به دلیل افزایش تقاضا برای نقدشوندگی که موجب ورود حجم بالایی از طلای دست‌دوم به چرخه تولید می‌شود، در ۲۰۲۰ و با شیوع کووید-۱۹، سهم طلای بازیافتی به سطح ۲۶.۲ درصد رسید. گرچه در سال‌های بعد این سهم افت کرد، ولی دلایل مختلفی بازگشت بازیافت طلا به نقطه اوج ۲۷.۳ درصدی خود در ۲۰۲۴ شد.
در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ترتیب، این سهم به حدود ۲۴.۵ و ۲۴.۳ درصد کاهش یافت. در دامه و در سال ۲۰۲۳ سهم بازیافت از تولید کل با رشدی چشمگیر به ۲۵.۹ درصد رسید که ناشی از افزایش قیمت جهانی طلا، فشارهای تورمی و رشد ضایعات الکترونیکی مانند موبایل و قطعات کامپیوتری بود. نهایتا در سال ۲۰۲۴، بازیافت به نقطه اوج خود در دوره پنج‌ساله رسید و بیشترین میزان را در ۵ سال گذشته تجربه کرد. این روند بازتابی از اثر قیمت‌های بالا این فلز، توسعه فناوری‌های نوین بازیافت و تمایل مصرف‌کنندگان به فروش طلاهای قدیمی در برابر افزایش ارزش بازار بود.
طلا همواره جایگاهی بنیادین در نظام‌های اقتصادی و مالی جهان داشته است و این فلز گران‌بها علاوه بر آنکه به‌عنوان ذخیره ارزش و پشتوانه پولی ایفای نقش می‌کند، در حوزه‌های متنوعی همچون جواهرسازی، فناوری‌های نوین، صنعت الکترونیک و تجهیزات پزشکی نیز مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرد. ویژگی ممتاز طلا در مقایسه با بسیاری از فلزات دیگر، قابلیت بازیافت نامحدود آن است؛ به‌گونه‌ای که تقریبا تمام طلای استخراج‌شده در طول تاریخ همچنان در چرخه مصرف حضور و یا امکان ورود مجدد به بازار را دارد. در همین راستا، بررسی روند سهم طلای بازیافتی از کل تولید جهانی، نه‌تنها تصویری روشن از وضعیت عرضه در بازار این فلز گران‌بها ارایه می‌دهد، بلکه بازتابی از شرایط اقتصادی، تغییرات قیمتی، رفتار مصرف‌کنندگان و همچنین تحولات فناوری به شمار می‌آید.
منابع اصلی بازیافت طلا را می‌توان در سه دسته کلی جای داد؛ نخست، جواهرات و مصنوعات قدیمی که به دلیل تغییر سلیقه مصرف‌کنندگان یا فشارهای اقتصادی، دوباره ذوب و فرآوری می‌شوند؛ دوم، ضایعات صنعتی و به‌ویژه الکترونیکی شامل تجهیزات مخابراتی، تراشه‌ها و گوشی‌های تلفن همراه که سهم آن‌ها طی دهه اخیر به‌طور پیوسته رو به افزایش بوده و در نهایت طلاهای سرمایه‌گذاری‌شده در قالب شمش و سکه که به‌ویژه در دوره‌های افزایش قیمت یا بروز بحران‌های اقتصادی، مجددا وارد چرخه بازیافت می‌شوند. از این منظر، طلا نه‌تنها به‌عنوان فلزی کمیاب و ارزشمند شناخته می‌شود، بلکه به دلیل پویایی عرضه از طریق بازیافت، همواره نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به تحولات بازار جهانی ایفا کرده و تداوم این ویژگی، جایگاه آن را به‌عنوان عنصری راهبردی در اقتصاد جهان مستحکم ساخته است.
در نمودار ۱ حجم سالیانه تولید جهانی طلا از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۲۴ نمایش داده شده است. در سال ۲۰۲۰ مجموع تولید طلا به حدود ۴.۷ هزار تن رسید که هم‌زمان با شرایط همه‌گیری ویروس کرونا بود؛ رخدادی که موجب شد طلا به‌عنوان یک دارایی امن متقاضی بیشتری یافته و قیمت آن روندی صعودی به خود گیرد. در سال ۲۰۲۱ تولید کل تقریبا ثابت و در حدود ۴.۷۳ هزار تن قرار گرفت. با این حال، در همین سال تولید کل طلا با رشد ۳.۲ درصدی تولید معدنی و افزایش آن به ۳.۵ هزار تن، مقداری رشد کرده و به حدود ۴.۸ هزار تن رسید؛ اما تولید از محل طلای بازیافتی با کاهش ۸ درصدی به ۱.۱۶ هزار تن افت پیدا کرد. سال ۲۰۲۲ نشانه‌ای از تثبیت بازار طلا بود؛ به‌گونه‌ای که تولید کل کاهش جزیی ۰.۲ درصدی را تجربه کرد و تولید بازیافتی نیز با افت ۰.۸ درصدی در محدوده ۱.۱۵ هزار تن قرار گرفت.
در سال ۲۰۲۳ روندی متفاوت شکل گرفت و تولید کل طلا در جهان افزایش یافت؛ به‌طوری‌که هم تولید معدنی با رشد ۱.۴ درصدی افزایش یافت و هم تولید بازیافتی رشد چشمگیری را تجربه کرد؛ به‌ویژه تولید بازیافتی با رشد قابل توجه ۱۰.۶ درصدی توانست نقشی پررنگ در رشد کل ایفا کند. ترکیب این دو عامل سبب شد که تولید کل با جهش ۳.۷ درصدی به ۴.۹ هزار تن برسد. این روند در سال ۲۰۲۴ نیز ادامه یافت و تولید کل با رشد ۱.۸ درصدی به حدود ۵ هزار تن رسید که بالاترین حجم تولیدی در پنج سال مورد بررسی محسوب می‌شود. با وجود آنکه در همین سال تولید معدنی اندکی کاهش یافت، رشد ۷.۳ درصدی در بخش بازیافت توانست این افت را جبران کند. در مجموع می‌توان گفت طی دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، سهم طلای بازیافتی رفتاری نوسانی، اما به‌طور کلی روندی رو به رشد داشته و نقش آن در تحولات عرضه بازار جهانی طلا بیش از پیش نمایان شده است.
نمودار ۲ سهم طلای بازیافتی از تولید کل طلای جهان از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۲۴ را به نمایش گذاشته است. از کل طلای تولید شده در این دوره، حدود ۱.۲ هزار تن آن معادل ۲۶.۶ درصد از مسیر بازیافت طلا تامین شد. در سال ۲۰۲۰ با همه‌گیری کووید-۱۹ موقعیت ویژه‌ای پدید آمد؛ به‌گونه‌ای که سهم بالای ۲۶.۶ درصدی طلای بازیافتی از کل تولید، بازتابی از شرایط خاص اقتصادی آن سال بود. افزایش تقاضا برای نقدشوندگی و فروش طلا توسط خانوارها و صنایع در دوران همه‌گیری کرونا موجب شد حجم قابل توجهی از طلای دست‌دوم و ضایعات وارد چرخه بازیافت شود و نقش بازیافتی در این سال پررنگ‌تر از همیشه شود. با عبور از شوک اولیه همه‌گیری، در سال ۲۰۲۱ سهم طلای بازیافتی در کل تولید به حدود ۲۴.۵ درصد کاهش یافت؛ زیرا بخشی از اقتصاد جهانی به ثبات نسبی رسید و تمایل خانوارها برای فروش طلا کاهش پیدا کرد. علاوه بر این، قیمت جهانی طلا در مقایسه با اوج سال ۲۰۲۰ دچار نوساناتی شد و کاهش نسبی آن، انگیزه بازیافت را کمتر کرد. در سال ۲۰۲۲ این روند کاهشی ادامه یافت و سهم بازیافت از کل تولید با اندکی افت به ۲۴.۳ درصد رسید که پایین‌ترین سطح در دوره پنج‌ساله مورد بررسی بود؛ موضوعی که نشان می‌دهد در شرایط ثبات نسبی قیمت طلا، انگیزه فروش و ورود آن به چرخه بازیافت کاهش می‌یابد.
در سال ۲۰۲۳ شرایط متفاوتی رقم خورد و افزایش چشمگیر بازیافت موجب شد سهم آن از کل تولید به حدود ۲۵.۹ درصد برسد. این رشد عمدتا ناشی از افزایش قیمت جهانی طلا در نتیجه فشارهای تورمی و نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی بود که انگیزه برای فروش طلاهای دست‌دوم را بالا برد. همچنین افزایش حجم ضایعات حاوی طلا مانند موبایل‌ها و قطعات کامپیوتری، امکان بیشتری برای بازیافت فراهم ساخت و سهم بازیافت را تقویت کرد. نهایتا، سال ۲۰۲۴ نقطه اوج بازیافت در دوره پنج‌ساله محسوب شد و سهم ۲۷.۳ درصدی آن از کل تولید به ثبت رسید. این روند افزایشی بازتابی از اهمیت روزافزون بازیافت به‌عنوان منبعی پایدار برای تأمین طلا است. افزایش سهم بازیافت در این سال را می‌توان ناشی از سطح بالای قیمت‌های جهانی، گسترش فناوری‌های نوین بازیافت و رشد حجم ضایعات صنعتی و الکترونیکی دانست. علاوه بر این، تمایل مصرف‌کنندگان به فروش طلاهای قدیمی در برابر قیمت‌های بالای بازار، عرضه بیشتری برای بازیافت فراهم کرد و جایگاه این بخش را در تامین طلا بیش از پیش برجسته ساخت.