بازار محصولات تخت مسی زیر سایه چین؛ رقبا در مسیر سراشیبی

در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، چین با اختلافی چشمگیر، بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده محصولات تخت نیمه ساخته مسی در جهان بود و تولید خود را با رشدی دو برابری، از ۸۰۰ هزار تن به ۱.۶ میلیون تن رساند و سهمی حدود ۵۹.۶ درصد از کل تولید جهانی را به خود اختصاص داد.

ژاپن با حفظ جایگاه دوم، تولیدی نسبتا پایدار و در بازه ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن داشت؛ کره جنوبی نیز با حجم تولیدی ثابت بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن، به‌رغم حفظ عملکرد، با افت سهم جهانی از ۶.۹ در سال ۲۰۱۹ به ۴.۸ درصد در سال ۲۰۲۳ مواجه شد. آمریکای شمالی با سهم ۴.۳ و  هند با سهم ۱.۲ درصدی، سهم نسبتا ناچیزی از تولید محصولات تخت مسی در جهان را در اختیار دارند. بر پایه برآوردهای موسسه IWCC، بازار این محصولات در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۷ میلیون تن بوده و رشدی معادل ۷.۸ درصد را تجربه کرده است.

محصولات نیمه ساخته تخت مسی، همچون ورق‌ها، نوارها و صفحات، ازجمله پایه‌ای‌ترین اشکال فرآوری شده فلز مس به شمار می‌روند که نقشی کلیدی در زنجیره تامین صنایع مختلف ایفا می‌کنند. این محصولات به‌واسطه ویژگی‌هایی نظیر رسانایی الکتریکی و حرارتی بالا، انعطاف‌پذیری مکانیکی، قابلیت لحیم‌کاری و مقاومت در برابر خوردگی، جایگاهی ممتاز در میان صنایع الکتریکی، الکترونیکی، حرارتی، ساختمانی و حتی تزیینی دارند. فرآیند تولید این محصولات عمدتا شامل نورد گرم، نورد سرد و ریخته‌گری پیوسته بوده و به‌عنوان مواد اولیه یا میانی در تولید تجهیزات نهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در سال‌های اخیر، با رشد فزاینده تقاضا برای تجهیزات انتقال برق، باتری‌ها، انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای برقی، نیاز به محصولات تخت نیمه‌ساخته مسی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. این روند، فرصت‌های تازه‌ای برای کشورهایی فراهم کرده که از ظرفیت تولید مستمر و توان صادراتی بالا برخوردارند؛ به‌طوری‌که این کشورها می‌توانند با تقویت جایگاه خود در بازارهای جهانی، از مزایای رقابتی قابل‌توجهی بهره‌مند شوند. افزون بر این، کاربرد گسترده این محصولات در صنایعی چون خودرو، هوافضا، مبدل‌های حرارتی، رادیاتورها، لوازم سرمایشی و معماری مدرن، بر اهمیت استراتژیک آن‌ها در چشم‌انداز صنعتی آینده می‌افزاید.

در بازه پنج‌ساله، از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، تغییرات قابل‌توجهی در تولید جهانی محصولات تخت نیمه‌ساخته مسی به ثبت رسیده است، به‌طوری‌که در نمودار ۱، روند رشد تولید در این دوره به‌وضوح مشهود است. چین در این مدت، با اختلافی چشمگیر، عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده این محصولات را حفظ کرده و تولید خود را تقریبا دو برابر کرده است. تولید سالانه این کشور با رشد متوسط ۱۹ درصد، از ۸۰۰ هزار تن هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۱.۶ میلیون تن هزار تن در سال ۲۰۲۳ رسید و سهم معادل ۵۹.۶ درصدی از کل تولید جهانی را به خود اختصاص داد که اوج تولید چین محسوب می‌شود. ژاپن با حفظ جایگاه دوم، طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، ظرفیت تولیدی خود را در بازه‌ای نسبتا پایدار بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن نگه داشته و بالاترین سطح تولید آن در سال ۲۰۱۹ رقم خورده است. این کشور در پایان دوره، سهمی معادل ۹ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است.

کره جنوبی نیز با تولیدی تقریبا ثابت در محدوده ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن، جایگاه خود را در زمره تولیدکنندگان این محصولات حفظ کرده است؛ اما به دلیل رشد کلی بازار جهانی، سهم این کشور از ۶.۹ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۴.۸ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است؛ موضوعی که بیانگر افت موقعیت نسبی این کشور در بازار جهانی، حتی باوجود ثبات در میزان تولید است؛ در این شرایط، ادامه روند بدون توسعه ظرفیت‌های صادراتی می‌تواند خطر کاهش نقش‌آفرینی کره جنوبی در زنجیره جهانی مس را افزایش دهد. در سوی دیگر، گرچه تولید مس در آمریکای شمالی طی این دوره با رشدی ملایم حدود ۱۰ درصد همراه بوده، اما سهم آن از بازار جهانی از ۵.۴ درصد به ۴.۳ درصد کاهش یافته است؛ با این ‌حال، سیاست‌های نوسازی زیرساخت‌ها و حمایت از تولید داخلی، از طریق تعرفه‌های وارداتی، نقش مهمی در حفظ ثبات تولید و تقویت خودکفایی صنعتی این کشور ایفا کرده‌ است. در این میان، کشور هند با تولیدی نسبتا ثابت و در حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار تن، سهمی ناچیز معادل ۱.۲ درصد از کل تولید جهانی در اختیار داشته است.

در نمودار ۲ روند مصرف محصولات تخت مسی در جهان ارایه شده است. بر اساس این نمودار و به دنبال رشد تولید، مصرف داخلی چین نیز با افزایش متوسط ۲۳ درصدی، از ۹۰۰ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۱.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ رسیده و حدود ۶۰ درصد از کل مصرف جهانی در این سال را به خود اختصاص داده است. در بازه زمانی پنج ساله منتهی به سال ۲۰۲۳، کشور چین با اتخاذ سیاست‌های خودکفایی و توسعه پایدار صنعتی، به‌طور چشمگیری تولید محصولات تخت نیمه‌ساخته مسی را افزایش داده است. این افزایش تولید، عمدتا در راستای پاسخ‌گویی به نیاز داخلی بوده که خود ناشی از گسترش زیرساخت‌های صنعتی، توسعه صنایع مصرف‌کننده نظیر خودروهای برقی، الکترونیک و انرژی خورشیدی و افزایش ظرفیت تولیدی داخلی است. این روند، نمایانگر تعادل در تولید و مصرف داخلی چین است که حاکی از استراتژی بلندمدت این کشور جهت تامین نیازهای داخلی است. در همین سال، چین در میان کشورهای منتخب مصرف‌کننده، سهمی چشمگیر از واردات جهانی این محصولات را به خود اختصاص داده و در عین حال، در صدر واردکنندگان جهانی نیز قرار گرفته است که خود گواهی بر وسعت بازار داخلی و تقاضای رو به رشد آن است.

در سایر کشورها، الگوهای متفاوتی از مصرف مشاهده می‌شود. مصرف محصولات تخت نیمه‌ساخته مسی در ژاپن طی پنج سال اخیر نوساناتی را تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۱ بالاترین سطح مصرف ثبت شد؛ اما در پایان بازه زمانی، سهم این کشور از کل مصرف جهانی از ۱۱.۵ درصد به ۸.۲ درصد کاهش یافت. در کره جنوبی نیز روندی با کاهش ملایم مشاهده شده و سهم مصرف از ۶ درصد به ۳.۷ درصد تنزل یافته است. آمریکای شمالی علی‌رغم اعمال تعرفه‌های وارداتی برای تقویت صنایع داخلی، همچنان مصرفی بالاتر از سطح تولید دارد و با سهمی حدود ۶ درصد از کل مصرف جهانی، نشانه‌هایی از افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و حمایت از صنایع داخلی را بروز داده است. در هند، کاهش ۱۷ درصدی مصرف از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ به دلیل کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی و تمرکز بر سایر صنایع رخ داده است. گرچه به دلیل ماهیت نوظهور اقتصاد این کشور، انتظار می‌رود مصرف مس این کشور در آینده افزایش یابد. شایان توجه است که آلمان با سهم مصرفی برابر ۹۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۳، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهانی این محصولات شناخته می‌شود.

کره جنوبی با تولیدی تقریبا ثابت در محدوده ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن، جایگاه خود را در زمره تولیدکنندگان این محصولات حفظ کرده است؛ اما به دلیل رشد کلی بازار جهانی، سهم این کشور از ۶.۹ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۴.۸ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.

به دنبال رشد تولید، مصرف داخلی چین با افزایش متوسط ۲۳ درصدی، از ۹۰۰ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۱.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ رسیده و حدود ۶۰ درصد از کل مصرف جهانی در این سال را به خود اختصاص داده است. این روند، نمایانگر تعادل در تولید و مصرف داخلی چین است که حاکی از استراتژی بلندمدت این کشور جهت تامین نیازهای داخلی است.