مفتول مسی به‌عنوان یکی از محصولات نیمه‌ساخته صنعت مس، در زنجیره تامین صنایع مصرفی نقشی انکارناپذیر ایفا می‌کند؛ اما با وجود مصرف بالا در سطح جهانی و منطقه‌ای، به دلیل وابستگی مستقیم به نرخ جهانی کاتد مس، دارای ارزش‌افزوده محدود و حاشیه سود بسیار پایین است.
بر اساس داده‌های منتشر شده توسط موسسه IWCC، تولید مفتول مسی در مناطق ژاپن، آمریکای شمالی (ایالات‌متحده آمریکا و کانادا) و هند در سال ۲۰۲۳، با کاهش مواجه شد؛ این روند به دلیل وابستگی مستقیم تولید به تقاضای داخلی صنایع مصرف‌کننده (با توجه به ماهیت محصول) و حاشیه سود پایین آن بوده که باعث می‌شود تولیدکنندگان در مواجهه با کاهش تقاضا، تولید خود را کاهش دهند؛ در مقابل، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده مفتول مسی، با سیاست‌های توسعه صنعتی و فناوری، موفق شد تولید و مصرف داخلی خود را افزایش دهد.
مفتول مسی از جمله مهم‌ترین محصولات نیمه‌ساخته فلز مس محسوب می‌شود که نقشی محوری در زنجیره تامین صنایع پایین‌دستی ایفا می‌کند. این محصول عمدتا با استفاده از کاتد مس با خلوص ۹۹.۹۹ درصد تولید می‌شود. فرآیند تولید مفتول مسی عمدتا در سه مرحله اصلی انجام می‌گیرد؛ در گام نخست، کاتدهای مسی در کوره‌های ویژه ذوب می‌شوند؛ سپس فلز مذاب طی فرآیند ریخته‌گری پیوسته، شکل اولیه خود را می‌گیرد. در مرحله پایانی، محصول به‌وسیله نورد گرم به قطر مناسب که معمولا ۸ میلی‌متر است، رسانده می‌شود.
مفتول مسی با برخورداری از ویژگی‌های فنی برجسته، نظیر رسانایی الکتریکی و حرارتی بسیار بالا، انعطاف‌پذیری مطلوب، قابلیت ماشین‌کاری و مقاومت قابل توجه در برابر خوردگی، در گستره متنوعی از صنایع به شکل سیم و کابل مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین صنایع مصرف‌کننده این محصول، می‌توان به صنعت تولید و انتقال برق و داده، صنعت خودروسازی به‌ویژه در حوزه تولید خودروهای برقی که میزان مصرف مس در آن‌ها چندین برابر خودروهای درون‌سوز است، تجهیزات الکترونیکی، سامانه‌های تهویه مطبوع و همچنین فناوری‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی اشاره کرد. این تنوع کاربرد، نقش استراتژیک مفتول مسی را در زنجیره ارزش صنعت مس و صنایع پایین‌دست آن، به‌طور محسوسی ارتقا داده است.
محدودیت تجارت بین‌المللی به دلیل حاشیه سود پایین
با وجود کاربرد گسترده، مفتول مسی در زمره محصولات با حاشیه سود بسیار پایین قرار دارد. مهم‌ترین عامل در این خصوص، وابستگی مستقیم قیمت آن به نرخ جهانی کاتد مس در بورس فلزات لندن (LME) است و فرآیند تبدیل کاتد به مفتول، تنها ارزش‌افزوده محدودی ایجاد می‌کند؛ از این‌رو، تولیدکنندگان این محصول با محدودیت‌هایی در مسیر افزایش سودآوری روبه‌رو هستند. در نتیجه این امر، عمدتا بخش عمده‌ای از تولید مفتول مسی در داخل کشورها یا به‌صورت منطقه‌ای مصرف می‌شود و سهم آن در تجارت بین‌المللی نسبتا اندک است. این امر به‌ویژه در کشورهایی که صنایع مصرف‌کننده نهایی آن‌ها از توسعه کافی برخوردارند و تقاضای مفتول بالایی دارند، بیشتر مشهود است و واردات این محصول عمدتا در شرایط خاص یا هنگام کمبود داخلی انجام می‌پذیرد. به طور کلی بر اساس داده‌های IWCC، تقاضای مفتول مسی در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۸.۶ میلیون تن بوده که از این تقاضا تنها ۲.۸ میلیون تن (معادل ۱۵ درصد تقاضا) از این محصول در جهان تجارت شده است و این امر به وضوح، تولید و مصرف این محصول را به صورت منطقه‌ای نشان می‌دهد.
رشد بی‌وقفه تولید مفتول مسی در چین
مطابق داده‌های ارایه شده در نمودار ۱، می‌توان روند تولید مفتول مسی در مناطق منتخب چین، آمریکای شمالی، ژاپن و هند را در بازه زمانی پنج‌ساله منتهی به سال ۲۰۲۳ مشاهده کرد و نوسانات مربوط به تولید این کشورها را مورد بررسی قرار داد.
همان‌طور که در نمودار ۱ قابل مشاهده است، در سال ۲۰۱۹ تولید مفتول مسی در کشورهای منتخب به‌جز چین، نسبت به سال ۲۰۲۰ در سطح بالاتری قرار گرفت؛ ولی با آغاز همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰، اعمال قوانین سخت‌گیرانه، بسته شدن مرزها و در پی آن اختلال در زنجیره تامین، فعالیت بسیاری از کارخانه‌ها متوقف شود؛ این عوامل موجب کاهش تولید مفتول مسی در اکثر کشورها شد و در نهایت بازار جهانی تحت تاثیر این کاهش تولید قرار گرفت. به‌طور کلی آمریکای شمالی و همچنین کشورهای ژاپن و هند نیز تحت بحران همه‌گیری کووید-۱۹ با کاهش تولید مفتول مسی مواجه شدند؛ اما چین، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول، توانست با رشد ۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹، روندی متفاوت را دنبال کند. این رشد عمدتا ناشی از سیاست‌های سخت‌گیرانه چین در کنترل همه‌گیری کووید-۱۹ و موفقیت در مهار سریع شیوع ویروس و همین‌طور وجود ظرفیت تولید بالای این صنعت بود که موجب بازگشت سریع و افزایش تولید در این کشور شد.
بر اساس داده‌های ارایه شده در نمودار ۲، در حالی که مصرف ظاهری مفتول مسی در سایر کشورها به دلیل چالش‌های ناشی از پاندمی کاهش یافت، مصرف در چین افزایش یافت؛ این رشد مصرف تا حد زیادی به تامین زیرساخت‌ها به‌واسطه تغییر الگوی کاری به سمت دورکاری و توسعه زیرساخت‌های دیتاسنترها مربوط است. همچنین، تقاضا برای سیم مسی در بخش‌های مخابرات و سخت‌افزار فناوری اطلاعات، به ویژه در توسعه شبکه‌های ارتباطی و تجهیزات فناوری، نقش مهمی در افزایش مصرف مفتول مسی در چین داشته است.
در پی کاهش محدودیت‌های ناشی از پاندمی کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۱، روند تولید مفتول مسی در کشورهای مورد بررسی مجددا افزایش یافت. تولید مفتول مسی در کشور چین با حفظ روند صعودی و با رشد ۳ درصدی از ۸.۷ میلیون تن به بیش از ۹ میلیون تن رسید؛ همچنین، مصرف ظاهری مفتول مسی در چین به دلیل سیاست‌های دولت در زمینه انرژی‌های پاک و توسعه فناوری، افزایش قابل توجهی را نیز تجربه کرد.
در سال ۲۰۲۱، منطقه آمریکای شمالی بیشترین سطح تولید مفتول مسی خود را تجربه کرد. کشور هند و منطقه آمریکای شمالی (شامل کانادا و ایالات‌متحده آمریکا) به ترتیب شاهد افزایش تولید حدودا ۱۱.۴ و ۹.۲ درصدی بودند. در آمریکای شمالی، شرکت‌هایی مانند فورد و جنرال الکتریک با تمرکز بر تولید خودروهای برقی و توسعه زیرساخت‌های انرژی، نقش مهمی در افزایش مصرف مفتول مسی ایفا کردند. در هند، توسعه پروژه‌های بزرگ زیرساختی، انرژی‌های تجدیدپذیر و گسترش صنایع الکترونیکی، علی‌رغم افزایش صادرات، تاثیر قابل توجهی بر رشد مصرف ظاهری مفتول مسی در این کشور داشتند؛ همچنین، کشور ژاپن با وجود افزایش جزیی در تولید، روند بازیابی فعالیت‌های صنعتی را تجربه کرد و با نقش‌آفرینی شرکت‌هایی مانند پاناسونیک و دن‌سو، افزایش مصرف ظاهری این محصول را شاهد بود.
با این حال، در سال ۲۰۲۲ تولید مفتول مسی در آمریکای شمالی و ژاپن به ترتیب با کاهش ۳ و ۲ درصدی مواجه شد. این کاهش تولید هم‌زمان با افزایش واردات و تغییرات جزیی در میزان صادرات این دو کشور بود. در نتیجه، مصرف ظاهری مفتول مسی در آمریکای شمالی و ژاپن به ترتیب کاهش حدودا ۴ و ۲ درصد را تجربه کرد. کاهش تولید مفتول مسی در ایالات‌متحده، عمدتا ناشی از تعطیلی کارخانه ASARCO در آماری‌لوی تگزاس بود. این تعطیلی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل، همراه با کمبود نیروی کار ماهر رخ داد که در نتیجه، ظرفیت عرضه داخلی کاهش یافت. کشور ژاپن نیز به دلیل کاهش تقاضا شاهد کاهش مصرف ظاهری مفتول مسی بود.
در سال ۲۰۲۳ کشورهای ژاپن و آمریکای شمالی با حدود ۳ درصد افت، برای دومین سال متوالی دچار کاهش در تولید مفتول مسی شدند؛ تولید مفتول مسی در هند نیز نسبت به سال گذشته کاهش یافت. این روند کاهش تولید عمدتا به ماهیت مصرفی این محصول مربوط است؛ چرا که مصرف مفتول مسی در این کشورها به‌طور مستقیم وابسته به تقاضای داخلی صنایع مصرف‌کننده است. با توجه به حاشیه سود پایین مفتول مسی، کاهش تقاضای داخلی موجب کاهش تولید این محصول شده و تولیدکنندگان در واکنش به شرایط بازار، تولید خود را تعدیل می‌کنند.
به‌طور کلی می‌توان عنوان کرد که تقاضا و بالطبع تولید مفتول مسی در چین طی بازه زمانی پنج‌ساله ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، روندی مستمر و افزایشی داشته است. این رشد عمدتا ناشی از سیاست‌های کلان دولت چین در توسعه زیرساخت‌های صنعتی و فناوری، از جمله گسترش شبکه‌های ارتباطی نسل پنجم و ششم، رشد چشمگیر صنعت خودروهای برقی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود شبکه‌های انتقال و توزیع برق است. همچنین، مصرف ظاهری مفتول مسی در چین نیز طی این سال‌ها روند صعودی داشته که بیشتر به افزایش تقاضا در صنایع خودروهای برقی با حضور شرکت‌های برجسته‌ای مانند BYD، NIO و تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی و الکترونیکی نظیر Huawei و ZTE مرتبط است.