بررسی بازار روی استرالیا؛ سهم صادرات در آینه مصرف

در سال ۲۰۲۰ استرالیا بالاترین سطح مبادلات کنسانتره روی طی پنج سال اخیر را تجربه کرد؛ تولید داخلی به ۱.۴ میلیون تن، واردات به ۳۰۹ هزار تن و صادرات به ۱.۱۹ میلیون تن رسید. مصرف کل کشور ۵۰۰ هزار تن بود و سهم صادرات از تولید حدود ۸۵ درصد ثبت شد.

از سال ۲۰۲۱ روند نزولی آغاز شد؛ تولید و صادرات کاهش یافت و سهم صادرات از تولید به ۸۱ درصد تنزل کرد. در ۲۰۲۲ مصرف داخلی به ۳۳۲ هزار تن سقوط کرد و با افت بیش از ۳۵ درصدی همراه شد. سال ۲۰۲۳ با جهش فصلی در سه ماهه سوم، صادرات به یک میلیون تن رسید و سهم صادرات از تولید به ۹۴ درصد افزایش یافت. نهایتا در ۲۰۲۴ تولید به ۱.۱ میلیون تن رسید؛ اما صادرات با افت ۹ درصدی به ۹۳۰ هزار تن کاهش یافت؛ عاملی که عمدتا ناشی از افت تقاضای چین و رشد هزینه‌های حمل‌ونقل بود.

استرالیا به عنوان یکی از بازیگران کلیدی در بازار جهانی فلزات پایه، جایگاهی برجسته در تولید و صادرات کنسانتره روی در اختیار دارد؛ منابع غنی معدنی همراه با زیرساخت‌های توسعه‌یافته در بخش استخراج و فرآوری، این کشور را به یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان کنسانتره روی در بازارهای جهانی و رقیبی جدی به‌ویژه برای چین بدل کرده است. بازار کنسانتره روی استرالیا تحت تاثیر مجموعه‌ای از عوامل از جمله نوسانات قیمت جهانی روی، تغییرات تقاضای چین، سیاست‌های صادراتی و ظرفیت تولید داخلی قرار دارد که این موارد نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر عرضه و تقاضا در این کشور ایفا می‌کنند؛ در عین حال، واحدهای ذوب‌ داخلی و صنایع پایین‌دستی همچون فولاد گالوانیزه و صنایع شیمیایی، بخش قابل توجهی از مصرف داخلی این کشور را به خود اختصاص داده و سهمی اثرگذار در توازن بازار این محصول ایفا می‌کنند.

در نمودار ۱ روند صادرات کنسانتره روی استرالیا طی بازه پنج‌ساله ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ ارایه شده است و نوسانات قابل‌توجهی در حجم صادرات دیده می‌شود. در سال ۲۰۲۰، صادرات این کشور به حدود ۱.۲ میلیون تن رسید که بالاترین سطح در میان سال‌های بررسی‌شده به شمار می‌رود و بیشترین حجم صادرات در همین سال مربوط به سه ماهه دوم سال با میزان حدودا ۳۴۰ هزار تن بوده است. یکی از دلایل اصلی افزایش صادرات در این سال، اختلالات زنجیره تامین ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا عنوان شده است که تاثیر مستقیمی بر روند کاهشی تولید جهانی و افزایش صادرات این کشور برجای گذاشته است. در سال ۲۰۲۱ و با بازگشایی اقتصاد ناشی از کاهش اثرات ویروس کرونا، افزایش تولید جهانی از جمله چین به عنوان خریدار اصلی استرالیا، مجددا افزایش داشته و در پی این امر، صادرات استرالیا کاهش یافته و به ۱.۰۵ میلیون تن رسید. بررسی صادرات در فصول مختلف این سال نشان می‌دهد که در سه ماهه اول، دوم و سوم نسبت به فصول متناظر سال قبل، صادرات افت قابل توجهی را شاهد بوده، در حالی‌که سه ماهه چهارم نسبت به سال پیشین افزایش داشته است.

سال ۲۰۲۲ با ادامه روند نزولی در صادرات همراه بود و حجم کل صادرات به حدود یک میلیون تن کاهش یافت. گرچه در این سال افت صادرات در مقایسه با سال ۲۰۲۱ بسیار اندک بود، اما الگوی فصلی تغییر پیدا کرد؛ به‌گونه‌ای که در سه ماهه دوم کاهش قابل‌توجهی نسبت به سال پیشین مشاهده شد. اما در سه ماهه چهارم دوباره با رسیدن صادرات به ۲۷۵ هزار تن، نشانه‌ای از بازیابی نمایان شد. این افت و خیز فصلی بیش از هر چیز ناشی از نوسانات تقاضای جهانی و افزایش قیمت‌های روی در بازارهای بین‌المللی بود. در سال ۲۰۲۳، صادرات استرالیا به ۱.۰۳ میلیون تن رسید. مهم‌ترین تغییر در این سال جهش چشمگیر سه ماهه سوم بود که با رشد ۴۰ درصدی به حدود ۷۰۰ هزار تن رسید و بالاترین سطح فصلی در کل دوره محسوب می‌شود؛ این امر مستقیما با افزایش واردات فلزات و کنسانتره توسط چین برای بازسازی موجودی‌های انبار و پاسخ به جهش نیاز فیزیکی به کنسانتره این کشور مرتبط بوده است. در نهایت صادرات در سال ۲۰۲۴ کاهش یافت و به ۹۳۰ هزار تن رسید که پایین‌ترین سطح در دوره پنج‌ساله بود. شایان ذکر است که چین همواره مهم‌ترین مقصد صادرات کنسانتره روی استرالیا در طول این دوره محسوب شده است.

در بازه پنج‌ساله اخیر، روند تولید، مصرف و سهم صادرات از تولید کنسانتره روی در استرالیا با نوسانات معناداری همراه بوده است که در نمودار ۲ قابل مشاهده است. سال ۲۰۲۰ به‌عنوان یکی از نقاط پراهمیت در این دوره شناخته می‌شود؛ چرا که در این سال حجم صادرات نسبت به سایر سال‌ها در سطح بالاتری قرار داشته است. در همین سال، تولید داخلی حدود ۱.۴ میلیون تن بوده و سهم صادرات از تولید کنسانتره روی در این سال در سطح ۸۵ درصد و مصرف کل این کشور به ۵۰۰ هزار تن بوده است. در ادامه این دوره، در سال ۲۰۲۱ کاهش تولید داخلی و افت هم‌زمان صادرات موجب شد سهم صادرات از تولید کل به ۸۱ درصد سقوط کند که پایین‌ترین میزان در طول بازه بررسی بود.

در سال ۲۰۲۲ بازار داخلی با افت چشمگیری مواجه شد؛ به‌گونه‌ای که مصرف داخلی به ۳۳۲ هزار تن کاهش یافت و این میزان بیش از ۳۵ درصد افت نسبت به سال قبل را نشان می‌داد. هم‌زمان کاهش صادرات در کنار استمرار کاهش تولید، موجب شد سهم صادرات از تولید به ۸۳ درصد افزایش یابد. روند نزولی مصرف در سال ۲۰۲۳ نیز ادامه پیدا کرد و مصرف داخلی با رسیدن به ۲۷۷ هزار تن، بیش از ۱۶ درصد کاهش نسبت به سال قبل ثبت نمود؛ در حالی که حجم صادرات تقریبا مشابه سال گذشته باقی ماند و افزایش صادرات در کنار کاهش تولید موجب شد سهم صادرات از تولید به ۹۴ درصد افزایش یافت. در سال ۲۰۲۴ اما تولید کنسانتره روی رشد اندکی نشان داد و به ۱.۱ میلیون تن رسید؛ در حالی که صادرات با کاهش ۹ درصدی به ۹۳۰ هزار تن تنزل یافت. بررسی کلی این بازه نشان می‌دهد که تولید داخلی از ۱.۴ میلیون تن در ۲۰۲۰ به ۱.۱ میلیون تن در ۲۰۲۴ کاهش یافته است؛ اما با وجود این افت نسبی، استرالیا همچنان توانست نیاز داخلی خود را تامین کرده و جایگاهش را در میان صادرکنندگان مهم کنسانتره روی جهان حفظ نماید. مجموعه تحولات پنج سال اخیر آشکار می‌سازد که تجارت کنسانتره روی این کشور حاصل ترکیبی از تحولات در ظرفیت تولید داخلی، تغییرات مصرف داخلی و تحولات تقاضای بین‌المللی بوده است.

در سال ۲۰۲۱ و با بازگشایی اقتصاد ناشی از کاهش اثرات ویروس کرونا، افزایش تولید جهانی از جمله چین به عنوان خریدار اصلی استرالیا، مجددا افزایش داشته و در پی این امر، صادرات استرالیا کاهش یافته و به ۱.۰۵ میلیون تن رسید.

با وجود افت نسبی تولید طی ۵ سال گذشته، استرالیا همچنان توانست نیاز داخلی خود را تامین کرده و جایگاهش را در میان صادرکنندگان مهم کنسانتره روی جهان حفظ نماید.