهای ذوب روی و افزایش قیمت‌ها در LME شد. هم‌زمان، موجودی انبارها در SHFE افزایش یافت که به فشار نزولی بر بازار چین انجامید؛ در حالی‌که کاهش موجودی LME به رشد بیشتر قیمت‌ها در بازار جهانی دامن زد.
در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، با رشد مجدد تقاضای داخلی، چین بار دیگر به واردکننده روی تبدیل شد. در این دوره، سیاست‌های انقباضی برای مهار تورم در اروپا، از جمله افزایش نرخ بهره و کاهش ترازنامه بانک‌های مرکزی، به افت تقاضا در غرب انجامید و باعث شد قیمت روی در LME تا فوریه ۲۰۲۴ به حدود ۲.۳ دلار بر کیلوگرم کاهش یابد. با این حال، در ادامه همان سال و به‌دنبال افزایش فعالیت‌های عمرانی و پروژه‌های زیرساختی سبز، قیمت‌ها بهبود یافتند و در دسامبر ۲۰۲۴ به حدود ۳ دلار بر کیلوگرم رسید. در SHFE نیز قیمت روی بین ۳ تا ۳.۶ دلار بر کیلوگرم در نوسان بود که بازتابی از تقویت تدریجی تقاضا در بازار داخلی چین است. همچنین در سال ۲۰۲۳، با وجود افزایش موجودی LME، نگرانی‌ها از تداوم اختلال در تولید جهانی مانع از افت شدید قیمت‌ها شد.
افزایش ۶ برابری موجودی روی در LME در پی بحران کووید-۱۹
نمودار ۲ با مقایسه موجودی انبار فلز روی در بورس آتی شانگهای (SHFE) و بورس فلزات لندن (LME) طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، نشان می‌دهد که رفتار موجودی انبارها و تاثیر آن بر قیمت‌ها در هر دو بورس متفاوت است. در این دوره، به‌جز در سال‌های ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳، موجودی فلز روی در LME معمولا بالاتر از SHFE قرار داشته است. LME به‌عنوان بازار مرجع جهانی با انبارهای استراتژیک، تولیدکنندگان را به نگهداری فلزات در این بازار ترغیب می‌کند. در مقابل، در چین، سیاست‌های دولتی مانند محدودیت‌های صادراتی و استفاده از ذخایر راهبردی باعث ثبات بیشتر موجودی‌ها و کاهش تاثیر نوسانات جهانی می‌شود. در SHFE، واردات کنسانتره روی پایدار است و تسویه نقدی قراردادها از نوسانات موجودی‌ها جلوگیری می‌کند؛ در حالی‌که در LME، تحویل فیزیکی و نوسانات سریع واردات و صادرات، نوسانات شدیدتری در موجودی‌ها و قیمت‌ها ایجاد می‌کند.
در سال ۲۰۲۰، موجودی فلز روی در LME افزایش چشمگیری داشت که ناشی از افت تقاضای جهانی و کاهش قیمت‌ها در پی همه‌گیری کووید-۱۹ بود. در این دوران، بسیاری از تولیدکنندگان و تجار ترجیح دادند فلزات خود را در انبارهای LME ذخیره کنند و منتظر بهبود بازار بمانند. این افزایش موجودی در LME تا میانه سال ۲۰۲۱ ادامه یافت. در حالی‌که در SHFE، موجودی‌ها به‌ویژه در ماه‌های مارس ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ به بیش از ۱۷۰ هزار تن رسید، اما به‌دلیل جذب آن‌ها توسط صنایع مصرف‌کننده، کاهش یافت. در سال ۲۰۲۲، بحران انرژی در اروپا، به کاهش تولید در واحدهای ذوب روی انجامید و عرضه جهانی را محدود کرد. این شرایط باعث کاهش موجودی‌های LME و نوسانات شدید در قیمت‌های جهانی شد؛ اما با بازگشت نسبی ثبات به بازار انرژی در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ و افزایش قیمت جهانی روی، تولیدات واحدهای ذوب اروپایی مجددا رشد کرد و موجودی‌های LME تا دسامبر ۲۰۲۴ به حدود ۲۷۰ هزار تن رسید. طی این بازه زمانی، موجودی‌های SHFE نیز شاهد نوسانات فصلی بوده و به‌ویژه در ماه ژانویه کاهش‌های چشمگیری را تجربه کردند که به‌دلیل تعطیلات سال نو چینی و کاهش فعالیت‌های صنعتی بود. این کاهش موقت معمولا پس از ازسرگیری فعالیت‌ها در ماه فوریه به سرعت جبران شده است.
به‌طور کلی، موجودی‌های انبارها در بورس‌های SHFE و LME به‌طور معکوس با قیمت فلز روی در ارتباط هستند؛ اما این رابطه تحت تاثیر عوامل مختلفی چون تقاضای فصلی، سیاست‌های دولتی، بحران‌های جهانی و تغییرات در تولید و عرضه قرار می‌گیرد.