در بازه ۵ ساله از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، تولید سرب تصفیهشده چین از حدود ۶.۵ میلیون تن به نزدیک ۷.۶ میلیون تن رسیده که ناشی از رشد تقاضا در صنعت باتریهای سربی-اسیدی بود. نقطه اوج این دوره در سال ۲۰۲۲ با ثبت حدود ۷.۸ میلیون تن تولید بهدست آمده است.
از منظر تامین خوراک کارخانههای تولید سرب در چین، در سال ۲۰۲۰ ذخایر معدنی و تولید کنسانتره داخلی بیشترین سهم را در اختیار داشتند؛ اما با افزایش هزینه استخراج و رشد قیمت جهانی سرب، منابع ثانویه بهویژه بازیافت باتریهای سربی-اسیدی به تدریج جایگزین تولید معدنی شدند. در نهایت در سال ۲۰۲۴ بیش از نیمی از خوراک واحدهای تولید سرب در چین از منابع بازیافتی تامین شد؛ همچنین واردات کنسانتره سرب در کل دوره سهمی ثابت و حدود ۳ درصدی را حفظ کرد و نقش مکملی برای تولید داخلی ایفا نمود.
چین با وجود آنکه از نظر میزان ذخایر معدنی سرب در جایگاه دوم جهان قرار دارد، اما به دلیل آنکه عیار کانسنگ سرب در این کشور عموما در سطح متوسط یا پایینتر از استاندارد جهانی قرار دارد، فرآیند استخراج برای این کشور پرهزینهتر از بسیاری کشورها است. بخش عمده تقاضای داخلی برای این فلز به حوزه تولید باتریهای سرب-اسید اختصاص دارد؛ بهگونهای که بیش از ۷۰ درصد مصرف سرب چین را این صنعت در اختیار گرفته است؛ این باتریها به طور گسترده در خودرو، موتورسیکلت و تجهیزات ذخیره انرژی الکتریکی بهکار میروند. با این حال، تغییرات ساختاری در صنعت خودروسازی، بهویژه رشد سریع خودروهای برقی و استقبال از باتریهای لیتیوم-یونی به دلیل طول عمر بالاتر و قابلیت شارژ سریعتر، به تدریج موجب کاهش تقاضا برای باتریهای سربی-اسیدی در این کشور شده است. در این میان، بازیافت بهعنوان یکی از مهمترین منابع تامین سرب مورد نیاز، نقشی کلیدی در زنجیره عرضه سرب چین ایفا میکند؛ بهطوری که حدود نیمی از سرب تصفیهشده این کشور از منابع ثانویه و بهویژه از بازیافت باتریهای فرسوده تامین میشود.
با وجود مزیت تامین، بازیافت و تولید سرب پیامدهای زیستمحیطی گستردهای دارد؛ انتشار گرد و غبار حاوی سرب، پسابهای اسیدی و تولید لجنهای سنگین از جمله چالشهایی است که در این صنعت سلامت انسان و محیطزیست را تهدید میکند. همین مساله دولت چین را وادار ساخته تا طی سالهای اخیر مقررات سختگیرانهای در حوزه محیطزیست بر این صنعت اعمال کند. نتیجه این سیاستها تعطیلی بسیاری از کارخانههای کوچک و غیراستاندارد و الزام شرکتهای بزرگ به سرمایهگذاری در فناوریهای کنترل آلودگی نظیر سیستمهای بازیافت اسید و گرد و غبار بوده است؛ امری که هزینه تولید سرب را، چه از منابع اولیه و چه از منابع ثانویه، بهطور محسوس افزایش داده است. علاوه بر این، چین برای پاسخ به نیازهای داخلی خود بخشی از خوراک مورد نیاز خود را از بازارهای جهانی تامین میکند که در این میان روسیه، ایالات متحده، ترکیه و پرو طی سالهای اخیر در زمره مهمترین صادرکنندگان کنسانتره سرب به این کشور قرار داشتهاند.
بر اساس دادههای موجود در نمودار ۱، روند واردات جهانی کنسانتره سرب چین طی ۵ سال گذشته از بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ به صورت فصلی نمایش داده شده است. بررسی این بازه نشان میدهد که واردات چین در سال ۲۰۲۰ حدود ۱.۳ میلیون تن بوده و سپس تا سال ۲۰۲۲ با افتی نزدیک به ۲۲ درصدی، کاهش یافته و به حدود ۱ میلیون تن رسیده است. پس از این افت، واردات مجددا در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ افزایش یافت و به سطح تقریبی سال ۲۰۲۰ بازگشت؛ هرچند در مجموع رشد سالانه منفی ۱ درصدی را ثبت کرده است. شایان توجه است که واردات فصلی چین در نیمه دوم سال، بهویژه در فصل پاییز، همواره بیش از نیمه اول سال بوده و این امر تحت تاثیر سیاستهای سختگیرانه محیطزیستی دولت چین در فصول سرد قرار دارد؛ سیاستهایی که با محدود کردن تولید داخلی بهمنظور کنترل آلودگی هوا، واردات را به گزینهای برجستهتر تبدیل کرده است.

تحولات بازار در این دوره نشان میدهد که در سال ۲۰۲۰ به دنبال کاهش استفاده از منابع ثانویه و بازیافتی سرب، تولید داخلی کاهش و واردات افزایش یافته است؛ همچنین از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱، همزمان با رشد حدود ۲۰ درصدی قیمت جهانی کنسانتره سرب، واردات چین با افت همراه شد؛ وضعیتی که از طریق افزایش تقریبی ۳ درصدی تولید داخلی و بازیافت منابع ثانویه جبران شد. با این حال، در سال ۲۰۲۳ با رشد تقاضا در بازار چین، هر دو شاخص تولید و واردات صعودی شدند. نهایتا در سال ۲۰۲۴، تثبیت قیمت جهانی سرب در کنار افزایش هزینههای تولید داخلی و رشد تقاضا، شرایطی را رقم زد که در آن میزان تولید داخلی سرب از منابع معدنی کاهش یافته و نقش واردات در تامین نیاز چین پررنگتر شود.
بر اساس دادههای موجود در نمودار ۲، میزان تولید سرب تصفیهشده چین طی ۵ سال گذشته از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ به همراه سهم هر بخش در تامین خوراک کارخانههای ذوب و پالایش نمایش داده شده است. تولید سرب تصفیهشده در این بازه از حدود ۶.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ با نرخ رشد سالانه نزدیک به ۳.۵ درصد افزایش یافت و در سال ۲۰۲۴ به حدود ۷.۶ میلیون تن رسید. این روند صعودی عمدتا در پی رشد تقاضا در صنعت باتریهای سربی-اسیدی رقم خورد که بزرگترین بخش مصرفکننده سرب در چین محسوب میشود. در میان این دوره، سال ۲۰۲۲ با حدود ۷.۸ میلیون تن، بیشترین حجم تولید سرب تصفیهشده را به خود اختصاص داد و بهعنوان نقطه اوج تولید در بازه ۵ ساله مورد بررسی شناخته شد.

از منظر ساختار تامین خوراک کارخانههای ذوب و پالایش، در سال ۲۰۲۰ تولید کنسانتره داخلی و بهرهبرداری از ذخایر معدنی بالاترین سهم را داشت. اما با افزایش هزینههای استخراج و همزمان بالا رفتن قیمت جهانی سرب، این روند به تدریج تغییر یافت و منابع ثانویه جایگزین ذخایر طبیعی شدند؛ بهگونهای که در سال ۲۰۲۴ بیش از نیمی از خوراک واحدها از محل بازیافت تامین شد. عمده این منابع ثانویه از بازیافت باتریهای سربی-اسیدی به دست آمد که جایگاه ویژهای در چرخه عرضه سرب چین پیدا کردهاند. در کنار این تغییر، واردات کنسانتره سرب نیز طی کل دوره از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ بهطور میانگین سهمی در حدود ۱۵ درصد از تامین نیاز خوراک اولیه را به خود اختصاص داد. این واردات، نقشی مکمل برای تولید داخلی کنسانتره ایفا کرد و به پایداری تأمین خوراک در کارخانههای ذوب و تصفیه سرب کمک نمود.