بهره‌برداری از ذخایر طلای جهان؛ ثبات تولید و مدیریت پایدار معادن

در پنج سال اخیر، سهم بهره‌برداری از ذخایر طلای جهان روندی نوسانی داشت. در سال ۲۰۲۰ نرخ بهره‌برداری حدود ۶.۹ درصد بود که به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ و تمایل به سرمایه‌گذاری امن، بالا ارزیابی شده و تمرکز بر معادن با بازدهی بالاتر و دسترسی آسان‌تر مشهود بوده است.

در سال‌های ۲۰۲۱ به بعد، نرخ بهره‌برداری از ذخایر تحت تاثیر تغییرات ذخایر جهانی، فشارهای عملیاتی و محیط‌زیستی تغییر کرده است؛ در سال ۲۰۲۱ کاهش بهره‌برداری از ذخایر بیشتر ناشی از محدودیت‌های عملیاتی و محیط‌زیستی بود و در سال ۲۰۲۲ این نرخ ثابت ماند؛ درحالی‌که در سال ۲۰۲۳ با کاهش ذخایر جهانی این نرخ افزایش یافت. در نهایت با افزایش ذخایر در سال ۲۰۲۴ در پی اکتشافات جدید، نرخ بهره‌برداری مجدد کاهش یافت؛ اما ثبات تولید نشان‌دهنده تمرکز معادن بر توسعه پایدار، مدیریت بهینه منابع و کاهش ریسک عملیاتی است.

طلا نه‌تنها در اقتصاد و سرمایه‌گذاری، بلکه به‌عنوان پشتوانه پولی همواره نقشی کلیدی در ادوار مختلف ایفا کرده است. فرایند تولید طلا از معدن، طیف گسترده‌ای از مراحل شامل اکتشاف، استخراج، خردایش و فرآوری را در برمی‌گیرد. انتخاب روش صحیح استخراج، خواه روباز یا زیرزمینی، بر اساس عواملی همچون عمق ذخایر، عیار کانسنگ و شرایط زمین‌شناسی تعیین می‌شود و مستقیما بر هزینه‌های تولید، سطح بهره‌وری و بازده اقتصادی پروژه تاثیرگذار است.

تولید معدنی و بهره‌برداری از ذخایر طلا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های معدنی در سطح جهانی شناخته می‌شود و بهره‌برداری از ذخایر معدنی طلا، علاوه بر تامین نیاز بازار جهانی، پیامدهای متنوعی برای جوامع محلی و اقتصاد ملی کشورهای دارای ذخایر طلا در پی دارد. ایجاد فرصت‌های اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای، جذب سرمایه‌گذار و افزایش درآمدهای ارزی از مهم‌ترین آثار مثبت آن به شمار می‌رود؛ بااین‌حال، استخراج طلا می‌تواند با چالش‌هایی مانند مصرف گسترده منابع آب و انرژی، تولید حجم بالای پسماند و آسیب به اکوسیستم‌های طبیعی همراه باشد. در این راستا، استفاده از فرآیندهای پیشرفته فرآوری، مدیریت صحیح پسماند، بازچرخانی آب و رعایت استانداردهای مناسب محیط‌زیستی، راهکارهایی هستند که شرکت‌های معدنی برای ایجاد توازن میان بهره‌برداری اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست به کار می‌گیرند.

در نمودار ۱ تولید معدنی طلای جهان در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ به تفکیک کشورهای منتخب نمایش داده شده است. در سال ۲۰۲۰، کشور چین با تولید ۳۶۵ تن طلا، بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان شناخته شد و در طول کل دوره بررسی‌شده نیز این جایگاه را حفظ کرد؛ هرچند تولید آن با نوساناتی همراه بود. در همین سال روسیه و استرالیا به ترتیب با ۳۰۵ و ۳۲۸ تن تولید، رتبه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند. در سال ۲۰۲۰ تولید معدنی جهانی طلا به ۳.۴۸ هزار تن رسید که با وجود محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، کمترین میزان ثبت‌شده در دوره مورد بررسی بود. در سال ۲۰۲۱، تولید جهانی به ۳.۵۷ هزار تن افزایش یافت که رشد ۲.۶۷ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌داد؛ اما تغییرات در میان کشورهای برتر تولیدکننده یکسان نبود. در این سال چین به دلیل محدودیت‌های شدیدتر محیط‌زیستی و توقف موقت برخی پروژه‌های توسعه‌ای، با کاهش تولید تا سطح ۳۳۰ تن مواجه شد؛ اما همچنان جایگاه نخست را حفظ کرد. در مقابل، روسیه و کانادا افزایش تولید داشتند و دیگر کشورها نیز روند صعودی مستمر خود را دنبال کردند.

در سال ۲۰۲۲، تولید جهانی طلا با رشد ۲.۰۴ درصدی نسبت به سال قبل به ۳،۶۴۵ تن رسید؛ بااین‌حال، روسیه و استرالیا کاهش جزیی را تجربه کردند و آمریکا و کانادا نیز با افت تولید روبه‌رو شدند. چین با رشد ۱۲.۷ درصدی توانست بخش مهمی از کاهش سایر کشورها را جبران کند و این روند افزایشی، عمدتا به دلیل فعال‌سازی پروژه‌های فناورانه، به‌ویژه معدن Shuiyindong با فناوری اکسایش در فشار بالا برای فرآوری سنگ‌های پیچیده بود. در سال ۲۰۲۳، تولید معدنی جهانی و تولید کشورهای برتر تغییر قابل‌توجهی نداشت و تقریبا ثابت باقی ماند و نهایتا در سال ۲۰۲۴ نیز روندی مشابه مشاهده شد؛ تولید جهانی تقریبا بدون تغییر باقی ماند؛ اما چین با رشد ۲.۸ درصدی به ۳۸۰ تن رسید؛ درحالی‌که استرالیا کاهش محسوسی را تجربه کرد. این افت عمدتا ناشی از کاهش عیار سنگ‌های استخراجی در برخی از معادن بزرگ و همچنین افزایش هزینه‌های انرژی و نیروی کار در این کشور بود؛ عواملی که موجب شد روند تولید این کشور که در ابتدای دوره یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلای معدنی جهان محسوب می‌شد، به‌تدریج نزولی شود.

سهم بهره‌برداری از ذخایر طلای جهان در پنج سال اخیر در نمودار ۲ به‌وضوح قابل مشاهده است. در سال ۲۰۲۰ نرخ بهره‌برداری از ذخایر طلا حدود ۶.۹ درصد ثبت شد که در مقایسه با بازه مورد بررسی، درصد بالایی محسوب می‌شود و با توجه به شرایط جوامع و تمایل به نگهداری سرمایه امن در دوران همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، توجیه‌پذیر به نظر می‌رسد. همچنین، سطح بالای بهره‌برداری نسبت به ذخایر ۵۰ هزار تنی، نشان‌دهنده تمرکز معادن بر ذخایر با بازدهی بالاتر و دسترسی آسان‌تر است. در ادامه، نرخ بهره‌برداری معادن طلا به ۶.۷۴ درصد کاهش یافت که این افت عمدتا ناشی از افزایش ذخایر جهانی به ۵۳ هزار تن و تولید کم به‌واسطه فشار بر هزینه‌های عملیاتی، محدودیت‌های زنجیره تامین و افزایش هزینه مواد اولیه و انرژی بود. در سال ۲۰۲۱، کاهش نرخ بهره‌برداری تابع افزایش ذخایر معدنی بود؛ درحالی‌که تولید طلای معدنی نیز افزایش داشت.

در سال ۲۰۲۲، با وجود افزایش مقدار ذخایر جهانی، نرخ بهره‌برداری تقریبا ثابت و برابر ۶.۷ درصد باقی ماند که نشان‌دهنده مدیریت پایدار معادن بود. در سال ۲۰۲۳، حجم تولید طلای معدنی ثابت ماند؛ اما با کاهش ذخایر جهانی به ۵۲ هزار تن، نرخ بهره‌برداری از معادن افزایش یافت و به ۷ درصد رسید. نهایتا، با افزایش ۱۳.۵ درصدی ذخایر در سال بعد و رسیدن حجم آن به ۵۹ هزار تن، نرخ بهره‌برداری به ۶.۱۷ درصد کاهش یافت. شایان ذکر است که ثبات تولید در شرایط افزایش ذخایر، نشان‌دهنده تمرکز معادن بر توسعه پایدار، کاهش ریسک عملیاتی و مدیریت بهینه منابع است و بیانگر رویکردی محتاطانه و استراتژیک در بهره‌برداری از ذخایر طلای جهانی است؛ به‌گونه‌ای که توازن میان حفظ ذخایر و تامین نیازهای بازار جهانی رعایت شود. این روند، اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت منابع معدنی را در تضمین بهره‌وری بلندمدت و کاهش فشار بر محیط عملیاتی معادن برجسته می‌سازد.

افزایش تولید چین در سال ۲۰۲۲ عمدتا به دلیل فعال‌سازی پروژه‌های فناورانه، به‌ویژه معدن Shuiyindong با فناوری اکسایش در فشار بالا برای فرآوری سنگ‌های پیچیده بود.

در سال ۲۰۲۰ نرخ بهره‌برداری از ذخایر طلا حدود ۶.۹ درصد ثبت شد که در مقایسه با بازه مورد بررسی، درصد بالایی محسوب می‌شود و با توجه به شرایط جوامع و تمایل به نگهداری سرمایه امن در دوران همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، توجیه‌پذیر به نظر می‌رسد.